HẠN HÁN ĐE DỌA SÔNG RHINE

Vai trò vận chuyển đường thủy của sông Rhine

Hạn hán nghiêm trọng kéo dài trong suốt tháng 3 và tháng 4 đã khiến mực nước sông Rhine xuống thấp, gây gián đoạn hoạt động vận chuyển trên toàn tuyến phía Nam từ Duisburg đến Köln, bao gồm cả trạm đo Kaub. Các nhà khí tượng học cho biết mực nước dự kiến sẽ còn tiếp tục giảm trong tuần này. Hệ quả là chi phí vận chuyển tăng cao, các tàu chở hàng phải giảm tải trọng, gây áp lực không nhỏ lên các chủ hàng và ảnh hưởng đến phát triển kinh tế.

Nhà khí tượng học Karsten Brandt cho hay: Nếu hiện tượng thời tiết này kéo dài suốt mùa xuân và tháng 5, chúng ta sẽ đối mặt với nguy cơ cháy rừng, hạn hán nghiêm trọng, thiệt hại nông nghiệp và mực nước sông Rhine giảm sâu ảnh hưởng đến sản xuất và vận chuyển. Mùa hè cũng sẽ rất khắc nghiệt.

Mực nước sông Rhine thấp, đặc biệt là ở khu vực trung và hạ lưu, nếu kéo dài, sẽ có nghĩa là suy giảm năng suất và sản xuất kinh tế ở Đức. Điều này có tác động rất lớn và vì vậy, chúng ta chỉ có thể hy vọng rằng mưa sẽ trở lại vào tháng 5 hoặc tháng 6.

Thời tiết khô hạn được dự báo sẽ kéo dài sang tuần tới tại các khu vực lưu vực sông, đồng nghĩa với việc chưa có dấu hiệu cải thiện nào trong thời gian tới. Sông Rhine đóng vai trò là tuyến vận tải huyết mạch cho nhiều loại hàng hóa quan trọng như ngũ cốc, khoáng sản, quặng, than và các sản phẩm dầu mỏ, bao gồm cả dầu sưởi.

Giả cả vận tải tăng

Mực nước nông buộc các hãng tàu phải thu thêm phụ phí ngoài giá cước nhằm bù đắp cho việc không thể chở đầy tải, đẩy chi phí vận chuyển lên cao đối với các chủ hàng. Thay vì một chuyến tàu, các lô hàng giờ đây phải chia nhỏ để vận chuyển bằng nhiều tàu, càng làm gia tăng chi phí. Chi phí vận chuyển một tàu chở dầu từ Rotterdam đến Karlsruhe đã tăng lên khoảng 46 Euro mỗi tấn, so với mức 34 Euro vào tuần trước.

Ông Florian Krekel - Phát ngôn viên Cơ quan đường thuỷ và vận tải sông Rhine cho biết: Nếu tình trạng mực nước thấp tiếp tục xảy ra, các ngành công nghiệp, hãng tàu, công ty vận tải và cơ quan quản lý sẽ phải điều chỉnh để đảm bảo vận chuyển không bị gián đoạn, tránh làm mất lợi thế địa lý và có thể dẫn đến việc di dời các ngành công nghiệp hoặc dây chuyền sản xuất.

KINH TẾ ĐỐI MẶT SUY THOÁI NĂM THỨ 3 LIÊN TIẾP

Thiệt hại bởi cuộc chiến thương mại

Với đặc điểm phụ thuộc vào xuất khẩu, Đức có nguy cơ trở thành quốc gia châu Âu chịu thiệt hại nặng nề nhất nếu một cuộc chiến thương mại nổ ra.

Các mức thuế quan vừa được chính quyền Mỹ công bố có thể giáng đòn mạnh vào nền kinh tế Đức, làm chậm quá trình phục hồi và đẩy nền kinh tế lớn nhất châu Âu lần đầu tiên trong lịch sử rơi vào suy thoái năm thứ 3 liên tiếp.

Đức - đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ, đã ghi nhận mức thặng dư kỷ lục 70 tỷ euro với nền kinh tế lớn nhất thế giới trong năm 2024.

Với đặc điểm phụ thuộc vào xuất khẩu, Đức có nguy cơ trở thành quốc gia châu Âu chịu thiệt hại nặng nề nhất nếu một cuộc chiến thương mại nổ ra.

Ông Marc Schattenberg, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Deutsche Bank Research, nhận định: “Những rủi ro kinh tế trong năm 2025 đang ngày càng rõ nét, báo hiệu khả năng suy thoái năm thứ 3 liên tiếp.”

Chuyên gia Lisandra Flach từ Viện nghiên cứu kinh tế (Ifo) cũng cho rằng thương mại của Đức sẽ chịu tác động theo 3 hướng: xuất khẩu sang Mỹ giảm, xuất khẩu sang Trung Quốc giảm và cạnh tranh gia tăng do các nước tìm thị trường thay thế Mỹ.

Giám đốc toàn cầu về kinh tế vĩ mô của ING, ông Carsten Brzeski, nhận xét: “Đức đang đối mặt với một thực tế khắc nghiệt - thế giới đã thay đổi." Theo ông, Đức là nền kinh tế G7 duy nhất không tăng trưởng trong 2 năm qua và việc phục hồi đã trở thành tâm điểm trong chiến dịch tranh cử hồi tháng 2 vừa qua.

Chính sách đối phó của chính phủ mới

Ngày 8/4, kênh truyền hình NTV đưa tin liên minh phe bảo thủ do Thủ tướng tương lai Friedrich Merz dẫn dắt đã đạt được thỏa thuận với đảng Dân chủ Xã hội (SPD) về thành lập chính phủ. Tuy nhiên, một số nguồn thạo tin cho biết hiện vẫn chưa có thỏa thuận chính thức nào được ký kết.

Trước đó, các bên đang đàm phán đã công bố đề xuất thành lập quỹ đầu tư trị giá 500 tỷ euro (khoảng 544 tỷ USD) nhằm nâng cấp hạ tầng, nới lỏng “phanh nợ” để tăng chi tiêu quốc phòng và kích thích tăng trưởng.

Theo nhà kinh tế trưởng tại Ngân hàng Berenberg, ông Holger Schmiedin, gói kích thích lớn và kịp thời này có thể giúp bù đắp một phần thiệt hại từ chiến tranh thương mại nhưng rủi ro tăng trưởng hiện vẫn nghiêng về chiều hướng tiêu cực. Ông cho rằng gói tài khóa khó tạo hiệu ứng rõ rệt trong ngắn hạn khi các tác động lan tỏa có thể kéo dài tới năm 2026-2027.

Trong những tháng tới, chính phủ mới của Đức không có nhiều lựa chọn để bảo vệ ngành xuất khẩu và nền kinh tế nói chung trong bối cảnh niềm tin tiêu dùng và doanh nghiệp có thể vẫn ở mức thấp.

Các nhà kinh tế được phỏng vấn đều nhấn mạnh xung đột thương mại cho thấy nhu cầu cấp thiết phải cải cách cơ cấu thay vì dựa vào trợ cấp. Nhà kinh tế trưởng tại Ngân hàng Thương mại Hamburg, ông Cyrus de la Rubia, nói rõ: “Đức có tiềm lực hỗ trợ tài chính nhưng tôi không nghĩ rằng Đức sẽ và nên sử dụng cho mục đích này."

Triển vọng

Ngân hàng Thương mại Hamburg vừa nâng dự báo tăng trưởng của Đức năm 2025 lên 0,6% và sẽ tiếp tục cập nhật sau khi tiến trình thành lập chính phủ liên minh kết thúc.

Tới nay, giới phân tích nhìn chung cho rằng các đề xuất kinh tế của Liên minh Dân chủ/Xã hội Cơ đốc giáo (CDU/CSU) và SPD vẫn chưa đáp ứng được kỳ vọng và cần những bước đi táo bạo hơn để thúc đẩy đầu tư cũng như nâng cao năng lực cạnh tranh.

Ông Brzeski kết luận: “Các mức thuế đối ứng của Mỹ với châu Âu nói chung và Đức nói riêng là lý do khiến các cuộc đàm phán liên minh hiện nay buộc phải tập trung vào cải cách cơ cấu và thúc đẩy tăng trưởng bền vững”.

HỢP TÁC NHẬT ĐỐI PHÓ TRUNG QUỐC

Động lực thúc đẩy hợp tác giữa 2 cường quốc

Tại bang Nordrhein-Westfalen (NRW) phía Tây nước Đức, một trung tâm nghiên cứu tiên tiến đang trở thành điểm gặp gỡ của hai cường quốc sản xuất: Đức và Nhật Bản. Các tập đoàn lớn của Nhật như Denso, Mitsubishi Electric, Panasonic và các đối tác Đức tại ICNAP (Trung tâm Quốc tế về Sản xuất Thích ứng và Mạng lưới) đang cùng nhau phát triển công nghệ sản xuất thế hệ tiếp theo, ứng dụng AI, IoT và mạng 5G. Động lực thúc đẩy sự hợp tác này là sự trỗi dậy mạnh mẽ của Trung Quốc qua chiến lược “Made in China 2025”, buộc hai quốc gia phải kết hợp thế mạnh để duy trì cạnh tranh trong cuộc đua sản xuất toàn cầu.

Trung tâm Quốc tế về Sản xuất Thích ứng và Mạng lưới mang tên ICNAP 

Nằm ở ngoại ô Aachen, gần biên giới Hà Lan và Bỉ, ICNAP được thành lập năm 2006 trong khuôn viên Đại học Công nghệ Aachen (RWTH Aachen) – một trong những trường kỹ thuật hàng đầu châu Âu. Trung tâm này kết hợp phòng thí nghiệm máy công cụ của RWTH (với 1.000 nhân sự) và các viện nghiên cứu thuộc Fraunhofer – tổ chức nghiên cứu ứng dụng lớn nhất châu Âu bao gồm Fraunhofer IPT (Công nghệ Sản xuất), ILT (Công nghệ Laser) và IME (Sinh học Phân tử và Sinh thái Ứng dụng). Với 2.000 máy công cụ, thiết bị thí nghiệm và mạng 5G nội bộ tốc độ cao, ICNAP là nơi thử nghiệm các công nghệ sản xuất mạng lưới hóa và thích ứng.

Hiện tại, 23 tập đoàn từ châu Âu, Mỹ và Nhật Bản tham gia ICNAP, trong đó có 6 công ty Nhật: Denso, IHI, Mitsubishi Electric, Murata Machinery, Panasonic và Sumitomo Electric Industries. Các thành viên được tiếp cận chuyên gia từ Fraunhofer và RWTH, tham gia hội thảo định kỳ và sự kiện “hackathon” – nơi sinh viên châu Âu phát triển phần mềm nhanh, tạo cơ hội tuyển dụng tài năng trẻ.

Từ năm 2011, Đức thúc đẩy “Industrie 4.0” – cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư – nhằm duy trì vị thế sản xuất trước áp lực toàn cầu. Với thế mạnh từ các tập đoàn lớn và tầng lớp “Mittelstand” (doanh nghiệp vừa và nhỏ độc lập), Đức từng dẫn đầu về máy móc, tự động hóa và robot công nghiệp. Tuy nhiên, từ thế kỷ 21, chi phí lao động cao và thiếu hụt thợ lành nghề khiến nước này mất dần lợi thế trước Trung Quốc – nơi kết hợp sản xuất giá rẻ với công nghệ cao.

“Industrie 4.0” ứng dụng IoT, AI, robot và “digital twin” (bản sao số) để tạo ra hệ thống “Cyber-Physical” (CPS), nơi vật lý và ảo hòa quyện. Máy móc, nguyên liệu và nhân lực được tái hiện trong không gian số, cho phép mô phỏng toàn bộ quy trình từ thiết kế đến tái chế, tối ưu hóa sản xuất theo thời gian thực. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp lớn mà còn hỗ trợ các công ty nhỏ vốn quen làm nhà thầu phụ tại Nhật, tăng năng suất thông qua chia sẻ dữ liệu trên nền tảng số.

Cộng hưởng  giữa 2 nước

Đức mạnh về cơ khí, robot và quang học, trong khi Nhật Bản dẫn đầu về điện tử, cảm biến, gia công chính xác và vật liệu. Sự bổ sung này tạo ra hiệu ứng cộng hưởng mạnh mẽ tại ICNAP. Nhật Bản cũng theo đuổi “Society 5.0” – tầm nhìn xã hội thông minh dựa trên công nghệ – khiến ICNAP trở thành trung tâm lý tưởng để kết nối hai chiến lược. Ví dụ, Mitsubishi Electric hợp tác với Fraunhofer IPT phát triển hệ thống thông minh cho thiết bị di động, hiển thị dữ liệu vận hành bằng ngôn ngữ và hình ảnh phù hợp, giảm thời gian quyết định của công nhân. Panasonic tận dụng ICNAP để cập nhật xu hướng tự động hóa qua IoT và AI, còn Sumitomo Electric tập trung vào an ninh mạng – yếu tố then chốt cho sản xuất số hóa. Denso, thông qua chi nhánh tại Đức, tham gia các dự án cụm ngành, trong khi IHI và Murata Machinery ứng dụng 5G nội bộ để tối ưu hóa dây chuyền. Các công ty này không chỉ học hỏi mà còn đóng góp chuyên môn, nâng cao giá trị của ICNAP như một “phòng thí nghiệm sống” cho sản xuất tương lai.

Trung Quốc, với chiến lược “Made in China 2025”, đã vươn lên mạnh mẽ trong EV, pin và smartphone, kết hợp sản xuất giá rẻ với công nghệ cao. Năm 2024, Trung Quốc chiếm 60% thị phần EV toàn cầu (IEA) và dẫn đầu xuất khẩu thiết bị điện tử (WTO), đe dọa vị thế của Đức và Nhật Bản. Cả hai nước nhận ra rằng đối đầu đơn lẻ với Trung Quốc là không khả thi, dẫn đến sự hợp tác chiến lược tại ICNAP. Tiến sĩ Lorenz Granrath, đại diện ICNAP tại Nhật Bản, nhấn mạnh: “Chúng tôi mong nhiều công ty Nhật tham gia để cùng nâng tầm công nghệ sản xuất.”

Thách thức

Hợp tác Đức-Nhật mang lại cơ hội lớn, nhưng không thiếu thách thức. Chi phí triển khai 5G, AI và digital twin đòi hỏi đầu tư ban đầu cao, đặc biệt với các doanh nghiệp nhỏ. Ngoài ra, sự khác biệt văn hóa – Đức thiên về phân tích dài hạn, Nhật Bản chú trọng chi tiết – có thể làm chậm tiến độ nếu không điều phối tốt. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ từ Fraunhofer và RWTH, cùng mạng lưới 23 thành viên, ICNAP có tiềm năng trở thành “bộ não” cho sản xuất thông minh toàn cầu.

Nguồn: Hà Nội Online; VietnamPlus; VnReview