NỀN KINH TẾ 'NỢ NGẬP ĐẦU'

Số liệu thống kê toàn quốc và từng tiểu bang

Nợ công của Đức đã tăng lên mức kỷ lục vào cuối năm 2024, với gánh nặng nợ trên mỗi đầu người vượt mốc 30.000 Euro, theo số liệu chính thức được công bố hôm qua thứ Ba (29/7).

Theo số liệu từ Cơ quan Thống kê Liên bang Đức, tổng nợ công của nước này đã đạt 2,51 nghìn tỷ Euro, tăng 2,6% so với năm trước. Mức tăng này phản ánh áp lực tài khóa ngày càng gia tăng ở tất cả các cấp chính quyền, trong bối cảnh nền kinh tế Đức lớn nhất châu Âu đang phải vật lộn với tăng trưởng trì trệ và nguồn thu ngân sách sụt giảm.

Chính phủ liên bang tiếp tục là bên vay nợ lớn nhất, với tổng nợ tăng lên 1,73 nghìn tỷ Euro. Đồng thời, nợ công ở cấp tiểu bang và cấp địa phương cũng ghi nhận mức tăng, trong đó các chính quyền địa phương chứng kiến mức gia tăng đáng kể.

Cụ thể, tổng số nợ ở cấp thành phố tăng lên 170,5 tỷ euro, đánh dấu năm thứ 5 liên tiếp tăng. Ở cấp bang, tổng nợ cũng tăng 2,1%, lên 607,3 tỷ Euro. Trong khi đó, tổng nợ an sinh xã hội giảm 73,9% xuống còn 10 triệu euro.

Tính theo bình quân đầu người, gánh nặng nợ đã đạt mức cao kỷ lục mới là 30.062 euro, tăng 669 euro so với cùng kỳ năm trước.

Thách thức lớn phải đối mặt

Những con số đáng chú ý này được công bố chỉ một ngày sau khi Chính phủ liên bang hoàn tất dự thảo ngân sách năm 2026, trong đó dự kiến mức thâm hụt lên tới 172 tỷ Euro trong giai đoạn 2027-2029. Khoảng cách tài khóa ngày càng nới rộng cho thấy thách thức lớn mà Berlin đang đối mặt: Kích thích tăng trưởng trong khi nguồn thu vẫn chịu áp lực lớn, đặc biệt trong bối cảnh nguy cơ tăng trưởng kinh tế trì trệ năm thứ ba liên tiếp.

Khoản thiếu hụt dự báo này cao hơn khoảng 30 tỷ euro so với ước tính do Bộ trưởng Tài chính Lars Klingbeil đưa ra hồi tháng Sáu. Sự gia tăng chủ yếu xuất phát từ kế hoạch cắt giảm thuế doanh nghiệp nhằm thúc đẩy đầu tư. Chính phủ liên bang cũng cam kết sẽ bù đắp khoản hụt thu cho các chính quyền bang và địa phương do ảnh hưởng từ chính sách thuế mới.

THỊ TRƯỜNG Ô TÔ LAO ĐAO VÌ THUẾ QUAN MỸ

Cảnh  báo thiệt hại hàng lỷ Euro do mức thuế quan Mỹ áp đặt

Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô châu Âu (ACEA) nhận định mức thuế 15% mà Mỹ áp lên hàng hóa EU sẽ gây thiệt hại không chỉ cho ngành ô tô châu Âu mà cả Mỹ.

Thủ tướng Đức Friedrich Merz cho rằng nền kinh tế nước này sẽ chịu tổn thất đáng kể, dù mức thuế này thấp hơn so với mức 27,5% mà Tổng thống Mỹ Donald Trump từng áp đặt.

Mỹ là thị trường then chốt, chiếm 13% xuất khẩu ô tô Đức và gần 750.000 xe châu Âu xuất sang Mỹ năm 2024, tương đương 1/4 tổng lượng xuất khẩu ngành. Dù thỏa thuận thuế quan sơ bộ ngày 27/7 giảm mức thuế xuống 15%, con số này vẫn cao hơn nhiều so với mức 2,5% trước khi ông Trump tái đắc cử.

Chủ tịch Hiệp hội Ô tô Đức (VDA) Hildegard Mueller cảnh báo các hãng xe Đức có thể thiệt hại hàng tỷ Euro mỗi năm. Các hãng ô tô Đức đang điều chỉnh giảm dự báo lợi nhuận năm 2025 và tìm cách cắt giảm chi phí.

Volkswagen, Audi, BMW chịu ảnh hưởng nặng nề

Do nhiều mẫu xe sản xuất tại Mexico để bán tại Mỹ, với doanh thu quý 1 giảm 1,3 tỷ euro so với cùng kỳ. Các thương hiệu con như Porsche và Audi cũng gặp khó khăn vì thiếu nhà máy tại Mỹ. Audi đã hạ dự báo doanh thu, dù kỳ vọng tăng trưởng trở lại vào năm 2026.

BMW và Mercedes-Benz đang tìm kiếm hỗ trợ từ Chính phủ Đức và EU để vượt qua rào cản thương mại. Giám đốc điều hành Volkswagen Oliver Blume tiết lộ hãng xem xét thỏa thuận riêng với đối tác Mỹ để tăng đầu tư tại thị trường này.

Ngành ô tô châu Âu  bất ổn

Ngành ô tô châu Âu cũng đang vận động Ủy ban châu Âu trì hoãn lộ trình chuyển đổi sang xe điện và đề xuất chính sách kích cầu nhằm giảm áp lực tài chính.

Chuyên gia Ferdinand Dudenhoeffer từ Trung tâm Nghiên cứu Ô tô (CAR) cảnh báo, nếu thiếu hỗ trợ chính sách, nhiều nhà máy sẽ cắt giảm sản xuất, đe dọa 70.000 việc làm tại Đức.

Ngành ô tô châu Âu đang đối mặt với tương lai bất ổn, không chỉ bởi thuế quan Mỹ mà còn do cạnh tranh từ xe điện Trung Quốc và quy định khí thải nghiêm ngặt của EU.

CHÍNH PHỦ ĐANG MUỐN GÌ?

Kỷ lục mới

Vào tháng 7, Viện Nghiên cứu Xã hội và Phân tích Thống kê Forsa, một trong những tổ chức hàng đầu trong lĩnh vực nghiên cứu dư luận, đã tiến hành một cuộc khảo sát về thái độ của người dân Đức đối với người đứng đầu chính phủ. Kết quả thật đáng thất vọng đối với ông Merz.

"Mức độ không hài lòng với hiệu suất làm việc của Thủ tướng đã tăng bốn điểm so với tuần trước và đạt 64%. Đây là mức cao nhất kể từ khi ông nhậm chức", kênh truyền hình N-TV, đơn vị thực hiện cuộc khảo sát, đưa tin.

Những người không hài lòng nhất nằm ở phía đông đất nước, nhưng số liệu ở phía tây cũng không mấy khả quan. Nhìn chung, chỉ một phần ba người Đức (34%) hài lòng với hiệu suất của Merz. Hai phần trăm vẫn chưa quyết định.

Phe đối lập liên hệ điều này với luận điệu cứng rắn của Thủ tướng. Từ cuối tháng 5, ông ấy đã "cho phép" Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga bằng vũ khí Đức viện trợ, liên tục nhắc lại về việc không thể khởi động đường ống dẫn khí đốt Nord Stream 2, cân nhắc cung cấp tên lửa hành trình tầm xa Taurus cho Kiev - nhìn chung, ông ấy đang tự khoác lên mình cái mác "diều hâu" chính của châu Âu.

Như đã lưu ý, đặc biệt là bởi đồng chủ tịch đảng Alternative for Germany, Alice Weidel, người Đức không hiểu tại sao vấn đề Ukraine lại là trọng tâm chú ý của nguyên thủ quốc gia, chứ không phải là vấn đề của những người dân đồng hương của ông.

Tái vũ trang không cần đấu thầu

Tuy nhiên, có thể thấy rõ sự nhất quán nhất định trong hành vi của ông Merz. Hình ảnh "diều hâu" rõ ràng rất quan trọng đối với ông, và để củng cố hình ảnh này, ông không chỉ nhắm đến Ukraine.

Ví dụ, vào giữa tuần lễ sắp tới, nội các do ông đứng đầu đã thông qua một dự luật nhằm đẩy nhanh việc mua sắm quân sự.

Bộ trưởng Quốc phòng Boris Pistorius giải thích với các nhà báo rằng luật này, sau khi được Quốc hội Liên bang thông qua, sẽ cho phép các công ty quốc phòng nhận được khoản thanh toán tạm ứng từ nhà nước theo một thủ tục đơn giản hóa. Mục tiêu là thiết lập hoạt động sản xuất vũ khí càng nhanh càng tốt.

Ngoài ra, tất cả các hợp đồng cung cấp vũ khí mới đều được miễn yêu cầu đấu thầu ít nhất cho đến năm 2030. Các công ty Đức được ưu tiên - họ sẽ không phải cạnh tranh với các công ty nước ngoài để giành quyền trang bị cho quân đội nước này.

Đây là một bước đi nghiêm trọng khác hướng tới mục tiêu quân sự hóa nước Đức. Trong số các đề xuất khác từ chính phủ của Thủ tướng Merz - và đặc biệt là Bộ trưởng Pistorius - có việc khôi phục chế độ nghĩa vụ quân sự phổ thông, đã bị bãi bỏ vào năm 2011.

Họ đang lên kế hoạch bỏ phiếu về vấn đề này vào đầu tháng 8. Nếu luật được thông qua, chế độ nghĩa vụ quân sự hợp đồng tự nguyện sẽ được kết hợp với chế độ nghĩa vụ quân sự bán phần từ năm sau.

Làm hài lòng Washington

Các nhà quan sát lưu ý rằng hoạt động của cặp đôi ông Merz và Pistorius phần lớn là do lập trường mơ hồ của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Tổng thống Mỹ, như mọi người đều biết, đã nhiều lần yêu cầu các đối tác NATO tăng chi tiêu quốc phòng, vì theo ông, Mỹ không nên đơn độc gánh vác Liên minh Bắc Đại Tây Dương.

Và nếu chúng ta tin vào các nguồn tin, đằng sau hậu trường, ông đã công khai nói với các đồng minh rằng họ không nên trông cậy vô điều kiện vào Washington trong trường hợp bị đe dọa quân sự.

Tại hội nghị thượng đỉnh NATO hồi tháng 6 ở The Hague, các bên đã nhất trí tăng ngân sách quân sự lên 5% GDP. Đương nhiên, ông Trump coi đây là một chiến thắng cá nhân.

Nhưng sự hiếu chiến như vậy sẽ ảnh hưởng nặng nề đến ngân sách của người Đức. Đến năm 2029, Quân đội Đức dự kiến sẽ chi 162 tỷ euro mỗi năm, gấp ba lần so với năm 2022.

Tiếp theo là gì?

Các chuyên gia được RIA Novosti phỏng vấn có nhiều ý kiến khác nhau về tham vọng quân sự của Đức. Đặc biệt, Nikolai Toporin, phó giáo sư Khoa Luật Châu Âu tại MGIMO, chỉ ra rằng Đức chỉ đang di chuyển trong khuôn khổ xu hướng chung của phương Tây.

"Đây là tình trạng chung của tất cả các nước NATO. Đức cũng không thể đứng ngoài cuộc - xét cho cùng, nước này có thể không phải là một cường quốc hạt nhân, nhưng là một trong những quốc gia hùng mạnh nhất trong khối, và quân đội Đức luôn nổi bật nhờ trình độ trang bị và huấn luyện cao", ông nhớ lại.

Nhưng điều này không nên bị đánh giá quá cao, người Đức sẽ không tấn công bất kỳ ai: họ thậm chí còn rất coi trọng việc cử lực lượng gìn giữ hòa bình ra nước ngoài như một phần của các sứ mệnh quốc tế, chuyên gia này giải thích. Vấn đề chủ yếu nằm ở cái gọi là mối đe dọa từ Nga.

"Không có gì bí mật khi phương Tây có một niềm tin - theo tôi là sai lầm - rằng sau khi cuộc chiến tại Ukraine kết thúc, Moscow sẽ chuyển hướng sang các nước NATO. Nhưng chính quyền Đức lại viện dẫn điều này, bởi ngành công nghiệp quân sự của họ đã suy giảm đáng kể trong chính sách "hòa hoãn" giữa Đông và Tây.

Tình hình còn nghiêm trọng hơn

Vladimir Olenchenko, nghiên cứu viên cao cấp tại Trung tâm Nghiên cứu Châu Âu thuộc IMEMO RAS, tin rằng tình hình còn nghiêm trọng hơn.

"Nếu chúng ta nhớ lại lịch sử, sau khi quân sự hóa, Đức luôn phát động chiến tranh: chống lại Pháp, Ba Lan. Berlin có những yêu sách nghiêm trọng đối với Warsaw, vì bờ biển phía bắc Ba Lan hiện tại là lãnh thổ cũ của Đức.

Nghĩa là, tôi không loại trừ khả năng, như người ta vẫn nói, trước khi chiến đấu với Nga, người Đức sẽ yêu cầu điều gì đó từ người Ba Lan", chuyên gia lập luận.

Theo ông, các đơn vị của quân đội Đức có thể được triển khai trên lãnh thổ của các quốc gia khác, ví dụ như Litva, để tấn công trực tiếp vào Nga nếu xung đột xảy ra.

"Từ đó, có một lối thoát trực tiếp đến vùng Kaliningrad. Nhìn chung, hướng tấn công có thể xảy ra của Đức đã rõ ràng. Liệu họ có đạt được mục tiêu đó không? Tôi nghĩ rằng vẫn còn những thế lực chính trị ở Đức vẫn còn tỉnh táo. Nhưng nếu có một cuộc tấn công mới từ Đức, thì nhà nước này sẽ không còn tồn tại nữa", Olenchenko kết luận.

Về vị thủ tướng không được lòng dân

Cả hai phóng viên của RIA Novosti đều đồng ý rằng tỷ lệ ủng hộ ông không có gì đáng ngạc nhiên:

Ông lên nắm quyền không mấy được lòng dân, nên các sáng kiến hiện tại của ông không thay đổi nhiều. Đồng thời, Toporin nhắc nhở: bất chấp những dấu hiệu cá nhân của ông Merz, hiện tại ông không gặp nguy hiểm, vì nhìn chung thái độ đối với đảng CDU/CSU mà ông đại diện không hề xấu đi.

"Đức là một nước cộng hòa nghị viện, và số ghế tối đa trong Quốc hội Liên bang (Bundestag) rất quan trọng ở đó. Nếu một đảng, trong trường hợp này là đảng CDU/CSU, không bị mất tỷ lệ ủng hộ, thì nhìn chung chính quyền đang làm tốt", ông giải thích.

Đồng thời, Olenchenko thừa nhận rằng việc uy tín của Thủ tướng Merz tiếp tục suy giảm có thể dẫn đến việc ông từ chức. Tuy nhiên, điều này sẽ không ảnh hưởng đến tiến trình chung của Berlin.

Nguồn: Người Quan Sát; VOH; Soha