KINH TẾ CHÂU ÂU BÁO TIN VUI

Kinh tế khu vực đồng euro tăng trưởng 0,3% trong quý I so với quý cuối năm ngoái nhờ lạm phát giảm và kinh tế Đức tích cực.

Đây là quý có kết quả hoạt động mạnh nhất của nền kinh tế khu vực đồng euro kể từ quý III/2022, theo số liệu của Cơ quan thống kê Liên minh Châu Âu (Eurostat). Vào nửa cuối 2023, kinh tế eurozone giảm 0,1% mỗi quý.

Trong số các quốc gia thành viên, Ireland ghi nhận mức tăng cao nhất so với quý trước, ở mức 1,1%. Tiếp theo là Latvia, Lithuania và Hungary đều ở mức 0,8%. Trong khi, Thụy Điển là nước duy nhất tăng trưởng âm so với quý IV/2023.

So với cùng kỳ 2023, GDP eurozone tăng 0,4% và toàn EU tăng 0,5%. Kinh tế châu Âu khởi sắc nhờ giá năng lượng giảm và lạm phát hạ nhiệt còn 2,4% trong tháng 4. Lạm phát hiện không còn xa mục tiêu 2% mà Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đặt ra, dẫn đến khả năng ECB cắt giảm lãi suất trong tháng 6.

Cùng với đó, Đức - đầu tàu kinh tế eurozone - tăng trưởng 0,2% trong ba tháng đầu năm, sau khi suy giảm 0,5% vào quý cuối 2023. Pháp, nền kinh tế lớn thứ hai khu vực, đạt mức tăng trưởng 0,2%. Trong khi, Tây Ban Nha cũng tăng trưởng 0,7%.

Tuy nhiên, kinh tế châu Âu chưa có nhiều triển vọng cất cánh đáng kể. Lãi suất hiện ở mức cao kỷ lục là 4% của ECB vẫn đang là trở ngại cho tăng trưởng vì làm tăng chi phí tín dụng cho doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Kinh tế Đức cải thiện nhưng vẫn chưa chấm dứt được những lo ngại về các thách thức dài hạn như quan liêu quá mức, thiếu công nhân lành nghề, đầu tư không đủ vào cơ sở hạ tầng như mạng lưới đường sắt và Internet tốc độ cao, chậm chuyển đổi số chậm trong kinh doanh và hành chính.

Carsten Brzeski, Trưởng bộ phận vĩ mô toàn cầu tại ngân hàng ING cho biết những điểm yếu về cơ cấu của Đức sẽ không biến mất chỉ sau một đêm và hạn chế tốc độ phục hồi trong năm nay.

MẠNG LƯỚI GỌI ĐIỆN LỪA ĐẢO LỚN NHẤT CHÂU ÂU BỊ PHÁ VỠ

Cảnh sát một số nước châu Âu đã phá vỡ một mạng lưới gọi điện lừa đảo có thể là lớn nhất châu Âu, thực hiện hàng nghìn cuộc gọi mỗi ngày nhằm lừa đảo người dân.

Cơ quan cảnh sát châu Âu (Europol) cho biết một chiến dịch quốc tế với sự tham gia của cảnh sát Đức, Anbani, Bosnia, Herzegovina, Liban, Serbia đã đột kích 12 trung tâm gọi điện lừa đảo và bắt giữ 21 đối tượng.

Các nhà điều tra cho biết những kẻ gọi điện lừa đảo thường giả làm người thân, nhân viên ngân hàng, nhân viên chăm sóc khách hàng hoặc cảnh sát và sử dụng nhiều thủ đoạn thao túng để lừa lấy tiền tiết kiệm của các nạn nhân.

Cuộc điều tra bắt đầu tháng 12/2023 khi một nhân viên ngân hàng ở bang Baden-Wuerttemberg (Đức) nghi ngờ yêu cầu của một khách hàng muốn rút một lượng lớn tiền mặt. Nhân viên này báo cảnh sát và cảnh sát đã ngăn khách hàng chuyển tiền cho các đối tượng lừa đảo.

Cảnh sát sau đó đã liên kết những số điện thoại mà những kẻ lừa đảo sử dụng, từ đó dẫn đến cuộc điều tra rộng hơn.

Trên 100 cảnh sát Đức được giao nhiệm vụ nghe lén các cuộc gọi từ mạng lưới các trung tâm lừa đảo nói trên suốt 24 giờ/ngày và theo dõi tới 30 cuộc hội thoại cùng lúc. Cảnh sát đã báo trước cho các nạn nhân giúp ngăn chặn thiệt hại 10 triệu euro (10,7 triệu USD) trong khoảng 6.000 trường hợp.

Europol cho biết trong các cuộc đột kích, các nhân viên điều tra đã thu giữ tiền mặt và tài sản lên đến 1 triệu euro, cũng như bằng chứng điện tử có thể dẫn đến thông tin về nhiều kẻ lừa đảo và các trung tâm gọi điện lừa đảo khác.

EU THẢO LUẬN GÓI TRỪNG PHẠT NHẰM VÀO KHÍ TỰ NHIÊN HÓA LỎNG CỦA NGA

Liên minh châu Âu đang thảo luận gói trừng phạt thứ 14 nhằm vào Nga liên quan cuộc xung đột tại Ukraine, trong đó lần đầu tiên đưa khí đốt tự nhiên hoá lỏng vào dánh sách. Tuy nhiên đây lại là một vấn đề đang gây chia rẽ giữa các nước thành viên khi các số liệu thống kế cho thấy, châu Âu vẫn là khách hàng khí đốt lớn nhất của Nga.

Theo đề xuất mới nhất về gói trừng phạt thứ 14 nhằm vào Nga, Uỷ ban châu Âu muốn cấm các cảng Liên minh châu Âu bán lại Khí đốt tự nhiên hoá lỏng của Nga, đồng thời ban hành những hạn chế đối với 3 dự án Khí đốt tự nhiên sắp tới của Nga. Cũng giống như những lần trừng phạt trước đó, Liên minh châu Âu muốn ngăn chặn hoạt động kinh doanh sinh lời của Nga.

Pháp, Tây Ban Nha và Bỉ là những trung tâm lớn nhất về khí siêu lạnh, phần lớn sau đó được xuất khẩu sang các nước trong đó có Đức và Italy. Về mặt lý thuyết, việc ngăn chặn việc bán lại LNG của Nga cho EU sẽ buộc Nga phải cải tổ lại mô hình kinh doanh hiện tại . Đây sẽ là một thách thức không hề nhỏ. Bởi, nếu không có các cảng châu Âu làm điểm dừng chân thuận tiện, Nga sẽ phải sử dụng các tàu phá băng được trang bị đặc biệt để cắt băng ở Biển Bắc Cực- nơi đang thiếu nguồn cung, để đưa khí đốt đến châu Á. Một sự thay đổi có thể khiến doanh thu từ Khí đốt tự nhiên hoá lỏng của Nga sụt giảm 2 tỷ euro. Đây là một số tiền rất lớn, nhưng chỉ chỉ ảnh hưởng đến khoảng 1/4 trong tổng số 8 tỷ euro lợi nhuận hàng năm của Nga từ Khí đốt tự nhiên hoá lỏng.

Một số nhà phân tích thậm chí còn cho rằng, các biện pháp trừng phạt tiềm tàng đối với các dự án LNG của Nga phần nhiều mang tính hình thức, bởi không dự án nào trong số này là đến châu Âu. Bên cạnh đó, các đề xuất của EU cũng phức tạp về mặt pháp lý và những nước bị ảnh hưởng nhiều nhất là Tây Ban Nha, Bỉ và Pháp, tất cả đều có hợp đồng dài hạn liên quan đến Dự án Yamal LNG của Nga. Hiện không rõ liệu các biện pháp trừng phạt của EU có cho phép các công ty đơn phương chấm dứt hợp đồng một cách an toàn mà không phải đối mặt với các hình phạt hoặc hành động pháp lý từ các đối tác Nga hay không.

Người phát ngôn Điện Kremlin Dimitry Peskov đã chỉ trích đây là hành vi cạnh tranh không công bằng và bất hợp pháp: “Các nỗ lực đẩy Nga ra khỏi thị trường năng lượng vẫn đang tiếp tục. Việc chuyển sang các thị trường đắt tiền hơn chủ yếu có lợi cho Mỹ và một số quốc gia khác. Đối với người tiêu dùng, đặc biệt là khu vực công nghiệp của châu Âu, điều này sẽ đồng nghĩa với việc giá khí đốt đắt hơn. Tất nhiên, trong mọi trường hợp, chúng tôi sẽ tìm cách vượt qua những trở ngại bất hợp pháp, cạnh tranh không lành mạnh và các hành động bất hợp pháp như thế này”.

Theo báo cáo của Global Witness, xuất khẩu khí đốt của Nga sang châu Âu đã sụt giảm kể từ khi đường ống Dòng chảy phương Bắc 1 và 2 bị sự cố, nhưng lượng nhập khẩu Khí tự nhiên hóa lỏng của Nga vào EU đã tăng 40% kể từ khi xung đột ở Ucraina nổ ra và hiện đang ở mức kỷ lục. Đây cũng là lý do mà x đến nay, Ủy ban châu Âu vẫn do dự trong việc trừng phạt lĩnh vực Khí đốt tự nhiên hoá lỏng của Nga bất chấp các yêu cầu liên tục từ các nước vùng Baltics và Ba Lan.

CÁC NƯỚC EU ĐỒNG LOẠT CHỈ TRÍCH NGA HỖ TRỢ TIN TẶC

Liên minh châu Âu (EU), NATO và nhiều nước thành viên đồng loạt chì trích Nga hỗ trợ nhóm tin tặc APT28 thực hiện các cuộc tấn công mạng nhắm vào nhiều cơ quan nhà nước tại châu Âu trong bối cảnh cuộc bầu cử châu Âu chuẩn bị diễn ra vào tháng 6 tới.

Trong thông cáo đưa ra ngày 3/5, Cao uỷ phụ trách An ninh và Đối ngoại châu Âu ông Josep Borrell cáo buộc Nga đứng sau các chiến dịch tấn công trên mạng nhắm vào các tổ chức dân chủ, cơ quan chính phủ và các nhà cung cấp cơ sở hạ tầng quan trọng tại châu Âu và ngoài châu Âu.

Với thông điệp tương tự, NATO kêu gọi Nga tôn trọng các nghĩa vụ quốc tế và nhấn mạnh sẽ sử dụng các khả năng cần thiết để ngăn chặn, bảo vệ và chống lại các mối đe dọa mạng nhắm vào các nước thành viên.

Cả hai tổ chức này đều quy trách nhiệm cho nhóm tin tặc APT28 (hay còn được biết dưới tên khác là Fancy Bear) và cho rằng nhóm này hoạt động gián điệp cho Cơ quan tình báo quân đội Nga (GRU).

Bộ Ngoại giao Đức ngày 3/5 đã triệu tập Đại biện phái đoàn ngoại giao của Nga tại Đức sau khi chính phủ Đức công bố báo cáo điều tra cáo buộc các cơ quan tình báo Nga có liên quan đến các hoạt động tấn công trên mạng tại Đức trong năm 2023, đặc biệt nhắm vào các thành viên của đảng Dân chủ xã hội (SPD) của Thủ tướng Olaf Scholz.

Phát biểu trong chuyến thăm Australia, ngoại trưởng Đức bà Annaléna Baerbock cho biết: “Chúng ta có thể quy trách nhiệm các vụ tấn công trên mạng trong năm 2023 cho nhóm APT28. Nhóm này được kiểm soát bởi Cơ quan tình báo quân sự Nga GRU”.

Cùng với Đức, Bộ ngoại giao Séc cũng đưa ra các chỉ trích tương tự khi cho rằng trong năm 2023, nhóm APT28 đã liên tiếp khai thác các lỗ hổng của phần mềm Microsoft Outlook để tấn công các cơ quan nhà nước của Séc.

Trước Đức và Séc, trong những ngày gần đây, Estonia, Latvia, Litva, Thụy Điển và Phần Lan cũng cảnh báo về việc tín hiệu GPS bị gây nhiễu làm gián đoạn hoạt động hàng không và cáo buộc Nga đứng sau thực hiện.

Trước những cáo buộc trên, trên Télégram, Đại sứ quán Nga tại Đức đã phủ nhận liên quan các hoạt động tấn công trên mạng và bác bỏ các cáo buộc không có căn cứ từ chính phủ Đức.

SAU NGA, PHÁP TIẾP TỤC CẢNH BÁO NGUY CƠ TỪ TRUNG QUỐC

Trả lời phỏng vấn của The Economist, tổng thống Pháp cảnh báo « Một nền văn minh có thể chết đi » và hồi kết có nguy cơ « tàn bạo », nhấn mạnh Ukraina « không thể và không được thua ». Trên Le Point, triết gia Bernard-Henri Levy lấy làm tiếc khi cuộc gặp sắp tới với Tập Cận Bình ít được nói đến, vì Trung Quốc chính là chế độ độc tài xảo quyệt nhất.

Nhân kỷ niệm ngày chiến thắng phát-xít Đức, đa số tuần báo Pháp đều ra số đúp để tuần sau nghỉ. Courrier International chọn một đề tài nhẹ nhàng « Những người bạn trong cuộc đời », hồ sơ L’Express dành cho những biến thái của quản trị. Le Point đả kích những kiểu làm săng-ta của nghiệp đoàn các nhân viên hỏa xa, kiểm soát không lưu…trước Thế vận hội, gọi đó là « Vụ trấn lột lớn ». Le Nouvel Obs quay lại với lịch sử « Năm 1944 : Mùa hè dài nhất » với 18 câu chuyện độc đáo trong dịp giải phóng nước Pháp. The Economist dành hồ sơ cho tổng thống Pháp, chạy tít trang bìa « Châu Âu đang gặp nguy hiểm chết người : Một cuộc phỏng vấn với Emmanuel Macron ».

Macron : « Nền văn minh châu Âu có thể lụi tàn »

Tuần báo Anh nhận thấy cách đây bảy năm, khi Emmanuel Macron vừa được bầu làm tổng thống Pháp, ông có tầm nhìn rất lạc quan về châu Âu. Còn nhà lãnh đạo mà The Economist tiếp xúc hôm 29/04 tại điện Élysée là một nhân vật đầy ưu tư. Macron không hề mất đi năng lượng đấu tranh, nhưng phân tích của ông về những mối đe dọa đang đè nặng lên châu lục thì hoàn toàn u ám.

Tổng thống Pháp lo lắng về an ninh châu Âu, vốn là sự bảo đảm cho thịnh vượng và tự do dân chủ. Ông cảnh báo « Một nền văn minh có thể chết đi » và hồi kết có nguy cơ « tàn bạo ». « Mọi sự có thể đến nhanh hơn là người ta tưởng ». Nỗi lo của ông không chỉ liên quan đến Liên Hiệp Châu Âu (EU) và việc bảo vệ châu lục, mà còn là sự vĩnh cửu của toàn bộ quy luật và giá trị đã gắn liền với mọi người châu Âu.

Macron nhận diện ba cú sốc liên quan với nhau, tạo thành một thời điểm đặc biệt nguy hiểm trong lịch sử châu lục. Về địa chính trị là đối phó với nước Nga của Vladimir Putin trong lúc cam kết của Hoa Kỳ không bảo đảm trong tương lai. Sau thời gian dài không muốn « sỉ nhục » Matxcơva, Emmanuel Macron đã trở thành một trong những con diều hâu quyết liệt nhất ở châu Âu. Nêu ra một loạt những hành động hiếu chiến của Nga cùng với lời đe dọa sử dụng vũ khí nguyên tử, cuộc chiến đa diện và việc bóp méo thông tin, ông nhấn mạnh « Nếu Nga thắng ở Ukraina, sẽ không có an ninh ở châu Âu ». Ai có thể chắc rằng Putin sẽ dừng lại ?

Không loại trừ việc can thiệp vào Ukraina, « vì Putin không từ một điều gì »

Pháp nay cùng với Mỹ dẫn đầu một liên minh nhằm cung cấp đạn pháo cho Kiev, ký thỏa thuận an ninh song phương với Ukraina. Tổng thống Macron tái khẳng định không loại trừ khả năng can thiệp tại chỗ, « vì Putin không loại trừ bất cứ điều gì ». Châu Âu không có chọn lựa nào khác là phải tự vệ, ông mong muốn một cộng đồng chính trị với sự tham gia của các thành viên EU và những nước thứ ba. Sức mạnh răn đe nguyên tử của Pháp có thể đóng góp vào an ninh khu vực, đồng thời tăng cường hợp tác song phương về quốc phòng. Mối nguy thứ hai là cú sốc kinh tế và công nghệ từ Trung Quốc. Châu Âu đang chậm chân trong những lãnh vực quan trọng như công nghệ cao, tin học lượng tử, đang bị xe điện được trợ giá của Trung Quốc tràn ngập.

Cuối cùng là mối đe dọa về dân chủ : dân tộc chủ nghĩa được hỗ trợ bằng các chiến dịch bóp méo thông tin. Ông đề nghị đọc lại Marc Bloch, nhà sử học Pháp bị Gestapo hành quyết. Trong tác phẩm « Cuộc bại trận kỳ lạ », Bloch nhận định giới tinh hoa đã tạo điều kiện cho nước Pháp rơi vào tay bọn quốc xã năm 1940 vì thiển cận và tinh thần chủ bại. Theo tổng thống Pháp, « Chủ bại có nghĩa là coi là chuyện bình thường và ngưng chiến đấu ». Tuy nhiên những mối nguy không ngăn bước được vị tổng thống 46 tuổi, đã đương đầu với nhiều khó khăn trong nhiệm kỳ. Không thể ra tranh cử lần thứ ba vào năm 2027, Emmanuel Macron có ba năm để củng cố di sản của mình.

« Cây muốn lặng mà gió chẳng ngừng »

Trong bài « Macron, Ukraina, châu Âu và Trung Quốc » đăng trên Le Point, triết gia Bernard-Henri Lévy rút ra ba bài học từ cuộc trả lời phỏng vấn của tổng thống Pháp, về tương lai châu Âu, về việc chống lại Vladimir Putin và đế quốc Trung Hoa.Sai lầm của người châu Âu có lẽ là sống trong ảo tưởng một châu lục tiến bộ theo « chiều hướng của lịch sử ». Theo tác giả, cần chấm dứt với một châu Âu cấp tiến và lười biếng, không có sức bật. Ngồi trong toa tàu cuối của Lịch sử và thiu thiu ngủ, tin rằng dù không làm gì vẫn sẽ tới được điểm cuối cùng, đây chính là vết thương của mọi chiến dịch bầu cử châu Âu từ 30 năm qua.

Điểm đáng chú ý của cuộc phỏng vấn này, là sự khẳng định sẽ sát cánh với Ukraina đến cùng - có nghĩa là, nếu người Ukraina yêu cầu, có thể gởi bộ binh sang – và thêm một lần nữa nhấn mạnh « quân đội của Zelensky không thể và không được thua ». Phe chủ bại mặc sức kêu gào nguy cơ đại chiến thế giới !

Tổng thống Pháp trên thực tế đã nhắc lại ba điều. Thứ nhất, châu Âu không muốn chiến tranh với Putin, nhưng chính Putin đã tuyên chiến. Thứ hai, khi chi viện vũ khí cho Ukraina, không phải châu Âu làm từ thiện mà nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia và châu lục. Cuối cùng, có ít nhất hai cách tự vệ. Hoặc giải giáp quy hàng, tin rằng sẽ làm con quái thú nương tay nhưng rốt cuộc dẫn đến thất bại. Hoặc đối đầu, bênh vực các đồng minh và buộc lùi bước kẻ không hề giấu diếm ý định sau Ukraina sẽ tấn công Gruzia rồi Moldova, các nước Baltic, và mục đích tối hậu là nền văn minh châu Âu.

Trung Quốc, chế độ độc tài nguy hiểm nhất

Ông Lévy lấy làm tiếc là chủ đề thứ ba được đề cập rất ít trong cuộc phỏng vấn: Chuyến thăm Paris của chủ tịch Trung Quốc. Một nước Trung Hoa diệt chủng người Duy Ngô Nhĩ, cướp nội tạng các tù nhân lương tâm, một nhà tù khổng lồ, nơi đàn áp người Công giáo, Phật giáo Tây Tạng, học viên Pháp Luân Công. Trung Quốc chính là chế độ độc tài xảo quyệt và hung hăng nhất, mà người ta hy vọng tổng thống Pháp sẽ nhớ lại trong những cuộc nói chuyện riêng với đồng nhiệm.

Nhưng đó còn là một Trung Quốc giàu có, đang mong muốn vượt qua Hoa Kỳ để trở thành siêu cường số một thế giới. Putin không trụ nổi được tám ngày nếu Bắc Kinh không mua ồ ạt dầu lửa. Hôm 31/01, bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc Đổng Quân (Dong Jun) lần đầu tiên đã chính thức nói với Serguei Choigu « ủng hộ về hồ sơ Ukraina ». Macron không thể không tìm cách khuyến cáo Trung Quốc nên trung dung hơn.

« Gà trống » Macron sẽ nói gì với « gấu trúc » Tập Cận Bình ?

L’Epress ví von « Macron và Tập Cận Bình : Gà trống và gấu trúc trên vùng núi ở Midi ». Chuyến thăm Pháp của ông Tập từ 06-07/05 nhằm kỷ niệm 60 quan hệ ngoại giao diễn ra trong bối cảnh chiến tranh thương mại và bất đồng về địa chính trị.

Hồi tháng 3/2019 nhân kỷ niệm 55 năm, Tập Cận Bình đã tặng cho Emmanuel Macron một chiếc bình có hình một chú gà trống và một con gấu trúc. Ông Macron tặng lại bản dịch đầu tiên tư tưởng Khổng Tử có từ năm 1688. Đó là thời trước Covid, trước cuộc xâm lăng Ukraina và sự trỗi dậy của chủ nghĩa bảo hộ. Lần này thì ngôn ngữ ngoại giao khó thể xóa đi được những chủ đề gây bất mãn.

Về Ukraina, đã nhiều tháng qua Bắc Kinh hỗ trợ đắc lực cho Matxcơva. Mỹ khẳng định Trung Quốc sẽ tăng tốc và chuyển giao vũ khí cho Nga – một lằn ranh đỏ sẽ khiến tổng thống Pháp phản ứng. Về thương mại cũng rất phức tạp. Sau khi đại dịch Covid bùng nổ, Emmanuel Macron đã hứa sẽ không còn quá lệ thuộc vào Trung Quốc, nhưng điều này hãy còn xa vời. Thâm hụt thương mại vượt quá 40 tỉ euro, và trong những lãnh vực tương lai Pháp đang thua : xe hơi điện được trợ giá mạnh mẽ ồ ạt đổ vào Pháp.

Paris dựa vào cuộc phản công của Ủy Ban Châu Âu, tố cáo việc Trung Quốc bán phá giá. Bắc Kinh đã chuẩn bị trả đũa, trong trường hợp bị châu Âu trừng phạt, các nhà sản xuất rượu cognac sẽ trở thành nạn nhân. Kỹ nghệ mỹ phẩm Pháp cũng nằm trong tầm ngắm của Bắc Kinh. Trong 60 năm qua, tương quan sức mạnh đôi bên đã đảo ngược. Hồi đó, tổng sản phẩm nội địa (GDP) của Pháp gấp 1,6 lần Trung Quốc, ngày nay GDP Trung Quốc cao gấp 5,6 lần Pháp. Bắc Kinh đã thức dậy từ rất lâu, và chuông báo thức chỉ mới vừa rung lên tại châu Âu.

80 năm sau cuộc đổ bộ Normandie, thế giới tự do lại bị thách thức

Quay lại với lịch sử, xã luận của Le Nouvel Obs nhắc nhở « Ngày 9 tháng Sáu, là D-Day của châu Âu ». Ba ngày sau lễ kỷ niệm 80 năm đồng minh đổ bộ, 360 triệu cử tri Liên Hiệp Châu Âu được mời gọi đến phòng phiếu để bầu ra các đại diện tại Nghị Viện Châu Âu ở Bruxelles và Strasbourg. Hơn bao giờ hết, số phận của châu Âu đang được định đoạt.

Đúng vào ngày 06/06 năm nay, khoảng ba mươi nhà lãnh đạo châu Âu sẽ có mặt tại Omaha Beach (Calvados) để mừng 80 năm lực lượng đồng minh đổ bộ xuống bãi biển Normandie, và vinh danh « những người lính của tự do », được 200 cựu chiến binh đại diện. Ngày 06/06/1944 là mùa hè dài nhất trong lịch sử mà Le Nouvel Obs thuật lại những câu chuyện ly kỳ trong hồ sơ tuần này. Ngày hôm ấy khởi đầu công cuộc giải phóng châu lục khỏi phát-xít, hòa bình quay lại, trật tự quốc tế mới…Giờ đây còn lại gì ?

Những giá trị của « thế giới tự do » đang bị thách thức. Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ hiện diện trong buổi lễ, vẫn là nhà lãnh đạo của phương Tây. Nhưng vụ khủng bố của Hamas nhắm vào thường dân Israel hôm 07/10/2023 đã khiến Nhà nước Do Thái trả đũa nặng tay mà Chú Sam không kiểm soát nổi, sự lãnh đạo của Mỹ bị thách thức ở nhiều nơi. Ngay trong nước Mỹ, ông Biden phải đối phó với phong trào ủng hộ Gaza và đối thủ dân túy Donald Trump. Với hệ thống bầu cử hiện nay, nếu Trump chiến thắng tại vài bang quan trọng sẽ đẩy toàn thế giới vào bất định, thậm chí hỗn loạn.

Trước khúc quanh lịch sử, cử tri châu Âu vẫn thờ ơ

Sau hơn hai năm chiến tranh, số phận của Ukraina đang bị nước Nga của Vladimir Putin chiếm đóng một phần, lệ thuộc vào sự hỗ trợ của Hoa Kỳ hơn bao giờ hết. L’Express phân tích « Bốn cuộc chiến tranh của Ukraina ».Người Ukraina đang phải chiến đấu cùng lúc trong bốn cuộc chiến : trên thực địa với quân Nga, cuộc chiến tâm lý trong đầu, cuộc chiến pháp lý để lập hồ sơ một cách khoa học về các tội ác chiến tranh của Nga, và cuộc chiến ngoại giao. Có hai điểm nhấn buộc các đồng minh phải hành động nhanh chóng : bầu cử tổng thống Mỹ tháng 11, và hội nghị hòa bình ở Thụy Sĩ tháng Sáu.

Le Nouvel Obs nhắc lại, nhờ sự thay đổi của các dân biểu Cộng Hòa vào phút chót, gói viện trợ 61 tỉ đô la đã được thông qua để ngăn chận nhà độc tài điện Kremlin. Hết đạn pháo, phải đối đầu với quân Nga đông đảo, đất nước của Volodymyr Zelensky đã kiệt quệ. Chuyện gì sẽ xảy ra nếu Donald Trump vốn có cảm tình với Vladimir Putin đắc cử vào tháng 11 tới, Ukraina có thể bị bỏ rơi hay không ? Trong khi định mệnh châu Âu đang chao đảo, gần phân nửa trong số 360 triệu cử tri, không quan tâm đến cả quá khứ lẫn hiện tại, có thể vắng mặt trong cuộc bầu cử ngày 09/06.

Một sự dửng dưng đáng ngại, tuy trải qua những cuộc khủng hoảng liên tiếp trong năm năm qua từ Brexit, Covid đến Ukraina, 7/10 người châu Âu từ nay nghĩ rằng đất nước mình có lợi khi là thành viên Liên Hiệp Châu Âu (EU). Một làn sóng dân tộc chủ nghĩa và dân túy đang lớn dần trong các cuộc thăm dò, các đảng cực hữu dẫn đầu ở Bỉ, Hungary, Ý và nhất là Pháp. « Châu Âu của chúng ta có thể bị diệt vong » - Emmanuel Macron đã bi thảm hóa trong bài diễn văn ở đại học Sorbonne, cổ vũ cho một « châu Âu hùng mạnh », bắt đầu từ quốc phòng. Liệu ông có được lắng nghe hay không ? Không chắc rằng một bài diễn văn bốc lửa ở Omaha Beach đủ để thay đổi cuộc bầu cử.

Nga đã bại trận ở Hắc Hải như thế nào ?

Về quân sự, điều gây bất ngờ cho mọi người là Ukraina chận được các hoạt động của Nga trên Hắc Hải, dù không gần như không có hải quân. Bắt đầu là vụ đánh đắm soái hạm Moskva hôm 13/04/2022, cho đến nay vẫn là sỉ nhục lớn cho Kremlin. Chưa có soái hạm nào bị đánh chìm xuống đáy biển kể từ sau chiếc Knyaz Suvorov năm 1905 trong chiến tranh Nga-Nhật. Đến nay quân Nga đã mất khoảng 20 tàu chiến, tức 30 % Hạm đội Hắc Hải. Gần đây nhất là ngày 21/04, một tàu cứu hộ tàu ngầm ở Crimée bị tấn công, và một tháng trước đó, bốn chiến hạm Nga tại cảng Sébastopol cũng trở thành nạn nhân.

Một hiện tượng mới trong chiến tranh Ukraina là dù không có tàu, vẫn có thể kiểm soát được ở khoảng cách từ 200 đến 300 kilomet bờ biển. Radar, drone và hỏa tiễn giá rẻ đã hoàn toàn thay đổi tình thế. Những thiệt hại của hạm đội khiến kịch bản Nga tấn công từ biển trở nên xa vời. Tàu đổ bộ Ropucha đã bị tiêu diệt nên không thể xâm nhập Odessa, và tệ hơn nữa là Nga không thể được các hạm đội khác (Bắc Hải, Baltic và Thái Bình Dương) chi viện vì eo biển Dardanelles và Bosphore đã bị Thổ Nhĩ Kỳ phong tỏa từ đầu cuộc chiến. Trước những thất bại, hôm 02/04, Vladimir Putin đã bổ nhiệm một tư lệnh mới cho Hạm đội Hắc Hải – đây là chỉ huy thứ ba kể từ đầu cuộc xâm lăng.

Ngành khí đốt Nga gục ngã sau cuộc xâm lăng

Trên lãnh vực kinh tế, The Economist nhận định « Lãnh vực khí đốt của Nga sẽ không bao giờ hồi phục nổi sau cuộc chiến tranh ở Ukraina ». Khi ngưng giao khí đốt cho EU năm 2022, Kremlin ngỡ rằng đó là quyết định khôn ngoan : giá cả lập tức tăng lên giúp Nga bỏ túi rất nhiều tiền dù khối lượng xuất khẩu ít đi. Nhưng hai năm sau, châu Âu vốn mua đến 40 % khí đốt từ Nga đã trải qua một mùa đông êm dịu và nhập khẩu số lượng lớn khí hóa lỏng (GNL) của Mỹ, lượng khí đốt dự trữ của châu Âu cao hơn bao giờ hết. Và tập đoàn Gazprom chẳng thu được một đồng lợi nhuận nào. Nga gặp khó trong việc chuyển hướng 180 tỉ mét khối khí đốt, chiếm 80 % lượng xuất khẩu dầu khí trước đây bán cho châu Âu.

Matxcơva sử dụng đường ống Power of Siberia để bán khí đốt cho Trung Quốc, và đặt hy vọng vào một đường ống thứ hai. Vấn đề là không chắc Bắc Kinh thực sự muốn có Power of Siberia 2, vì không muốn lệ thuộc vào một nguồn cung nào. Ngược lại Gazprom thì lệ thuộc vào khách hàng duy nhất là Trung Quốc, và sắp tới sẽ bị Bắc Kinh ép giá khủng khiếp, từ 320 đô la một mét khối dự kiến chỉ còn 257 đô la. Trừng phạt của phương Tây không ngăn cản được cuộc xâm lăng Ukraina, nhưng là một đòn nặng cho tương lai nước Nga với tư cách nhà xuất khẩu năng lượng chủ chốt.

Nguồn: Vnexpress; VTV; CafeF; Soha; RFI