'KINH ĐÔ Ô TÔ' CỦA MỸ MẤT NGỦ VÌ TRUNG QUỐC: SỐ PHẬN CỦA NHIỀU HÃNG XE HƠI VÀ HÀNG TRIỆU CÔNG NHÂN BỊ ĐE DỌA BỞI NHỮNG CHIẾC XE ĐIỆN CÓ GIÁ CHỈ NHỈNH HƠN VESPA

Viễn cảnh về những chiếc xe điện siêu rẻ do Trung Quốc sản xuất đã tạo ra nhiều đêm không ngủ tại kinh đô ô tô của nước Mỹ.

Có một thực tế là hiện tại, không một người Mỹ nào có thể mua được xe ô tô điện của các thương hiệu Trung Quốc. Cũng không ai có thể chắc chắn khi nào những chiếc xe điện này có thể cập cảng Mỹ. Nhưng, viễn cảnh về những chiếc xe điện siêu rẻ do Trung Quốc sản xuất đã tạo ra nhiều đêm không ngủ tại kinh đô ô tô của nước Mỹ Detroit.

Mối đe dọa chính đến từ những chiếc xe như Seagull hatchback của BYD. Seagull có kiểu dáng góc cạnh, bảng điều khiển hai tông màu có hình cánh hải âu và sáu túi khí. Thậm chí, xe còn có màn hình cảm ứng xoay 10 inch cho hệ thống thông tin giải trí. Khẩu hiệu của công ty BYD "Build Your Dreams" được in nổi ở phía sau xe.

Tuy nhiên, "tính năng" đặc biệt nhất của chiếc xe lại nằm ở mức giá 9.698 USD (khoảng 240 triệu đồng). Mức giá này thấp hơn đáng kể so với mức giá trung bình của một chiếc xe điện ở Mỹ là hơn 50.000 USD. Thậm chí, giá này chỉ nhỉnh hơn một chút so với một chiếc xe tay ga Vespa cao cấp.

Mức giá rẻ tới vậy là dấu hiệu cho thấy các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc có thể sẽ buộc các nhà sản xuất Mỹ chuyển hướng khỏi việc chủ yếu sản xuất những chiếc ô tô đắt tiền cho một nhóm những khách hàng giàu có để tiến tới sản xuất những chiếc xe điện có giá hợp lý hơn cho tất cả mọi người.

Ngay khi viễn cảnh đáng lo ngại từ lâu về một chiếc xe điện mang tính cách mạng của gã khổng lồ công nghệ Mỹ Apple đã suy giảm, các nhà sản xuất ô tô Mỹ giờ đây phải đối mặt với thách thức có thể còn lớn hơn từ châu Á. Trung Quốc, từ lâu đã là trung tâm sản xuất các sản phẩm của các công ty phương Tây, đang quyết tâm mở rộng phạm vi hoạt động của các công ty mình trên toàn cầu.

Đây đã là thị trường lớn nhất dành cho xe điện và họ đang sử dụng quy mô cũng như bí quyết sản xuất đó để giúp mở rộng doanh số bán các mẫu xe Trung Quốc có giá cạnh tranh cho một thế giới ngày càng quan tâm đến khí hậu.

Hiện tại, cuộc tấn công dữ dội của Trung Quốc đang bị ngăn chặn ở Mỹ bằng mức thuế quan cứng rắn và các động thái nhằm dựng lên các rào cản thương mại thậm chí còn cứng rắn hơn đối với đối thủ địa chính trị của Mỹ.

Nhưng thị trường Trung Quốc chiếm khoảng 70% tổng số xe điện được bán trên toàn cầu, vì vậy việc Trung Quốc đẩy giá thấp hơn đang gây ra hiệu ứng lan tỏa không thể bỏ qua trong dài hạn - ngay cả khi các động thái chính trị của các nhà lập pháp Mỹ cố gắng làm chậm tốc độ tăng trưởng của gã khổng lồ châu Á, khiến họ khó tiến vào thị trường ô tô có lợi nhuận cao nhất thế giới.

Jeff Schuster, phó chủ tịch toàn cầu về nghiên cứu ô tô của công ty tư vấn GlobalData cho biết: "Mối đe dọa này khiến mọi người phải cảnh giác".

Các giám đốc điều hành công ty ô tô và các chính trị gia ở Washington đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về mối đe dọa hiện hữu tiềm ẩn đối với các thương hiệu ô tô Mỹ và hàng triệu công nhân đang làm việc trong ngành. Liên minh Sản xuất Mỹ - một nhóm thương mại được hỗ trợ bởi các nhà sản xuất lớn và liên đoàn lao động, đang kêu gọi các biện pháp bảo hộ thương mại mới chống lại Trung Quốc để ngăn chặn một "sự kiện ở cấp độ tuyệt chủng".

Michael Dunne, một nhà tư vấn ngành ô tô, người từng làm việc cho General Motors Co. ở châu Á cho biết: "Các công ty Trung Quốc ngày nay có tính cạnh tranh cực cao. Câu hỏi đặt ra trong mỗi phòng họp hiện nay là làm cách nào để chúng ta có thể cạnh tranh với họ?"

MỐI ĐE DỌA

Ford Motor, Tesla và các nhà sản xuất ô tô khác đang nhanh chóng loại bỏ các chiến lược EV của họ để cạnh tranh với những loại xe mới giá rẻ được bán bên ngoài nước Mỹ. Giám đốc điều hành Ford Jim Farley gọi Seagull là "khá tốt" và cảnh báo rằng bất kỳ nhà sản xuất ô tô nào không thể cạnh tranh với Trung Quốc trên toàn cầu trong tương lai gần đều có nguy cơ mất tới 30% doanh thu. Một trong những giám đốc điều hành công ty xe điện hàng đầu của Farley gọi xe điện Trung Quốc là "mối đe dọa chiến lược khổng lồ".

BYD's Atto 3, một chiếc SUV 5 tròn trịa được thiết kế bởi một nhóm do cựu giám đốc thiết kế của Audi và Lamborghini, Wolfgang Egger đứng đầu, thậm chí còn ấn tượng hơn nữa. Chiếc xe tự hào có bảng điều khiển giống Tesla với màn hình cảm ứng lớn ở giữa có thể xoay theo chiều dọc hoặc ngang; Cần số ở bảng điều khiển trung tâm trông giống như cần ga trong buồng lái máy bay phản lực.

Ngoài ra còn có một bộ đầy đủ các tính năng an toàn, bao gồm cảm biến cảnh báo va chạm phía trước và phía sau, giám sát điểm mù, cảnh báo phương tiện cắt ngang và phanh khẩn cấp tự động. Và để sở hữu tất cả những tính năng đó, bạn chỉ phải bỏ ra từ 31.000 USD, bằng khoảng một nửa giá trung bình của một chiếc xe điện ở Mỹ.

Các nhà sản xuất ô tô Mỹ bày tỏ lo ngại rằng Trung Quốc đang thiết lập một tiêu chuẩn toàn cầu mới mà họ không thể bỏ qua. Các thương hiệu Trung Quốc đã tạo dựng được chỗ đứng tại các thị trường trọng điểm trong khu vực bao gồm châu Âu, Mexico và Trung Đông và họ mong muốn tiếp tục phát triển.

Xuất khẩu rất quan trọng đối với lợi nhuận của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc vì họ đang phải chịu gánh nặng. Trong ba năm qua, Trung Quốc đã nhanh chóng phát triển để trở thành nước xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới, xuất xưởng 5,2 triệu xe vào năm ngoái, tăng từ mức 1 triệu vào năm 2020. "Hầu hết các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc không kiếm được lợi nhuận tại quê nhà nên họ đang phải chạy đua ra nước ngoài", Dunne nói.

BYD và Chiết Giang Geely Holding Group đang chiếm được cảm tình của người mua ô tô trên toàn thế giới với những mẫu xe đặc biệt có nhiều tiện nghi. Một số được trang bị công nghệ tiên tiến, chẳng hạn như khả năng tự đỗ xe. Và nhiều chiếc có giá thấp hơn nhiều so với giá của những chiếc ô tô được bán từ lâu ở các thị trường xuất khẩu đó.

Carlos Tavares, Giám đốc điều hành của Stellantis NV, công ty mẹ của Chrysler nói với các phóng viên vào tháng hai: "Cuộc tấn công của Trung Quốc có thể là rủi ro lớn nhất mà các công ty như Tesla và chúng tôi đang phải đối mặt hiện nay. Chúng tôi phải làm việc rất, rất chăm chỉ để đảm bảo rằng chúng tôi mang đến cho người tiêu dùng những sản phẩm tốt hơn so với người Trung Quốc".

Các nhà sản xuất ô tô phương Tây đang nỗ lực thúc đẩy nhu cầu đối với các mẫu xe chạy bằng pin của riêng họ. Ford và GM gần đây đã cắt giảm sản xuất xe điện vì nhu cầu chậm lại một phần do giá cao, trục trặc về phần cứng và phần mềm trong quá trình triển khai cũng như lo ngại của người tiêu dùng về cơ sở hạ tầng sạc không ổn định của Mỹ.

Schuster của GlobalData cho biết: "Mối đe dọa cạnh tranh đang ở đây, ngay cả khi chúng tôi chưa nhìn thấy phương tiện nào của Trung Quốc xuất hiện. Vấn đề không phải là nếu, mà là khi nào họ đến".

Ford đang phản ứng bằng cách chuyển sự chú ý của mình từ xe điện lớn sang xe nhỏ hơn, chi phí thấp. Do đó, kế hoạch sản xuất một chiếc SUV ba hàng ghế chạy điện đã bị trì hoãn. Thay vào đó, Ford đang tập trung phát triển xe điện cỡ nhỏ thông qua một nhóm chuyên môn ở Irvine, California

Theo tìm hiểu của Bloomberg, nhóm này bao gồm ít hơn 100 người làm việc trên nền tảng điện mới để hỗ trợ một chiếc SUV nhỏ gọn, một chiếc xe bán tải nhỏ và có khả năng là một phương tiện có thể được sử dụng để gọi xe. Người này cho biết mẫu đầu tiên sẽ xuất hiện vào cuối năm 2026, có giá khởi điểm khoảng 25.000 USD - phù hợp với mức giá cơ bản dự kiến của một chiếc xe điện giá rẻ mà Tesla đang nghiên cứu.

Người này cho biết ban đầu, xe điện nhỏ gọn của Ford sẽ chạy bằng pin lithium iron phosphate, rẻ hơn khoảng 30% so với pin lithium-ion truyền thống, nhưng hãng đang tìm kiếm công nghệ pin khác để cắt giảm chi phí hơn nữa.

Farley đã nói rõ rằng, chiếc xe điện cỡ nhỏ phải có lãi trong vòng một năm kể từ khi tung ra thị trường. Đó là mục tiêu lớn đối với một công ty dự kiến khoản lỗ xe điện lên tới 5,5 tỷ USD trong năm nay.

Trong khi đó, các quan chức ở Washington đang tìm mọi cách để loại bỏ xe điện của Trung Quốc. Đã có cuộc thảo luận về việc tăng mức thuế 27,5% vốn đã cứng rắn đối với xe sản xuất tại Trung Quốc bán ở Mỹ. Mức thuế hiện tại đủ cao để cấm hầu hết các mẫu xe điện sản xuất tại Trung Quốc, ngoại trừ một số mẫu được bán ở Mỹ bởi thương hiệu Volvo Cars của Thụy Điển và thương hiệu chị em Polestar - cả hai nhà sản xuất ô tô mà Chiết Giang Geely sở hữu.

Tổng thống Joe Biden thậm chí còn đang xem xét lệnh cấm ô tô Trung Quốc kết nối Internet vì lý do an ninh quốc gia. Động thái như vậy có thể cấm nhập khẩu tất cả các loại xe do Trung Quốc sản xuất vì hầu hết ô tô hiện đại đều được trang bị modem và do đó có khả năng thu thập dữ liệu.

Liên minh Sản xuất Mỹ và United Auto Workers đều đang vận động hành lang cho những chính sách này. Trong các bình luận gửi tới Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ vào tháng 1, liên đoàn công nhân ô tô đã kêu gọi tăng "mức thuế đối với ô tô và phụ tùng ô tô, đặc biệt là xe điện và các linh kiện liên quan" từ Trung Quốc.

Mặc dù những biện pháp đó được thiết kế để ngăn chặn hàng xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ, nhưng các chuyên gia cảnh báo rằng chúng có thể chỉ dẫn đến những giải pháp "sáng tạo". Vào những năm 1980, các biện pháp thương mại cứng rắn của Mỹ – bao gồm cả các biện pháp hạn chế xuất khẩu tự nguyện áp đặt lên các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản – đã khiến Honda Motor, Nissan Motor và Toyota Motor thành lập các nhà máy không liên minh ở Mỹ.

Không có thương hiệu Trung Quốc nào công bố kế hoạch xây dựng một nhà máy ở Mỹ, nhưng BYD đang tìm kiếm một địa điểm nhà máy ở Mexico, nơi họ có thể đưa ô tô vào Mỹ miễn thuế, nhờ Hiệp định Mỹ-Mexico-Canada, hay USMCA.

Mark Wakefield, giám đốc điều hành và đồng giám đốc bộ phận ô tô toàn cầu tại công ty tư vấn AlixPartners cho biết các công ty phương Tây phải học cách sử dụng các công nghệ chi phí thấp mới nhất mà Trung Quốc đã làm chủ được. Nhưng họ cũng phải nhớ rằng người Trung Quốc đã tiến bộ hơn trong việc thiết kế cho người mua ô tô toàn cầu.

Wakefield nói: "Các phương tiện của họ nhìn chung rất hấp dẫn và nếu so sánh với nhiều thiết kế của phương Tây, bạn sẽ thấy chúng khác biệt, có tính cạnh tranh và thậm chí tốt hơn. Khó tìm ra thứ bị đánh giá là rất xấu xí".

'VÁN BÀI' AN TOÀN

Thị trường, giới đầu tư và không ít người dân Mỹ đang chờ đợi một đợt cắt giảm lãi suất cơ bản của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Ngân hàng trung ương - Fed). Tuy nhiên, nhiều tín hiệu cho thấy Fed sẽ “chơi” ván bài an toàn và không vội vàng nới lỏng chính sách tiền tệ trong ngắn hạn.

Trước thềm cuộc họp Ủy ban thị trường mở liên bang (FOMC), cơ quan hoạch định chính sách của Fed trong tuần này, các nhà đầu tư và giới phân tích dự báo một cú đảo chiều chính sách của Fed, theo hướng hạ lãi suất và nới lỏng dòng tiền sau 11 lần tăng lãi suất liên tục trong vòng hơn 2 năm qua. Trong ấn phẩm Sách Beige công bố đầu tháng này, Fed đã phác họa bức tranh khá toàn diện về kinh tế Mỹ hiện nay. Nhìn chung, các số liệu cho thấy triển vọng tích cực của nền kinh tế đầu tàu thế giới. Kinh tế nước này tăng trưởng nhẹ và cân bằng trong hai tháng đầu năm 2024, chi tiêu tiêu dùng, nhất là hàng hóa bán lẻ, có chuyển biến. Thị trường tín dụng khá ổn định khi chất lượng tín dụng về cơ bản ở ngưỡng lành mạnh. Thị trường lao động cũng đón nhận nhiều tín hiệu khởi sắc khi nhu cầu việc làm tăng nhẹ ở hầu hết các khu vực, tỷ lệ thất nghiệp ở mức 3,9%, khả năng cung cấp lao động, giữ chân nhân viên ngày càng được cải thiện, trong khi thị trường tiền lương tăng ổn định.

Một số chuyên gia kinh tế dự báo giờ là thời điểm Fed cân nhắc hạ lãi suất để tránh bóp nghẹt nền kinh tế hơn nữa. Thời gian qua, việc lãi suất cơ bản tăng vọt, trong khi lạm phát không giảm như kỳ vọng, khiến nhiều doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ phải chật vật gồng gánh áp lực chi phí cao. Chuyên gia Silvio Tavares, Giám đốc điều hành hãng xếp hạng tín nhiệm Vantage Score, cho rằng lãi suất cao đang khiến nền kinh tế số thế giới đối mặt với nhiều áp lực và căng thẳng. Theo bà Rubeela Farooqi, nhà kinh tế trưởng của High Frequency Economics, nhiều khu vực của nền kinh tế, trong đó có ngành chế tạo, ngày càng chịu tác động bất lợi vì lãi suất tăng mạnh và các điều kiện tín dụng thắt chặt hơn.

Một nhóm hơn 20 hạ nghị sĩ và thượng nghị sĩ đảng Dân chủ mới đây đã gửi thư chung kêu gọi Fed giảm lãi suất lần đầu tiên trong năm nay để hỗ trợ người tiêu dùng và nền kinh tế. Theo các nhà lập pháp Mỹ, lạm phát về cơ bản đang giảm đúng lộ trình của Fed, nên việc siết chặt dòng tiền quá mức trong thời gian dài sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng mất cân bằng thị trường, tạo rủi ro lớn cho ngành ngân hàng, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ hủy hoại các thành tựu tăng trưởng việc làm và cải thiện tiền lương.

Tuy nhiên, lạm phát vẫn là yếu tố mang tính quyết định. Ông Morgane Delledonne, cựu chuyên gia hàng đầu về Fed tại French Treasury, đánh giá số liệu kinh tế có khởi sắc nhưng lạm phát vẫn là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng tới chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương Mỹ. Do đó, khả năng cao nhất là Fed sẽ tiếp tục giữ nguyên biên độ lãi suất hiện nay một thời gian nữa và đợt cắt giảm sớm nhất có thể diễn ra vào đầu quý III/2024.

Phát biểu tại cuộc điều trần trước Ủy ban Tài chính Hạ viện hôm 6/3, chính Chủ tịch Fed Jerome Powell cũng đánh giá triển vọng kiềm chế và kéo tỷ lệ lạm phát về ngưỡng mong muốn 2% “không mấy chắc chắn”, lạm phát tuy đã rời xa mức đỉnh hồi tháng 9/2022 nhưng vẫn gây áp lực rất lớn cho toàn bộ nền kinh tế, nên việc vội vàng cắt giảm lãi suất vào thời điểm này là bước đi không phù hợp. Ông Powell lưu ý rằng việc hạ lãi suất quá nhanh có thể phá tan mọi nỗ lực và thành quả chống lạm phát, thậm chí khiến Fed phải tăng lãi suất trở lại. Người đứng đầu Fed cho biết thêm các nhà hoạch định chính sách của Fed để ngỏ khả năng thực hiện 3 đợt cắt giảm lãi suất cơ bản trong năm 2024 nếu nền kinh tế tiếp tục duy trì được đà tăng trưởng như kỳ vọng và cuộc chiến chống lạm phát cho thấy kết quả thiết thực. Số liệu mới nhất công bố ngày 14/3 của Bộ Lao động Mỹ càng khiến viễn cảnh Fed sớm hạ lãi suất thêm xa vời. Theo đó, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đã tăng 0,2%, từ mức 3,1% hồi tháng Giêng lên 3,2% trong tháng 2 vừa qua. Chỉ số giá nhà sản xuất (PPI) tháng 2 cũng tăng gấp đôi so với mức tăng của tháng trước đó.

Theo nhà kinh tế Scott Anderson tại tập đoàn BMO, chính sách siết chặt tiền tệ của Fed là “vị thuốc đắng” nhưng vẫn chưa chữa trị dứt điểm những “cơn đau” của nền kinh tế Mỹ và việc duy trì lãi suất cao như hiện nay là cần thiết. Về phần mình, chuyên gia dự báo của Thời báo Phố Wall, Jim Bianco nhận định Fed sẽ hạ lãi suất khi lạm phát giảm về quanh ngưỡng 2,6% - 3% và nền kinh tế Mỹ suy yếu đáng kể. Tuy nhiên, theo ông Bianco, cả hai điều kiện trên đều chưa xảy ra vào thời điểm này và tăng trưởng sẽ ổn định ở mức từ 2,5 - 3%. Theo tính toán của công cụ tài chính CME FedWatch ngày 18/3, khả năng Fed hạ lãi suất 0,25 điểm phần trăm vào tháng 6 tới đã giảm xuống dưới 50%. Và nếu không có bất ngờ, cuộc họp tháng 3/2024 sẽ là lần thứ năm liên tiếp Fed duy trì lãi suất ở biên độ 5,25-5,5% sau đợt tăng gần nhất hồi tháng 7 năm ngoái.

LUẬT SƯ NÓI ÔNG TRUMP KHÔNG THỂ NỘP 454 TRIỆU USD TIỀN BẢO LÃNH VỤ GIAN LẬN DÂN SỰ

Các luật sư của ông Donald Trump nói với tòa phúc thẩm ở New York hôm thứ Hai 18/3 rằng ông không thể nộp khoản tiền bảo lãnh tương đương với toàn bộ mức tiền phạt là 454 triệu đô la trong bản án về vụ gian lận dân sự trong khi ông kháng cáo. Điều này cho thấy những thất bại trong các vụ kiện tụng của vị cựu tổng thống đã khiến ông rơi vào tình trạng khủng hoảng tiền mặt nghiêm trọng.

Các luật sư của ông Trump đã viết trong hồ sơ nộp tòa án rằng trong hoàn cảnh được trình bày, không thể nào có được số tiền bảo lãnh cho việc kháng cáo tương đương với toàn bộ số tiền phạt nêu trong phán quyết. Năm ngoái, ông Trump tuyên bố rằng ông có "hơn 400 triệu đô la tiền mặt" nhưng những thất bại liên tiếp tại tòa án đã đẩy khoản nợ do kiện tụng của ông lên tới nửa tỷ đô la.

Dẫn ra thực trạng là hơn 30 tổ chức cấp tiền bảo lãnh đã từ chối, các luật sư của ông Trump đề nghị tòa phúc thẩm cấp trung của bang New York hãy đảo ngược phán quyết trước đó yêu cầu ông nộp một khoản bảo lãnh bằng toàn bộ số tiền phạt để tạm dừng việc thi hành án trong khi ông kháng cáo phán quyết đã được tuyên về vụ kiện của Bộ trưởng Tư pháp New York Letitia James.

Những khó khăn tài chính của ông Trump đang được phơi bày khi ông kháng cáo phán quyết hôm 16/2 của Thẩm phán Arthur Engoron tuyên rằng ông và các đồng phạm đã lên kế hoạch trong nhiều năm để lừa dối các ngân hàng và công ty bảo hiểm bằng cách thổi phồng tài sản của ông trên các báo cáo tài chính được sử dụng để giành được các khoản vay và thực hiện các hợp đồng.

Nếu tòa phúc thẩm không can thiệp, bà James có thể tìm cách thi hành phán quyết bắt đầu từ ngày 25/3. Bà James, một đảng viên Dân chủ, nói rằng bà sẽ tìm cách tịch thu một số tài sản của ông Trump nếu ông không có khả năng trả tiền.

Cùng với tiền lãi, ông Trump nợ bang New York 456,8 triệu đô la. Số tiền đó đang tăng lên gần 112.000 đô la mỗi ngày. Tổng cộng, ông và các đồng phạm, bao gồm cả công ty của ông, các con trai Eric và Donald Trump Jr. cùng các giám đốc điều hành khác, nợ 467,3 triệu đô la. Các luật sư của ông Trump cho hay để có được khoản tiền bảo lãnh, họ sẽ phải nộp tài sản thế chấp tương đương 120% số tiền nêu trong phán quyết, tức khoảng 557,5 triệu đô la.

Ông Trump vẫn thường khẳng định rằng ông nắm trong tay vài tỷ đô la nhưng phần lớn tài sản của ông gắn liền với các tòa nhà chọc trời, sân golf và các tài sản khác. Luật sư của ông nói rằng có rất ít các nhà bảo lãnh sẵn sàng cấp một trái phiếu có giá trị lớn như vậy và không ai chấp nhận bất động sản của ông Trump được dùng làm tài sản thế chấp, thay vào đó họ yêu cầu ông dùng tiền mặt hoặc cổ phiếu, trái phiếu.

Các luật sư của ông Trump nói rằng để thu về tiền mặt bằng cách bán bớt một số tài sản của ông Trump theo kiểu “bán tống bán tháo” sẽ không thực tế vì những giao dịch đau đớn như vậy sẽ dẫn đến những thiệt hại lớn, không thể khắc phục được.

MỸ GIỮ NGÔI VƯƠNG DẦU MỎ 6 NĂM LIÊN TIẾP

Vượt qua Nga năm 2018, Mỹ giành ngôi vương sản xuất dầu mỏ thế giới đến nay và nới rộng khoảng cách trong top 3.

Số liệu của Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA) cho biết sản lượng dầu mỏ năm 2023 lên tới 12,9 triệu thùng mỗi ngày, vượt xa Arab Saudi, Nga và phá kỷ lục 2022 là 12,3 triệu thùng mỗi ngày.

"Mỹ đã sản xuất nhiều dầu thô hơn bất kỳ quốc gia nào, vào bất kỳ thời điểm nào trong sáu năm liên tiếp vừa qua", EIA kết luận.

Dầu mỏ, còn được ví von là "vàng đen" gắn liền với lịch sử kinh tế Mỹ. Ngày 27/8/1859, dầu phun ra từ giếng đầu tiên do Edwin Drake khoan ở Titusville, Pennsylvania. Trong vòng 24 giờ, dân số của ngôi làng 250 người này đã tăng gấp 40 lần. Ngày nay, công nghiệp dầu mỏ Mỹ chuyển dịch đến Texas, với thành phố Midland thuộc lưu vực Permian, được xem là thủ phủ dầu mỏ thế giới.

Sau khi đạt đỉnh 9,6 triệu thùng mỗi ngày vào năm 1970, sản lượng dầu thô hàng năm của Mỹ đi ngang và sau đó nhìn chung giảm trong nhiều thập kỷ xuống mức thấp 5 triệu thùng mỗi ngày vào năm 2008.

Nhiều thâp kỷ suy giảm là giai đoạn mà nước này "cam chịu mua hàng từ các quốc gia vùng Vịnh" để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ những chiếc SUV cỡ lớn chạy trên đường cao tốc của đất nước, theo Le Monde. Bước ngoặt đến vào năm 2009, khi công nghệ bẻ gãy thủy lực (fracking) và khoan ngang đã giúp dầu đá phiến bùng nổ ở Texas, New Mexico và những nơi khác.

Mất thêm một thập kỷ, đến 2018, Mỹ mới giành được ngôi vương sản xuất dầu mỏ toàn cầu và ngày càng củng cố vị thế suốt 6 năm qua. Theo Le Monde, bất chấp lời kêu gọi của các nhà khoa học và Cơ quan Năng lượng Quốc tế nhằm giảm sản xuất nhiên liệu hóa thạch toàn cầu để chống biến đổi khí hậu, mong muốn chủ quyền về năng lượng của Mỹ đã chiến thắng.

Thực tế, sức mạnh của người dẫn đầu giúp Mỹ đạt được các quyền tự chủ và chủ động hơn về giá cả trên thị trường. Năm ngoái, chỉ riêng Mỹ, Arab Saudi và Nga đã cung cấp gần 40% sản lượng dầu của thế giới, đạt tổng cộng 32,8 triệu thùng mỗi ngày. Trong khi, 3 nước lớn tiếp theo gồm Canada, Iraq và Trung Quốc chiếm thị phần nhỏ hơn đáng kể, cộng lại chỉ ở mức 13,1 triệu thùng mỗi ngày

Và vì Mỹ không phải là thành viên của Tổ chức các quốc gia Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC), nhưng chi phối lớn sản lượng đáng kể nên OPEC lẫn OPEC + giờ gặp khó khăn trong việc áp đặt mức giá mong muốn của họ lên thị trường thế giới. Điều đó khiến OPEC+ phải tự nguyện giảm sản xuất để giữ giá dầu.

Gần đây nhất, OPEC+ đã đồng ý gia hạn cắt giảm sản lượng dầu tự nguyện 2,2 triệu thùng mỗi ngày sang quý II trong bối cảnh lo ngại về tăng trưởng toàn cầu và sản lượng sản xuất của các nước ngoài khối đang gia tăng.

Với Arab Saudi, gã khổng lồ Saudi Aramco chứng kiến lợi nhuận giảm 25% năm ngoái. Trong khi, Nga là quốc gia có sản lượng dầu thô nhiều nhất năm 2017 nhưng tốc độ tăng trưởng sản xuất đã tụt hậu so với Mỹ từ đó. Sản lượng trung bình hàng năm ở Nga đạt đỉnh năm 2019 ở mức 10,8 triệu thùng mỗi ngày, kém Mỹ 1,4 triệu thùng mỗi ngày.

"CHIẾN TUYẾN MỚI" TRONG CẠNH TRANH MỸ - TRUNG

Mối quan hệ vốn căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc lại đối mặt "chiến tuyến mới" đầy thách thức: Chiến lược chạy đua xây dựng căn cứ các căn cứ hải quân của mỗi nước tại châu Phi.

Vào tháng 8/2023, Tổng thống lúc bấy giờ của quốc gia Trung Phi Gabon Ali Bongo tiết lộ một điều đáng kinh ngạc với phụ tá hàng đầu của Nhà Trắng: Trong cuộc gặp tại dinh tổng thống, ông Bongo thừa nhận đã bí mật cam kết với lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình rằng Bắc Kinh có thể đóng lực lượng quân sự trên bờ biển Đại Tây Dương của Gabon.

Theo một quan chức an ninh quốc gia Mỹ, ngay sau đó, Phó Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jon Finer đã thúc giục Tổng thống Bongo rút lại lời cam kết đó.

Mỹ coi Đại Tây Dương là sân sau chiến lược của mình và xem sự hiện diện quân sự thường trực của Trung Quốc ở đó - đặc biệt là việc đặt căn cứ hải quân, nơi Bắc Kinh có thể tái vũ trang và sửa chữa tàu chiến - là mối đe dọa nghiêm trọng đối với an ninh của Washington.

"Bất cứ khi nào Trung Quốc bắt đầu quan tâm, dò xét một quốc gia ven biển châu Phi, chúng tôi đều cảm thấy lo lắng", một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết.

Cuộc trao đổi giữa Tổng thống Bongo và Phó Cố vấn Finer ở Libreville, thủ đô của Gabon, chỉ đánh dấu một trong số những căng thẳng trong các hoạt động giữa Mỹ và Trung Quốc ở châu Phi.

Các quan chức Mỹ cáo buộc Trung Quốc đang tiến hành một chiến dịch ngầm nhằm đảm bảo an ninh cho một căn cứ hải quân ở bờ biển phía Tây lục địa. Và, trong hơn 2 năm, Washington đã nỗ lực song song để thuyết phục các nhà lãnh đạo châu Phi từ chối cho Bắc Kinh lập căn cứ ở vùng biển Đại Tây Dương.

Trong vòng vài tuần sau cuộc gặp với ông Finer, Tổng thống Bongo đã bị lật đổ và Mỹ đã buộc phải bắt đầu lại, cố gắng thuyết phục nhà lãnh đạo mới của Gabon tránh xa các đề nghị của Trung Quốc.

Đó là một "mặt trận" mà các quan chức Mỹ nói rằng họ đang thắng. Các quan chức Mỹ cũng cho biết cho đến nay, chưa có quốc gia châu Phi nào có bờ biển Đại Tây Dương ký thỏa thuận với Trung Quốc. "Chúng tôi tin tưởng Gabon sẽ không cho phép Bắc Kinh lập căn cứ ở vùng đất của họ", một quan chức Mỹ khẳng định.

Trong khi đó, tại Guinea Xích đạo, nơi các quan chức Mỹ từng gay gắt lên án việc Trung Quốc nỗ lực mở căn cứ hải quân ở đây, Washington không thấy dấu hiệu nào về các hoạt động xây dựng quân sự tại một cảng thương mại nước sâu do Bắc Kinh xây dựng ở thành phố Bata. "Các nhà chức trách ở Guinea Xích đạo luôn đảm bảo với chúng tôi rằng sẽ không để Trung Quốc xây dựng một căn cứ như vậy", quan chức Mỹ nói.

Theo các nguồn tin, các công ty Trung Quốc đã xây dựng khoảng 100 cảng thương mại ở châu Phi kể từ năm 2000, từ Mauritania ở vùng viễn tây đến Kenya trên Ấn Độ Dương, theo chính phủ nước này.

Tuy nhiên, chỉ có một cảng châu Phi đóng vai trò là căn cứ thường trực cho tàu và quân đội Trung Quốc: cơ sở 7 năm tuổi ở Djibouti, nhìn ra Biển Đỏ chiến lược, nơi Mỹ và các đồng minh hiện đang bảo vệ các tuyến đường vận chuyển trước các cuộc tấn công từ lực lượng Houthi ở Yemen.

Với căn cứ ở Djibouti này, Trung Quốc có thể neo đậu một tàu sân bay hoặc tàu ngầm hạt nhân, nằm cách căn cứ lớn nhất của Mỹ ở châu Phi, Camp Lemonnier, một trung tâm chiến dịch chống phiến quân al-Shabaab, chỉ một quãng lái xe rất ngắn.

Mỹ thay đổi cách tiếp cận

Theo các chuyên gia, chính cuộc đảo chính quân sự tháng 8 ở Gabon khiến Mỹ thay đổi quy định nhằm hạn chế hỗ trợ an ninh cho các chế độ quân sự.

Người phụ trách châu Phi hàng đầu của Hội đồng An ninh Quốc gia, Judd Devermont, và Phó Trợ lý Ngoại trưởng Melanie Higgins đã đến thăm Gabon vào tháng sau khi xảy ra đảo chính. Tại cuộc gặp đó, tướng Brice Oligui Nguema, người đã tuyên thệ nhậm chức "Tổng thống chuyển tiếp" ở Gabon sau cuộc đảo chính, cho biết ông hiểu những lo ngại của Mỹ về sự hiện diện quân sự của Trung Quốc trên Đại Tây Dương.

Ông cho biết, Bongo đã có thỏa thuận hợp tác với Trung Quốc nhưng không có thỏa thuận bằng văn bản. "Họ đã nói về một loạt biện pháp mà chúng tôi có thể làm để ngăn Gabon bắt tay với Trung Quốc", một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết.

Bản thân ông Noel Nelson Messone, Đại sứ Gabon tại Washington, cũng nói rằng không biết bất kỳ cuộc thảo luận nào về khả năng có một căn cứ của Trung Quốc ở Gabon. Ông cho hay, Tổng thống Oligui vẫn chưa có cuộc đàm phán cấp cao với Bắc Kinh.

Tại cuộc gặp ở Libreville, ông Devermont kêu gọi Tổng thống Oligui đặt ra thời gian biểu để nhanh chóng trở lại chính phủ dân cử nhằm đổi lấy sự hỗ trợ tối đa của Washington.

Vào tháng 11/2023, Nhà Trắng đã quyết định để Gabon đăng cai cuộc tập trận hàng hải Tây và Trung Phi do Mỹ dẫn đầu trong năm nay, quy tụ lực lượng hải quân từ hàng chục quốc gia.

Cuộc tập trận được lên kế hoạch nhằm giúp các quốc gia ven biển chống lại nạn cướp biển và đánh bắt trái phép. Mỹ cũng có thể tăng cường hỗ trợ cho những nỗ lực của Gabon trong việc bảo tồn các khu rừng nhiệt đới, chiếm gần 90% diện tích đất nước.

Mvemba Dizolele, Giám đốc chương trình châu Phi tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, một tổ chức tư vấn độc lập ở Washington, dự đoán chính quyền Tổng thống Joe Biden sẽ nỗ lực hỗ trợ Gabon nhằm có thể ngăn đà tham vọng quân sự của Trung Quốc.

"Đây là vấn đề vô cùng cấp bách về an ninh quốc gia. Chúng ta cần tiếp tục làm việc với Gabon", ông Dizolele nói.

Mỹ cũng đã đưa ra hàng loạt chính sách ngoại giao thân thiết với Tổng thống Guinea Xích đạo Teodoro Nguema. Phó Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Finer đã đến thăm thủ đô Malabo vào năm 2021 và có cuộc gặp với con trai của Tổng thống Nguema là Phó Tổng thống Nguema Mangue, tại Liên hiệp quốc vào năm 2023.

Washington đã mời các quan chức quân sự của Guinea Xích đạo tới quan sát các cuộc tập trận hải quân do Mỹ dẫn đầu và đưa ra ý tưởng giúp nước này chống lại nạn cướp biển.

Trong khi đó, các quan chức Mỹ cũng đang ngày đêm dõi theo xem Trung Quốc sẽ chuyển hướng tiếp theo ở đâu. "Khi một cánh cửa đóng lại, họ sẽ tìm kiếm cánh cửa khác", một quan chức an ninh quốc gia Mỹ cho biết.

Nguồn: CafeF; Báo Tin Tức; VOA; Vnexpress; Dân Trí