NGÀY CÀNG NHIỀU NGƯỜI TỬ VONG DO NẮNG NÓNG TẠI CHÂU ÂU

Những ca tử vong liên quan đến nắng nóng đang gia tăng ở châu Âu do biến đổi khí hậu, theo báo cáo được công bố hôm qua trên Tạp chí Y tế công cộng Lancet.

Số ca tử vong trung bình đã tăng thêm 17 người trên 100.000 người sống ở châu Âu trong khoảng năm 2013 đến 2022, so với 10 năm trước đó (từ 2003 đến 2012).

Báo cáo cho biết nguyên nhân là tình trạng mất an ninh lương thực do mất mùa, áp lực nắng nóng lên dân số già và khí hậu tạo điều kiện cho các bệnh do côn trùng lây lan.

Theo báo cáo, chịu ảnh hưởng nặng nhất về sức khỏe do nắng nóng chủ yếu là người dân các nước ở Nam Âu nhưng vấn đề cũng đang lan dần lên phía Bắc.

Gần đây, Tổ chức Khí tượng Thế giới và cơ quan khí hậu của Liên minh châu Âu đã báo cáo rằng châu Âu là lục địa nóng lên nhanh nhất, nhiệt độ ở đây đang tăng gần gấp đôi mức trung bình toàn cầu.

TRẬT TỰ MỚI ĐANG NHEN NHÓM Ở CHÂU ÂU

Nhờ đợt mở rộng lịch sử về phía Đông cách đây 2 thập kỷ, Liên minh châu Âu (EU) vươn mình trở thành một thực thể chính trị, kinh tế và văn hóa rộng lớn hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, bối cảnh địa chính trị thay đổi đang tạo ra những xáo trộn lớn, đẩy EU vào nguy cơ tuột mất những giá trị then chốt.

Vươn mình sau “vụ nổ Big Bang”

Cách đây tròn 20 năm, tháng 5/2004, EU thực hiện đợt mở rộng lớn nhất trong lịch sử liên minh kể từ khi thành lập năm 1993 với việc kết nạp đồng thời 10 thành viên mới là Cộng hòa Cyprus, Cộng hòa Czech, Estonia, Hungary, Latvia, Litva, Malta, Ba Lan, Slovakia và Slovenia, đưa EU từ 15 thành viên lên 25 thành viên, tăng 20% dân số và lãnh thổ. Ngoại trừ 2 quốc đảo Địa Trung Hải là Cyprus và Malta, các nước còn lại trong đợt mở rộng được ví như “vụ nổ Big Bang” đó là các quốc gia Đông Âu, trong đó 3 nước từng thuộc Liên Xô trước đây.

Cảm hứng từ sự kiện đó đã dẫn đến việc Bulgaria, Romania và Croatia lần lượt gia nhập EU trong khoảng 10 năm tiếp theo. Trải qua 2 thập kỷ kể từ thời khắc lịch sử, EU hiện nay có 27 quốc gia thành viên, do Anh rời đi sau cuộc bỏ phiếu Brexit vào năm 2016.

Có thể nói, sự xuất hiện của cùng lúc 10 thành viên mới giúp EU thống nhất được tiếng nói trên khắp lục địa châu Âu, trở thành thực thể chính trị, kinh tế và văn hóa có quy mô hàng đầu thế giới. Dựa trên nền tảng là sự thịnh vượng của các nước sáng lập, EU theo đuổi hình mẫu của một liên minh với nền kinh tế chung rộng mở và đa dạng, hệ thống giáo dục hiệu quả, lực lượng lao động chất lượng cao, các viện nghiên cứu hàng đầu, cơ sở công nghiệp vững mạnh, phần lớn nền chính trị dân chủ ổn định, hệ thống cơ quan thực thi pháp luật đáng tin cậy.

Bất chấp thách thức từ những đợt suy thoái toàn cầu, nền kinh tế EU tăng trưởng 27% trong 20 năm qua. Trong đó, các quốc gia kết nạp năm 2004 phát triển mạnh mẽ hơn cả, với tiền lương thực tế từ 2004-2023 tăng gấp đôi, nghèo khó giảm một nửa. Quy mô kinh tế Ba Lan và Malta tăng 2 lần, còn Slovakia tăng trưởng 80%. Đến nay, 7 trong số 10 thành viên kết nạp năm 2004 sử dụng euro làm tiền tệ chính thức. Trong số 26 triệu việc làm mới được tạo ra ở EU 20 năm qua, 6 triệu việc là ở 10 quốc gia thành viên mới.

Việc kết nạp các quốc gia mới cũng tạo thêm nhiều cơ hội và thịnh vượng cho các quốc gia thành viên cũ. Xuất khẩu của Tây Ban Nha sang 10 nước này đã tăng gấp đôi trong 2 thập kỷ. Thương mại hàng hóa của Italy với các nước này đã tăng 77% kể từ đó. Liên kết thương mại giữa Litva và Thụy Điển cũng tăng đáng kể. Trong vòng chưa đầy 2 thập niên, dòng chảy hàng hóa nội địa trong EU tăng gấp rưỡi...

Sự xuất hiện của các thành viên mới cũng tăng cường đáng kể vị thế của EU. Tuy không phải một quốc gia có chủ quyền, nhưng EU được coi là một “siêu cường” nhờ chính sách đối ngoại tương đối thống nhất giữa các thành viên. Trong nhóm G7, EU góp 3 thành viên (Pháp, Đức và Italy). Ngoài ra, EU còn là một thành viên đầy đủ của G20 bên cạnh 3 nước G7 nói trên. Trước khi Anh rời EU, khối có 2 thành viên Thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Sự thống nhất của EU còn được củng cố thông qua việc phần lớn các nước EU cũng là thành viên khối quân sự NATO (23/27 thành viên). Trong số 10 quốc gia gia nhập NATO năm 2004, 8 nước là thành viên NATO, trong đó 7 nước gia nhập cùng năm 2004.

EU 2 thập kỷ qua đã để lại “dấu chân” trong nỗ lực tăng cường phòng thủ của châu Âu, cải thiện hợp tác với NATO, hay mở rộng tầm ảnh hưởng ở châu Á và châu Phi. The Guardian cho hay, EU hiện chiếm một nửa tổng số viện trợ toàn cầu, còn Ủy ban châu Âu (EC) là nhà tài trợ song phương lớn thứ hai thế giới, sau Mỹ. EU hiện dẫn đầu thế giới trong nỗ lực giảm phát thải và bảo vệ hệ sinh thái toàn cầu. Trong lĩnh vực an ninh, các quốc gia thành viên đã hợp tác hiệu quả hơn để trấn áp tội phạm xuyên biên giới như buôn bán ma túy, rửa tiền và tội phạm trực tuyến nhờ các quy tắc chung, hợp tác hoạt động và sự hỗ trợ của EU. EU cũng rất nỗ lực tham gia giải quyết khủng hoảng Trung Đông, hạ nhiệt chương trình hạt nhân Iran, xử lý cuộc xung đột ở Ukraine, dù chưa gặt hái nhiều kết quả.

Trật tự trong EU xáo trộn

EU ban bố các chính sách theo quy tắc đồng thuận 100%, trong đó, những quyết sách chung sẽ có hiệu lực khi toàn bộ 27 thành viên thông qua. Global Europe mô tả, EU đảm bảo thực hiện các chính sách nhờ nguồn ngân sách do các thành viên đóng góp (năm 2023 là hơn 200 tỷ USD, gần bằng GDP Hungary). Các thành viên có đóng góp nhiều hơn, nền kinh tế lớn mạnh hơn có tiếng nói lớn hơn trong ban bố các chính sách của khối. 3 thập kỷ từ khi thành lập và 2 thập kỷ sau đợt mở rộng lịch sử, dễ nhận thấy Đức và Pháp, hai nền kinh tế hàng đầu châu Âu, cũng là hai quốc gia có sức nặng lớn hơn hẳn trong việc định hình chính sách chung của EU. Khi lợi ích về kinh tế và chính trị được thảo luận, đảm bảo, các nước EU cho thấy họ dễ thỏa hiệp hơn trong việc ứng xử các vấn đề chung phát sinh.

Tuy nhiên, trật tự đó có dấu hiệu lung lay trong bối cảnh EU đang đối mặt ngày càng nhiều thách thức hơn đến từ bối cảnh địa chính trị thay đổi và sự chênh lệch về kinh tế, trình độ phát triển giữa các thành viên cũ - mới. Sự lộn xộn đó bộc lộ rõ khi COVID-19 xuất hiện: các nước thành viên hạ thấp vai trò thị trường chung EU, áp đặt lệnh cấm xuất khẩu vật dụng y tế, thậm chí đóng cửa biên giới. Trong danh sách các quốc gia làm như vậy bao gồm Đức, quốc gia chiếm 1/4 tổng kinh tế châu Âu. Khi cuộc khủng hoảng ở Ukraine nổ ra, bất đồng xung quanh cách thức ứng xử với Nga hay chuyện nông sản Ukraine tràn ngập thị trường châu Âu đã kéo theo những cuộc biểu tình rộng khắp, gây xáo trộn nhiều nước EU.

Theo New York Times, Đức tăng trưởng ổn định trong nhiều thập kỷ, nhưng khi cuộc khủng hoảng ở Ukraine nổ ra và Berlin lựa chọn từ bỏ nguồn năng lượng giá rẻ của Nga, nền kinh tế của họ lập tức gặp vấn đề. 2 năm qua, kinh tế Đức gần như không tăng trưởng, với tốc độ thấp nhất trong nhóm G7 và khu vực đồng tiền chung. Quý đầu năm 2024, kinh tế Đức giảm phát 0,2%. “Người chơi lớn” khác ở châu Âu là Pháp cũng đang đối mặt tình hình kinh tế không mấy khả quan khi thâm hụt ngân sách ở mức cao kỷ lục 5,5% tổng GDP, còn nợ công đã tăng lên mức 110% GDP.

Paris gần đây tuyên bố họ cần tiết kiệm hơn 22 tỷ USD trong năm tài khóa 2024 và 2025. Việc kinh tế Đức và Pháp trì trệ khiến tăng trưởng chung trong toàn EU sụt giảm, đồng thời khiến đóng góp của họ cho liên minh giảm xuống, làm suy giảm vị thế chính trị trong nội bộ EU của Paris và Berlin. Đó là chưa kể những bất đồng giữa Đức và Pháp về nhiều vấn đề.

Trái với xu thế đó, các nước Nam Âu như Italy, Hy Lạp, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha lại gặt hái tốc độ tăng trưởng tốt hơn các thành viên còn lại trong liên minh. Chỉ 1 thập kỷ trước, họ là trung tâm cuộc khủng hoảng nợ của EU và phải dựa vào các gói cứu trợ từ các thành viên khác. Kinh tế tăng trưởng tốt, sự phụ thuộc giảm bớt, đóng góp tăng lên rõ ràng giúp họ có tiếng nói lớn hơn với EU, thậm chí thách thức vị thế cường quốc khu vực của Đức - Pháp. Nhóm 4 quốc gia nêu trên hiện chiếm khoảng 1/4 nền kinh tế của khu vực đồng tiền chung.

Bên cạnh đó, những năm gần đây, phong trào dân tộc chủ nghĩa trỗi dậy tại nhiều quốc gia châu Âu cũng đã dẫn đến các chính sách ưu tiên lợi ích quốc gia hơn sự hội nhập và hợp tác châu Âu, dẫn đến nhiều chính sách hạn chế nhập cư và gia tăng căng thẳng giữa các nước. Một bộ phận không nhỏ người dân EU có tâm lý hoài nghi về lợi ích của EU và ủng hộ việc tăng cường quyền tự quyết của mỗi quốc gia thành viên, nhất là ở nhóm các nước mới Trung và Đông Âu (Hungary, Ba Lan...). Năm vừa qua, Hungary bị nhiều thành viên EU chỉ trích vì họ giữ lập trường phản đối trừng phạt Nga và không đồng tình với việc viện trợ quá lớn cho Ukraine, dẫn đến những tranh cãi về khả năng EU có thể chuyển cơ chế hoạt động từ quy tắc đồng thuận 100% sang quyết định đa số, tức loại trừ quyền phủ quyết của các quốc gia.

Sự bất đồng tăng lên có thể khiến làn sóng các thành viên lựa chọn ưu tiên chính sách quốc gia hơn là chính sách tập thể của EU bùng nổ, thậm chí dẫn đến việc các quốc gia thành viên EU rời đi như hành động của Anh với Brexit. Ngoài ra, nỗ lực của EU theo đuổi mục tiêu kết nạp các thành viên mới như Ukraine, Moldova, Serbia và Gruzia có thể dẫn đến leo thang căng thẳng với Nga và khoét sâu chia rẽ trong nội bộ liên minh.

DƯ CHẤN “VỤ NỔ LỚN” CÁCH ĐÂY 20 NĂM CÒN ĐÓ!

Từng được coi là “vụ nổ lớn” làm rung chuyển châu Âu cách đây 20 năm, tạo ra những thay đổi mang tính bước ngoặt, mở rộng Liên minh châu Âu (EU) lại đang là chủ đề gây tranh cãi, thậm chí chia rẽ giữa các nước thành viên.

Ngày 1-5-2004, cùng lúc EU tiếp nhận 10 thành viên mới gồm Cyprus, Malta cùng 8 nước thuộc Đông Âu và Liên Xô là Czech, Hungary, Ba Lan, Slovakia, Slovenia, Estonia, Latvia và Litva. Vào thời điểm đó, sự kiện này được mô tả như vụ nổ “Big Bang”, vụ nổ mà theo vật lý lý thuyết đã đồng thời sinh ra không gian, năng lượng và vật chất để hình thành nên vũ trụ như hiện nay.

Không đơn thuần giúp nâng số lượng thành viên của khối tăng mạnh từ 15 lên 25 nước, đợt mở rộng lịch sử này đã chính thức khép lại giai đoạn châu Âu bị chia cắt bởi Chiến tranh lạnh, mở ra thời kỳ hội nhập Đông-Tây. Chưa bao giờ giấc mơ về “ngôi nhà chung châu Âu”, nơi mọi người dân châu lục cùng chung tay xây dựng một châu Âu hòa bình, dân chủ và thịnh vượng, lại gần đến vậy. Tham vọng lớn mà các đại dự án đặt ra như “châu Âu không biên giới”, “đồng tiền chung châu Âu”... cũng có cơ hội trở thành hiện thực.

Sau 20 năm nhìn lại, lực đẩy từ “vụ nổ lớn” đã giúp EU có bước nhảy vọt, gia tăng đáng kể tiềm lực và ảnh hưởng của mình. Với sự góp mặt thêm của 10 nước, diện tích EU tăng lên gần 4 triệu km2, tổng dân số vào khoảng 456 triệu người. Đặc biệt, đợt mở rộng năm 2004 đã đưa GDP của EU lên khoảng 9.200 tỷ euro, chỉ còn đứng sau nhóm các nước tham gia Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA) gồm Mỹ, Canada và Mexico. Tỷ trọng của EU trong tổng kim ngạch xuất nhập khẩu, đầu tư toàn cầu cũng tăng lên đáng kể.

Từng bước, cơ sở hạ tầng và kết nối hiện đại quy mô lục địa được xây dựng trên khắp các quốc gia thành viên nhờ các khoản đầu tư và quỹ của EU. Nhờ đó, bất chấp suy thoái kinh tế toàn cầu, nền kinh tế EU vẫn liên tục tăng trưởng trong 20 năm. Châu Âu cũng được hưởng lợi với nhiều đổi mới hơn, nhiều lĩnh vực đầu tư hơn, sự di chuyển tự do hơn của hàng hóa, dịch vụ, vốn và nguồn nhân lực với tiêu chuẩn cao hơn, mở ra cơ hội lớn cho tất cả mọi người.

Với các quốc gia mới gia nhập, sự tăng trưởng kinh tế đáng kể là thành tích không thể phủ nhận. Trong 20 năm qua, quy mô nền kinh tế Ba Lan và Malta đã tăng hơn gấp đôi, trong khi Slovakia tăng trưởng 80%. Với người dân các nước thành viên mới, tiền lương thực tế đã tăng gấp đôi và mức độ nghèo đói giảm đi một nửa. Trong số 26 triệu việc làm mới được tạo ra trên khắp EU trong 20 năm qua, 6 triệu việc làm là ở 10 quốc gia thành viên mới.

Trong bối cảnh lần mở rộng gần nhất diễn ra cách đây đã 11 năm với sự xuất hiện thêm của Croatia, trong khi danh sách chờ gia nhập EU đã lên tới 9 nước, có nước nộp đơn xin gia nhập từ năm 1989 như Thổ Nhĩ Kỳ, nhu cầu mở rộng EU đã trở nên cấp thiết. Thế nhưng, chính vào thời điểm bước ngoặt này, dư chấn từ “vụ nổ lớn” lại bắt đầu tạo ra nhiều vấn đề với EU, đặt liên minh này trước những thách thức lớn về con đường phát triển trong tương lai.

Trước hết, sự mở rộng nhanh chóng từng được ca ngợi như “cú đột phá” giờ bị coi là không vững chắc, đưa đến nhiều hậu quả, trước hết là sự thiếu đoàn kết trong nội bộ. Khi khối càng mở rộng, với những thành viên có quan điểm và lợi ích khác biệt, sự chia rẽ ngày càng bộc lộ rõ. Một bộ phận không nhỏ người dân châu Âu có tâm lý hoài nghi về lợi ích mà EU đem lại, lo ngại quyền lực từng nước bị cắt xén để chuyển sang các cơ quan quyền lực của EU ở Brussels, Bỉ. Cuộc “chia tay” của Anh với EU sau 47 năm gắn bó từng tạo cú sốc làm liên minh rung chuyển là bằng chứng cho thấy không phải ai cũng cảm thấy hạnh phúc khi sống cùng dưới “mái nhà chung”.

Trong nội bộ EU, chủ nghĩa dân tộc, dân túy gia tăng ở nhiều quốc gia thành viên không chỉ đe dọa các giá trị cốt lõi của khối, mà còn đặt ra câu hỏi về sự đoàn kết. Trong những năm gần đây, một số đảng và phong trào dân tộc chủ nghĩa đã trỗi dậy tại một số nước như Hungary, Ba Lan..., ủng hộ chính sách ưu tiên các lợi ích quốc gia hơn sự hội nhập và hợp tác châu Âu. Một số quốc gia thành viên EU thì phản đối chính sách phân bổ hạn ngạch tiếp nhận người di cư khiến gia tăng căng thẳng giữa các nước, đặc biệt là giữa các nước Đông Âu với các nước lớn trong EU như Đức, Pháp, Italy...

Thêm vào đó, khác với các đợt mở rộng trước đây, khi yếu tố lợi ích kinh tế chiếm vai trò chủ đạo, hiện nay, những toan tính địa chính trị lại trở thành nguyên nhân chi phối. Kể từ khi xung đột Nga-Ukraine nổ ra, vấn đề mở rộng EU chuyển sang gắn với chính sách ngăn chặn Nga của các nước phương Tây. Việc Ukraine nhanh chóng được cấp tư cách ứng cử viên vào tháng 6-2023 được Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel mô tả là để phản ứng lại việc Nga “đang tấn công tất cả những gì chúng tôi tin tưởng-tự do, dân chủ, thịnh vượng và hợp tác”. Albania và Serbia, những nước nộp đơn xin gia nhập EU từ nhiều thập kỷ trước, đã ngay lập tức bày tỏ sự lo ngại nguy cơ Ukraine vượt trước trong cuộc đua gia nhập EU nhờ yếu tố chính trị nêu trên.

Nếu EU không giải quyết được các vấn đề nảy sinh, mở rộng EU có thể trở thành tác nhân gây rắc rối, chứ không phải động lực thúc đẩy liên minh.

CÁC NHÀ ĐẦU TƯ LẦN LƯỢT RỜI BỎ CÁC QUỸ PHÒNG HỘ

Các nhà đầu tư bán lẻ châu Âu đang lần lượt rời bỏ các quỹ phòng hộ (hedge fund, là các quỹ đầu tư tư nhân được quản lý chủ động), khiến số tài sản được quản lý giảm xuống mức thấp nhất của 8 năm.

Theo dữ liệu được công bố hôm 13/5, các nhà đầu tư bán lẻ châu Âu đang lần lượt rời bỏ các quỹ phòng hộ (hedge fund, là các quỹ đầu tư tư nhân được quản lý chủ động), khiến số tài sản được quản lý giảm xuống mức thấp nhất của 8 năm. Xu hướng này diễn ra trong bối cảnh lãi suất tăng và hiệu suất đầu tư chậm, buộc các nhà đầu tư nhỏ tìm kiếm các kênh đầu tư thay thế.

Cơ quan nghiên cứu Kepler Absolute Hedge cho biết, theo dõi dữ liệu từ năm 2016 có thể thấy tài sản trong các quỹ UCITS thay thế ở châu Âu đã giảm 3% xuống còn 236,3 tỷ USD tính đến cuối tháng 3/2024 so với quý trước. Tốc độ giảm này nhanh hơn đáng kể so với mức giảm 0,4% được ghi nhận trong hai quý trước đó, theo Kepler.

UCITS, còn được gọi là các đầu tư tập thể trong chứng khoán chuyển nhượng, là một loại hình quỹ phổ biến ở Liên minh châu Âu (EU). Các quỹ này được quản lý chặt chẽ để đảm bảo an toàn và khả năng tiếp cận cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Mặc dù UCITS thu hút sự quan tâm rộng rãi, với tài sản ước tính lên đến 12.000 tỷ euro (12.900 tỷ USD) vào cuối năm 2022, nhưng hình thức này dường như đang mất đi sự ủng hộ từ các nhà đầu tư đang muốn tìm kiếm lợi nhuận cao hơn.

"Gần đây, các quỹ phòng hộ UCITS đang hứng chịu nhiều chỉ trích từ các nhà đầu tư", chuyên gia Harald Berlinicke, đối tác tại cơ quan quản lý tài sản Sarnia Asset Management, nhận xét.

"Thực tế, chúng (các quỹ phòng hộ UCITS) ngày càng giống như những viên đá lạnh tan chảy dưới ánh nắng Mặt Trời”, chuyên gia này chia sẻ thêm.

Nguyên nhân là do các quỹ UCITS thường hạn chế chiến lược sử dụng đòn bẩy và chấp nhận rủi ro, vốn là những công cụ được sử dụng để đạt mức lợi nhuận cao hơn.

Theo công ty nghiên cứu HFR, các quỹ UCITS do Kepler theo dõi có lợi nhuận trung bình 2,9% trong quý đầu tiên của năm 2024, thấp hơn mức lợi nhuận trung bình 4,4% của các quỹ phòng hộ nói chung.

Báo cáo của Kepler cho thấy tổng tài sản do các quỹ UCITS nắm giữ đã giảm 7,6 tỷ USD trong quý đầu tiên.

QUYẾT TẨY CHAY URANIUM NGA, MỘT KỊCH BẢN ĐÁNG SỢ ĐANG CHỜ ĐỢI PHƯƠNG TÂY

Phương Tây từ chối mua uranium Nga thay thế bằng các sản phẩm do chính họ sản xuất, có thể xảy ra sự cố hạt nhân ở lò phản ứng tiêu chuẩn Nga.

Sputnik đăng tải bài phân tích cho thấy, việc phương Tây đang cố gắng giảm sự phụ thuộc vào uranium Nga, nhiên liệu chính cho các lò phản ứng hạt nhân, có thể dẫn tới một kịch bản đáng sợ.

EU đã áp đặt các lệnh trừng phạt đối với tập đoàn nhà nước Rosatom của Nga, công ty điều hành các nhà máy điện nguyên tử của nước này.

Sau đó, Thượng viện Mỹ đã thông qua vào ngày 30 tháng 4 dự luật cấm nhập khẩu uranium của Nga và vẫn đang chờ được Tổng thống Biden ký thành luật.

Điều đáng nói là các lệnh trừng phạt sẽ dẫn tới việc từ chối mua nhiên liệu hạt nhân của Nga, thay thế bằng các lựa chọn thay thế do phương Tây sản xuất. Trong những tuần gần đây, hai mối nguy hiểm xuất phát từ chính sách này của phương Tây đã trở nên rõ ràng.

Đầu tiên, việc cung cấp nhiên liệu không phải của Nga cho các lò phản ứng hạt nhân do Nga sản xuất ở Đông Âu có thể nguy hiểm.

Năm 2019, khi các nhà máy điện hạt nhân Ukraine bắt đầu sử dụng nhiên liệu do công ty Westinghouse của Mỹ sản xuất vì lý do chính trị, Giám đốc điều hành Rosatom Alexey Likhachev giải thích rằng các lò phản ứng của Nga yêu cầu nhiên liệu được sản xuất theo tiêu chuẩn của Nga. Việc điều chỉnh các lò phản ứng của Nga để sử dụng nhiên liệu từ Westinghouse là có thể, nhưng cần có sự hợp tác. Tuy nhiên, điều này không được phía phương Tây hoan nghênh.

Các lò phản ứng của Nga và Liên Xô vẫn đang vận hành ở nhiều nước châu Âu, trong đó có Cộng hòa Séc, Slovakia, Bulgaria và Phần Lan.

Mối nguy hiểm thứ hai là EU không có khả năng thay thế nhiên liệu của Nga trong tình thế chưa có đầy đủ nguồn nhiên liệu thay thế. Nếu hợp tác với Nga dừng lại, châu Âu sẽ phải đóng cửa thêm nhiều lò phản ứng hạt nhân sản xuất năng lượng.

Sau khi Đức “thoát khỏi nguyên tử” vào năm 2022 và sự sụt giảm sản lượng ở Pháp và Anh, việc ngừng hoạt động thêm nữa có thể dẫn đến cuộc khủng hoảng năng lượng sâu sắc nhất ở châu Âu trong nhiều thập kỷ.

Cả tập đoàn nhà nước Rosatom của Nga và các chuyên gia quốc tế gần đây đều cảnh báo về những rủi ro từ chính sách của phương Tây nhằm thay thế nhiên liệu và công nghệ của Nga bằng những lựa chọn thay thế kém tin cậy hơn của phương Tây.

Rosatom cho biết trong một tuyên bố đưa ra vào ngày 6 tháng 5: “Bối cảnh chính trị không nên gây bất ổn cho các quy trình thị trường. Hợp tác quốc tế dựa trên các điều kiện thị trường minh bạch và cùng có lợi hiện có tầm quan trọng đặc biệt”.

Hôm 8/5, London tuyên bố sẽ chi gần 196 triệu bảng Anh (251 triệu USD) để xây dựng một nhà máy sản xuất uranium làm giàu thấp (HALEU) ở tây bắc nước Anh. Dự án này được cho là sẽ thúc đẩy lĩnh vực năng lượng hạt nhân đang suy yếu của Anh và Pháp, biến HALEU trở thành “nhiên liệu hạt nhân của tương lai”.

Thứ trưởng Ngoại giao Anh về hạt nhân và năng lượng tái tạo Andrew Bowie cho biết: “Bằng cách trao cho Urenco (một công ty sản xuất nhiên liệu hạt nhân cho các nhà máy hạt nhân của Mỹ từ năm 1971) trị giá 196 triệu bảng Anh để xây dựng cơ sở sản xuất HALEU mới ở Cheshire, chúng tôi muốn giúp các đồng minh châu Âu của mình thoát khỏi sự phụ thuộc quá mức vào nhiên liệu hạt nhân của Nga”.

Sputnik cho rằng, điều này nghe có vẻ "buồn cười" trong bối cảnh sản lượng năng lượng hạt nhân của Anh sụt giảm mạnh. Trong khi gã khổng lồ điện lực của Pháp EDF đang chật vật với khoản tiền phạt 12,9 tỷ euro vì chậm trễ xây dựng và gây tình trạng mất điện ở Anh và một số quốc gia châu Âu.

Hinckley Point C - một dự án nhà máy điện hạt nhân lớn của Anh vừa phải tuyên bố trì hoãn việc xây dựng trong 4 năm tới, có nghĩa là nó có thể chỉ đi vào hoạt động vào năm 2031.

Tờ Guardian đưa tin: “Công ty CGN của Trung Quốc đã ngừng ủng hộ việc triển khai vượt tiến độ dự án tại Hinkley vì các rủi ro an ninh".

Rõ ràng, các nhà đầu tư Trung Quốc đã lo ngại các lệnh trừng phạt mới sẽ xảy ra trong tương lai và để ngành năng lượng hạt nhân châu Âu tự lo liệu cho các thiết bị của mình vì tính không đáng tin cậy và các lệnh trừng phạt của phương Tây.

Nguồn: VTV; 24h; Quân Đội Nhân Dân; Bnews; Soha