ĐỐI MẶT HÀNG LOẠT THÁCH THỨC

Những nguy cơ suy thoái

Dù đạt mức tăng trưởng vượt dự kiến trong quý I-2025, song nền kinh tế Đức đang đối mặt với nguy cơ suy thoái trong năm thứ ba liên tiếp, báo hiệu giai đoạn suy yếu dài nhất trong lịch sử kể từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai.

Khủng hoảng năng lượng và chi phí sản xuất tăng cao

Trong khi kim ngạch xuất khẩu và chỉ số niềm tin doanh nghiệp đi xuống được cho là những thách thức mà nước Đức phải vượt qua.

Theo dự báo của Phòng Thương mại và Công nghiệp Đức (DIHK), nền kinh tế nước này dự kiến sẽ suy giảm 0,3% trong năm nay và mối quan ngại đang lan rộng trên khắp các lĩnh vực. Mặc dù có một số điểm lạc quan trong sản xuất và xây dựng, nhưng tâm lý chung của các nhà đầu tư vẫn còn mong manh do tác động tiêu cực từ nhiều yếu tố.

Xuất khẩu

Là động lực quan trọng của kinh tế Đức sẽ chịu áp lực lớn từ chính sách thuế quan áp đặt ở mức cao của Mỹ. DIHK dự báo, kim ngạch xuất khẩu của Đức sẽ giảm 2,5% trong năm 2025, đánh dấu năm giảm thứ ba liên tiếp. Trong khi đó, ngành công nghiệp ô tô đang lâm vào khủng hoảng với doanh số bán hàng giảm mạnh. Các nhà sản xuất lớn của ngành này tuyên bố sẽ đóng cửa nhà máy và sa thải hàng loạt nhân công, gây ra mối lo ngại sâu sắc trong giới chính trị gia.

Theo phân tích của các chuyên gia kinh tế, ngành công nghiệp ô tô Đức vốn đã chịu ảnh hưởng nặng nề trong đại dịch Covid-19. Sự phục hồi của ngành này tiếp tục bị đình trệ do chuỗi cung ứng liên tục bị gián đoạn sau đại dịch, trong khi cuộc xung đột Nga - Ukraine vừa làm tăng chi phí, vừa đẩy giá năng lượng lên cao. Sự chậm chạp trong đổi mới công nghệ cũng khiến sức cạnh tranh trở nên suy yếu trước các đối thủ mạnh, đặc biệt là các sản phẩm xe điện giá rẻ từ Trung Quốc. Nếu Tổng thống Mỹ Donald Trump áp đặt thêm thuế quan đối với ô tô nhập khẩu và gây ra một cuộc chiến thương mại rộng lớn hơn, ngành công nghiệp ô tô Đức sẽ tiếp tục phải gánh chịu thêm một cú giáng nặng nề.

Giá năng lượng cao

Là một trong những phàn nàn chính của các nhà sản xuất và doanh nghiệp Đức thời gian qua khi liên tục phải đối mặt với tình trạng tăng chi phí sản xuất khiến khả năng cạnh tranh giảm và lợi nhuận bị thu hẹp. Trong số các công ty sử dụng nhiều năng lượng, 71% đang phải vật lộn với giá năng lượng và nguyên liệu thô cao. Điều này ảnh hưởng đến nhiều ngành công nghiệp chủ chốt của Đức, bao gồm sản xuất ô tô, luyện thép và hóa chất. Nhiều nhà máy sản xuất phải đóng cửa tạm thời hoặc vĩnh viễn.

Tâm lý bi quan hiện vẫn chiếm ưu thế trong giới doanh nghiệp

Các cuộc khảo sát cho thấy, gần 1/3 số công ty có kế hoạch cắt giảm đầu tư. Kết quả thăm dò của DIHK được tiến hành trong số 23.000 công ty thuộc nhiều lĩnh vực và khu vực cho thấy, 29% số công ty được khảo sát cho rằng, xuất khẩu tiếp tục giảm trong 12 tháng tới, chỉ có 19% kỳ vọng xuất khẩu tăng. Về những thách thức trong thời gian tới, 59% công ty nêu ra sự bất ổn về chính sách kinh tế, tiếp theo là nhu cầu trong nước yếu (57%) và chi phí lao động cao kỷ lục (56%).

Chính sách chính phủ

Trước những nguy cơ của nền kinh tế, chính phủ liên minh mới của Đức do Thủ tướng Friedrich Merz lãnh đạo vừa công bố một loạt biện pháp nhằm kích thích tăng trưởng, bao gồm: Giảm thuế điện và mở rộng các khoản khấu hao để thúc đẩy đầu tư doanh nghiệp; thành lập quỹ đầu tư hạ tầng trị giá hàng tỷ euro và đẩy nhanh phê duyệt các dự án năng lượng; bãi bỏ luật chuỗi cung ứng quốc gia và đơn giản hóa thủ tục hành chính. Ngoài ra, Bộ trưởng Kinh tế Katherina Reiche đã kêu gọi Liên minh châu Âu phê duyệt các khoản trợ cấp cho ngành công nghiệp nặng của Đức nhằm giảm chi phí năng lượng và tăng cường khả năng cạnh tranh.

Bên cạnh những biện pháp trên, Chính phủ Đức cần nhanh chóng đưa ra chiến lược để quản lý những bất ổn toàn cầu đang gia tăng. Bởi một trong những vấn đề đáng lo ngại nhất đối với các công ty của Đức hiện nay là động thái chính sách đối ngoại khó lường của Tổng thống Mỹ Donald Trump và các cuộc chiến tranh thương mại tiềm tàng có thể gây gián đoạn nghiêm trọng đến nền kinh tế toàn cầu.

Nền kinh tế Đức đang đứng trước ngã rẽ quan trọng. Để vượt qua thách thức hiện tại đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tài khóa, cải cách cơ cấu và hợp tác quốc tế. Những quyết định trong năm 2025 sẽ định hình tương lai kinh tế của Đức trong nhiều năm tới. Nếu không có những cải cách cấu trúc mạnh mẽ, Đức có thể đối mặt với nguy cơ "phi công nghiệp hóa" và mất vị thế là nền kinh tế đầu tàu của châu Âu.

XEM XÉT ÁP DỤNG MỨC THUẾ 10% VỚI NỀN TẢNG TRỰC TUYẾN GOOGLE, FACEBOOK

Dự thảo luật

Việc áp dụng mức thuế nhằm khắc phục tình trạng các “ông lớn” công nghệ kinh doanh hàng tỷ USD tại Đức với biên lợi nhuận rất cao, nhưng đóng thuế quá ít và đầu tư trở lại xã hội chưa tương xứng.

Bộ trưởng Văn hóa Đức Wolfram Weimer cho biết nước này đang xem xét áp thuế 10% đối với các nền tảng trực tuyến lớn như Google (thuộc tập đoàn công nghệ Alphabet) và nền tảng Facebook (thuộc tập đoàn Meta Platforms).

Nếu được triển khai, bước đi này có thể làm phức tạp hơn nữa quan hệ thương mại giữa Đức và chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Trong bài phỏng vấn với tạp chí Stern (Đức) xuất bản ngày 29/5, Bộ trưởng Wolfram Weimer cho biết đang soạn thảo dự thảo luật về việc áp dụng mức thuế 10% đối với doanh thu từ dịch vụ kỹ thuật số của các nền tảng nói trên.

Theo Bộ trưởng Weimer, liên minh cầm quyền của Đức đã nhất trí về vấn đề này từ đầu năm và việc áp dụng mức thuế nói trên nhằm khắc phục tình trạng các “ông lớn” công nghệ kinh doanh hàng tỷ USD tại Đức với biên lợi nhuận rất cao, nhưng đóng thuế quá ít và đầu tư trở lại xã hội chưa tương xứng.

Kinh nghiệm các nước khác

Trước đó, các nước khác đã áp dụng thuế tương tự gồm có Anh, Pháp, Italy, Tây Ban Nha, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ, Áo và Canada.

CHẠY ĐUA THẾ CHÂN MỸ THÀNH TRỤ CỘT QUÂN SỰ NATO

Bối cảnh đòi hỏi thay thế vị trí Hoa Kỳ

Sau khi nhậm chức, Thủ tướng Đức Friedrich Merz phải đối mặt thử thách gai góc, khi chiến sự Nga - Ukraine chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, trong khi Tổng thống Mỹ Donald Trump nhiều lần bày tỏ hoài nghi với NATO và luôn thúc giục các đồng minh ở châu Âu tự gánh vác chi phí quốc phòng nhiều hơn.

Trong bối cảnh khó khăn đó, ông Merz đang tìm cách biến Đức trở thành đầu tàu của châu Âu và có vai trò chủ chốt hơn trong NATO, nhằm thay thế vị trí mà Mỹ đang dần rút khỏi.

Triển khai các chương trình

Bức tường thành

Tuần trước, Thủ tướng Merz tới Litva để chủ trì lễ triển khai lữ đoàn xe tăng Đức hoạt động tại đây. Đơn vị này được xem là bức tường thành chống lại mọi hành động quân sự tiềm tàng nếu căng thẳng giữa NATO và Nga leo thang. Đây là lữ đoàn thiết giáp đầu tiên của Đức đồn trú lâu dài ở nước ngoài kể từ Thế chiến II, điều phản ánh bước thay đổi đáng chú ý trong lập trường của Berlin.

"Suốt thời kỳ Chiến tranh Lạnh, Đức luôn tin tưởng có đồng minh sát cánh cùng mình khi tình huống khẩn cấp xảy ra. Nay, chính chúng ta sẽ đảm nhận nhiệm vụ đó," ông Merz nói với khoảng 700 binh sĩ Đức thuộc lữ đoàn.

Tăng chi tiêu Quốc phòng, hiện đại hóa quân đội

Thủ tướng Merz đã biến chi tiêu quốc phòng thành trọng tâm chương trình nghị sự của mình, nhằm tái thiết lực lượng quân đội Đức vốn thiếu hụt nguồn lực. Trong diễn văn nhậm chức hồi đầu tháng, ông tuyên bố sẽ đưa quân đội Đức trở thành lực lượng quân sự chính quy mạnh nhất châu Âu và lặp lại cam kết này khi phát biểu ở Vilnius tuần trước.

Ông cũng muốn nâng tầm vị thế Đức trên trường quốc tế khi khu vực đối mặt áp lực từ Nga và sức ép từ Tổng thống Trump yêu cầu châu Âu gánh vác nhiều hơn trách nhiệm quốc phòng.

Nhiệm vụ hiện đại hóa quân đội đang đặt trên vai Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius. Dù hầu hết thành viên nội các đã thay đổi, Bộ trưởng Pistorius vẫn được tin tưởng giao nhiệm kỳ thứ hai, điều hiếm khi xảy ra trên chính trường Đức.

Trước khi nhậm chức, ông Merz đã thúc đẩy một cuộc bỏ phiếu nhằm sửa đổi hiến pháp, tách chi tiêu quân sự khỏi giới hạn vay nợ quốc gia. Khi Nga phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine tháng 2/2022, người tiền nhiệm của ông Merz, thủ tướng Olaf Scholz, đã vay khoảng 114 tỷ USD để đối phó với cái mà ông gọi là "thời điểm bước ngoặt lịch sử". Nay, không còn bị giới hạn nợ, chính quyền Merz sẵn sàng chi gần gấp 5 lần số tiền đó cho quân đội.

Cả Bộ trưởng Pistorius và Ngoại trưởng Johann Wadephul gần đây đều phát đi tín hiệu rằng Đức sẵn sàng tăng chi tiêu quốc phòng lên tới 3,5% GDP và 1,5% nữa cho cơ sở hạ tầng quốc phòng thiết yếu. Trước đó, ông Trump từng thúc giục các đồng minh NATO cam kết chi 5% GDP cho quốc phòng.

Cam kết này dự kiến là chủ đề chính tại cuộc họp của NATO vào tháng tới. Nó cũng phản ánh một thay đổi lớn lao với Đức, quốc gia từng nhiều năm chật vật để đạt mục tiêu chi tiêu quân sự tương đương 2% GDP.

Xung đột Nga - Ukraine đã thay đổi mọi thứ, đặc biệt quân đội Đức

Thực tế, lực lượng vũ trang Đức đang cần được cải tổ mạnh mẽ. Báo cáo gần đây của Ủy viên quốc hội phụ trách lực lượng vũ trang Đức Eva Hogl cho thấy nhiều doanh trại quân đội đã xuống cấp, một số cơ sở huấn luyện bị đóng cửa vĩnh viễn, thậm chí hàng rào quanh hàng loạt căn cứ cũng cần sửa chữa.

Báo cáo còn chỉ ra rằng nhiều nhân sự quân đội có chuyên môn cao, như bác sĩ quân y hay phi công trực thăng, đang phải đảm nhiệm các công việc hành chính thay vì được làm đúng chuyên môn. Không ít đơn vị không thể hoạt động do thiếu nhân sự.

Dù quân đội Đức đã được phân bổ hơn 113 tỷ USD để mua sắm những hệ thống vũ khí cao cấp, một số đơn vị vẫn thiếu trang bị thiết yếu, như xe tăng hay pháo, do quá nhiều khí tài đã được viện trợ cho Ukraine. Đạn và phụ tùng thay thế còn quá ít, không đủ để duy trì quân đội trong thời gian dài nếu xảy ra xung đột.

Một vấn đề khác là quân số. Dù vừa trải qua một năm tuyển quân cao kỷ lục, Đức hiện chỉ có 180.000 binh sĩ chính quy, thiếu khoảng 20.000 quân so với yêu cầu. Trong khi đảng Dân chủ Thiên chúa giáo của Thủ tướng Merz đang thúc đẩy việc áp dụng lại luật nghĩa vụ quân sự bắt buộc, đối tác liên minh của ông, đảng Dân chủ Xã hội, vẫn kiên quyết phản đối ý tưởng này.

Bộ trưởng Pistorius, người từng bị chỉ trích vì cảnh báo Đức phải sẵn sàng cho xung đột, đã cố gắng thúc đẩy các đồng nghiệp trong đảng theo đuổi mô hình tuyển quân kiểu Thụy Điển. Theo đó, mọi thanh niên sẽ được đăng ký thông tin, tạo cơ hội cho quân đội tiếp cận từng cá nhân với các đề nghị tuyển mộ phù hợp.

Sonke Neitzel, nhà sử học quân sự đã viết nhiều sách về quân đội Đức, cho rằng bên cạnh tình trạng thiếu hụt nhân sự, một vấn đề lớn khác là lực lượng vũ trang Đức hiện có quá nhiều sĩ quan, nhưng lại thiếu binh lính có khả năng chiến đấu thực sự.

"Quân đội Đức vẫn là một lực lượng gìn giữ hòa bình đang quá tải vì bộ máy quan liêu và cần thay đổi cơ bản về cơ cấu nhân sự", Neitzel nhận định.

Lữ đoàn xe tăng 45 mà Thủ tướng Merz và Bộ trưởng Pistorius vừa đưa vào hoạt động tại Vilnius tuần trước sẽ có quân số tới 4.800 người khi hoàn thiện biên chế vào năm 2027.

Khi ông Pistorius công bố quyết định thành lập lữ đoàn xe tăng hai năm trước, các chuyên gia đã bày tỏ nghi ngờ liệu nó có thể thành hiện thực nhanh chóng hay không. Nhưng Bộ trưởng Quốc phòng Đức đã biến nó thành "dự án cá nhân", đích thân tới Litva hàng chục lần để không những giúp thiết lập căn cứ quân sự mà còn xây dựng trường học và nhà trẻ cho gia đình binh sĩ, nhằm khuyến khích họ tình nguyện đến đây công tác.

Edmund Kulikauskas, 87 tuổi, đã chạy khỏi Litva khi phát xít Đức chiếm đóng nước này lúc ông mới 6 tuổi. Sau gần 5 thập kỷ ở Mỹ, ông trở về quê hương vào năm 1994 để giúp tái thiết đất nước. Tuần trước, bất chấp những cơn mưa ở Quảng trường Nhà thờ, ông vẫn hăng hái vỗ tay tán thưởng Thủ tướng Merz và Bộ trưởng Pistorius.

"Chúng tôi đã sống yên bình và hài lòng, nhưng giờ cảm nhận được mối nguy hiểm thực sự", ông nói. Ông lưu ý rằng 5.000 binh sĩ Đức đóng quân tại Litva sẽ đóng vai trò như một lực lượng răn đe.

Khi được hỏi liệu ông có lo lắng khi người Đức lại đóng quân ở nước mình không, ông Kulikauskas nói: "Đây là những người Đức khác".

Nguồn: Hà Nội Mới; VietnamPlus; Vnexpress