THẾ GIỚI HOÀI NGHI NGA TĂNG TRƯỞNG TRONG CHIẾN TRANH

Tăng trưởng 2 năm liên tục

Năm 2024, kinh tế Nga tăng hơn 4%. Năm 2025, dự báo vẫn quanh 1,5%. Để dễ hình dung: trong khi Moscow in thêm drone để tiếp tục cuộc chơi súng đạn, thì ở Berlin người ta tranh luận cả năm về việc có nên cho mở cửa tiệm bánh vào Chủ nhật hay không. Còn ở Paris, chính phủ chật vật giữ GDP khỏi âm, và Tokyo thì vẫn sống chậm như mọi thập niên trước.

Nguyên nhân cổ điển

Nga, bằng một logic cổ điển của nhà nước kiểu Liên Xô cũ - đã biến chiến tranh thành công nghiệp. Khi chi tiêu quốc phòng chiếm gần 6% GDP, thì mọi thứ liên quan đến quân sự - từ xe tải, vải dù, thép, chip, cho đến thịt hộp - đều trở thành mặt hàng chiến lược.

Nói thêm để dễ so sánh: Trump đã yêu cầu các quốc gia thành viên NATO tăng chi tiêu quốc phòng lên ít nhất 5% tổng sản phẩm quốc nội (GDP). (Đây là mức tăng đáng kể so với mục tiêu hiện tại của NATO là 2% GDP, được thiết lập từ năm 2014). Chỉ có thủ tướng mới của Đức, ông Friedrich Merz, đã cam kết tăng chi tiêu quốc phòng lên mức 5% GDP. Các quốc gia khác còn ườn èo vì không có tiền!

Khi đạn được sản xuất 24/24, người ta cần công nhân, cần điện, cần hậu cần, cần logistics. Và vậy là mọi bánh xe kinh tế quay theo. Chiến tranh - dù khốc liệt - đã trở thành động lực tăng trưởng. Một kiểu “Kinh tế Keyne chiến tranh”: đừng đầu tư vào hạ tầng, hãy đầu tư vào xe tăng.

Nguyên nhân dầu mỏ

Nga có cả đống dầu mỏ, chỉ việc khui lên và bán, hái ra tiền. Mỗi ngày Nga bán được nửa tỷ dolar tiền dầu mỏ. Phương Tây có thể cấm vận, cay đắng đi tìm nguồn năng lượng khác vòng vèo hơn, đắt hơn và cũng bấp bênh hơn - nhưng thế giới thì không chê. Nga không bán cho châu Âu thì bán cho châu Á. Và, bán lòng vòng qua bên thứ ba- chúng ta từng nghe đến những “con tàu ma” rồi chứ? Đó là những con tàu không treo cờ, giao hàng ban đêm, nhận tiền bằng đồng rupee, nhân dân tệ, hoặc… bitcoin cũng được. Một hệ sinh thái “ngoài vòng cấm vận” đã hình thành, và nó hoạt động khá trơn tru. Chưa kể, mỗi khi có xung đột mới, giá dầu lại nhích lên như thể vũ trụ đang cổ vũ cho ngân sách Nga.

Nguyên nhân độc quyền ra quyết định

Và có lẽ là điều khiến các nhà phân tích phương Tây hoang mang nhất - đó là cơ chế ra quyết định ở Nga rất… nhanh. Khi lạm phát tăng, ngân hàng trung ương Nga không họp tổ chuyên gia, không thảo luận nhiều, mà tăng lãi suất cái rụp. Đồng ruble yếu? Xiết chặt dòng tiền. Thiếu nhân công? Vận động và cưỡng bức đàn ông nhập ngũ - vừa giảm thất nghiệp, vừa tăng sản lượng đạn. Ở châu Âu, những việc như vậy cần phải qua nghị viện, qua báo chí, qua tranh luận, rồi tòa án hành chính. Cãi nhau còn chán vì ông nào cũng sợ luận tội. Ở Nga, chỉ cần một chữ ký. Putin không phải chỉ là nguyên thủ- ông ta là hoàng đế.

Và cuối cùng, nguyên nhân văn hóa

Người Nga đã quen với khan hiếm, với bất định, với việc tự chế lấy mọi thứ. McDonald’s rút đi thì người Nga lập ra thương hiệu mới, vẫn bán burger, vẫn có combo, chỉ khác cái tên và không có chú hề. Các linh kiện bị cấm bán? Tìm cách nhập từ Trung Quốc, hoặc tháo ra từ đồ cũ, hoặc tự lắp ráp kiểu “không đẹp nhưng chạy được”. Tư duy “có gì dùng nấy” đã trở thành hệ tư tưởng tiêu dùng quốc gia - và trong cái thế giới chuỗi cung ứng đang mỏng manh như trứng mỏng, sự tùy cơ ứng biến ấy lại là một lợi thế.

Tất nhiên, tăng trưởng kiểu này không bền vững. Chiến tranh không thể kéo dài mãi, và mô hình phát triển dựa trên bom đạn thì không thể xây nên một tầng lớp trung lưu ổn định. Nhưng phải thừa nhận rằng, trong khi nhiều nước đang yên lành mà vẫn không biết vì sao tăng trưởng chậm lại, thì Nga - trong giữa khói lửa - lại vẫn giữ được nhịp kinh tế.

Nên nếu ai đó nói rằng “Nga đang sụp đổ”, thì có lẽ họ đang đọc báo, một chiều.

Bảng so sánh tăng trưởng GDP 2025

- Nga: 1,4 – 1,5%.

- Mỹ: 1,6%.

- Trung Quốc: 4,7%.

- Anh: 1,3%.

- Pháp: 0,6%.

- Đức: 0,0%.

- Nhật Bản: 0,6%

Nguồn: FB Kiều Thị An Giang

THẤT BẠI LỚN TRONG CHIẾN TRANH UKRAINE, PUTIN THỀ TRẢ THÙ

Putin điên tiết

Ukraine đã thành công trong việc tấn công các căn cứ quân sự ở Nga bằng một hoạt động tình báo. Thiệt hại cho quân đội Nga là rất lớn, và người đứng đầu Điện Kremlin Vladimir Putin đang thề sẽ trả thù. Liệu các cuộc đàm phán ngừng bắn cuối cùng có thất bại không?

Trong những tháng gần đây, ông luôn thể hiện mình là người tự tin và tin tưởng vào chiến thắng, nhưng hình ảnh này hiện đang ngày càng rạn nứt: Tổng thống Nga Vladimir Putin hiện đang phải chịu một số thất bại – cả về kinh tế và quân sự. Sự thống trị của Nga đang sụp đổ.

Trước hết, nền kinh tế Nga hiện đang phải đối mặt với những vấn đề lớn hơn bất kỳ thời điểm nào kể từ khi bắt đầu chiến tranh. Bất chấp các khoản đầu tư lớn của chính phủ vào ngành công nghiệp vũ khí, nền kinh tế Nga có thể rơi vào suy thoái, trong khi lạm phát đang gia tăng. Chiến tranh của Putin, lệnh trừng phạt của phương Tây và giá dầu giảm cũng dẫn đến tình trạng thiếu hụt các loại thực phẩm thiết yếu.

"Chúng ta không có đủ khoai tây", Tổng thống Nga tuyên bố vào thứ ba tuần trước tại một cuộc họp được truyền hình trực tiếp của tổ chức "Nga - Đất nước của những cơ hội". Kết quả là: Giá khoai tây đã tăng 52 phần trăm kể từ đầu năm.

Vào cuối tuần, một thất bại quân sự đã làm dấy lên sự bất bình trong người dân Nga. Sau nhiều tháng chuẩn bị, cơ quan mật vụ Ukraine đã phát động một cuộc tấn công toàn diện vào một số sân bay quân sự của Nga, nơi có các máy bay chiến đấu thường xuyên tấn công Ukraine. Theo cơ quan tình báo Ukraine SBU, hơn 40 máy bay chiến đấu và trinh sát đã bị phá hủy. Các nguồn tin của Nga báo cáo rằng có hơn mười máy bay. Những con số này không thể được xác minh độc lập.

Ukraine lên kế hoạch tấn công ngay trước mũi điện Kremlin

Tuy nhiên, có một điều chắc chắn là: Ukraine đã giáng một đòn nghiêm trọng vào quân đội Nga. Nếu không, Putin đã không phẫn nộ dữ dội như thế. "Hôm nay, Ukraine đã tấn công các sân bay có lực lượng không quân chiến lược của Nga. Điều này cho thấy rõ ràng rằng không thể có một giải pháp hòa bình", ông nói. Bây giờ được cho là "không còn ranh giới đỏ nào nữa". Putin tiếp tục nổi giận: "Họ sẽ phải hối hận về điều này". Nhưng điều đó có nghĩa là gì?

Tổng thống Nga dường như đang gặp khó khăn. Ông đang tìm kiếm một cái cớ để kéo dài cuộc chiến của mình.

Chiến tranh buộc Nga phải đối mặt với nhiều vấn đề

Theo quan điểm của Ukraine, cái gọi là "Chiến dịch Mạng nhện" là một thành công mà Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy đã mong đợi từ lâu. Sau nhiều tháng phòng thủ, quân đội Ukraine cần một chiến thắng, một dấu hiệu cho thấy sự kiên trì của người dân nước này.

Trong bối cảnh này, cuộc tấn công vào cuối tuần thậm chí còn hiệu quả hơn cả vụ đánh chìm tàu sân bay "Moskva" của Nga vào mùa xuân năm 2022. Theo SBU, máy bay không người lái của Ukraine được cho là đã phá hủy máy bay của Nga trị giá bảy tỷ đô la Mỹ. Do đó, Nga đã mất 34 phần trăm phi đội máy bay ném bom chiến lược có khả năng phóng tên lửa hành trình.

Ngay cả khi con số này là ước tính quá cao, thì hoạt động của Ukraine vẫn có thể ảnh hưởng đến tiến trình của cuộc chiến. Theo thông tin từ Kyiv, máy bay Tupolev Tu-95 và Tu-22, cũng như máy bay cảnh báo sớm đặc biệt Beriev A-50, đã bị bắn trúng và phá hủy. Một mặt, điều này làm suy yếu khả năng tiếp tục ném bom các mục tiêu ở Ukraine của Nga – một thành công đáng kể đối với giới lãnh đạo Ukraine, đặc biệt là liên quan đến sự an toàn của dân thường Ukraine.

Mặt khác, máy bay ném bom chiến lược là một thành phần quan trọng trong bộ ba hạt nhân của Nga. Bộ ba này bao gồm ba thành phần: Tên lửa đạn đạo xuyên lục địa trên bộ, tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm và máy bay ném bom chiến lược có vũ khí hạt nhân. Cấu trúc này đảm bảo khả năng tấn công trả đũa an toàn và đóng vai trò là lực lượng răn đe hạt nhân.

Đối với Putin, việc mất máy bay là điều đau đớn theo nhiều cách. Máy bay rất đắt tiền và Không quân Nga được cho là chỉ có khoảng 100 máy bay. Nhiều máy bay trong hạm đội được cho là không hoạt động và việc thay thế chúng không hề dễ dàng. Một mặt, các vấn đề kinh tế nói trên đã buộc Điện Kremlin phải sử dụng hết phần lớn quỹ phúc lợi của Nga. Mặt khác, các lệnh trừng phạt đã gây ra cho Nga những vấn đề lớn trong việc chế tạo máy bay, vì nhiều bộ phận phải nhập từ phương Tây trước khi chiến tranh xảy ra.

Tức giận và bất ổn gia tăng

Cuộc chiến của Nga ở Ukraine chủ yếu là cuộc chiến tiêu hao, trong đó, về trung hạn, sẽ phụ thuộc vào bên nào có thể cung cấp thêm binh lính, tiền bạc và thiết bị quân sự. Với chi phí máy bay không người lái tương đối thấp, "Chiến dịch Mạng nhện" của Ukraine có thể là chiến dịch thành công nhất của nước này kể từ khi bắt đầu chiến tranh.

Nhiều blogger quân sự thân Điện Kremlin ở Nga cũng nói về điều này. Trong các kênh Telegram của họ, sau vụ tấn công, sự đánh giá cao miễn cưỡng đối với công tác tình báo của Ukraine đã pha trộn với sự tức giận đối với chính giới lãnh đạo quân đội của họ vì đã đánh giá thấp mối nguy cơ và không thể bảo vệ máy bay một cách đầy đủ. Hơn nữa, chính phủ Ukraine bị gọi là "những kẻ khủng bố" vì máy bay không người lái cũng tấn công tàu hỏa và cầu ở Nga, dẫn đến cái chết của thường dân Nga.

Sự tiến bộ của Ukraine trong việc phát triển máy bay không người lái dường như đang ngày càng đưa cuộc chiến vào Nga. Ngay cả sau ba năm chiến tranh, Putin vẫn kiên quyết bám trụ vì ông đã đàn áp dữ dội mọi lời chỉ trích đường lối của ông. Tuy nhiên, tình hình sẽ trở nên nguy hiểm hơn đối với ông khi những tác động của cuộc chiến ngày càng rõ ràng đối với người dân Nga.

Nguồn: FB Nguyễn Thế Tuyền

Đức Việt Online