Từ vụ đòi tiền một người Việt

Tiệm sửa chữa quần áo của ông X người Việt, một hôm tự dưng nhân viên Gema đến trình thẻ kiểm tra. Tiệm chỉ có một IPad, chỉ thỉnh thoảng mở nhạc Việt nghe cho đỡ buồn, nhất là lúc vắng khách. Mặc dù vậy, sau đó họ cứ gửi hoá đơn đòi tiền 185,37€ cho cả năm hiện tại, trong khi cả năm đó, tiệm không nhận được bất kỳ một thông báo nào. Bốn tháng sau họ lại đến kiểm tra, nhưng lần này Ipad chỉ mở nghe thời sự. Sau đó họ vẫn gửi giấy đòi thêm tiền qúy tiếp theo.

Đến vụ tranh cãi phí Gema tại một tiệm sửa chữa quần áo Đức

Không riêng gì ông X trở thành nạn nhân của Gema, một trường hợp tương tự cũng xảy ra với một bà người Đức. Người này mở một cửa hàng cắt may nhỏ ở Neubiberg suốt15 năm. Cửa hàng chỉ vỏn vẹn 17 mét vuông với một vài máy khâu và một chiếc radio nghe cho đỡ buồn. Tuy nhiên, sau 15 năm, hai người đàn ông lạ mặt, mặc complê đen bước vào cửa hàng bà và thông báo bà bị truy thu 3 năm phí Gema, tổng cộng 522,43 Euro. Lý do: Không chỉ chủ cửa hàng mà cả khách hàng cũng nghe nhạc phát ra từ radio, nên bị xem là phát nhạc công cộng, phải nộp phí Gema. Nhiều năm nay, bà thanh toán phí truyền thông đều đặn. Nhưng theo bà, đòi đóng phí Gema là quá vô lý, do khách đến cửa hàng không phải để nghe nhạc, mà chỉ đến lấy quần áo, trả tiền rồi rời khỏi. Gema lại lập luận khác, người bật nhạc để những người khác cùng nghe đều phải đóng phí bản quyền, bất kể ở đó rộng 17 mét vuông hay 1700 mét vuông. Tuy nhiên, mức phí Gema không giống nhau mà phụ thuộc vào giá trị nhạc đem lại đối với khách hàng. Chẳng hạn, giá trị tại buổi hòa nhạc rất cao, nên phí bản quyền cũng cao tương ứng. Nếu chỉ mở nhạc nền như cửa hàng bà người Đức, phí Gema ít hơn, chỉ 31,92 Euro một quý, tức gần 130 Euro một năm. Gema đòi bà 522 Euro, do truy thu không theo quý mà theo tháng nên đắt hơn. Nếu không muốn đóng phí, bà chỉ còn hai lựa chọn: Cất radio đi hoặc nghe nhạc không bản quyền, tức các bản nhạc mà nhạc sỹ đã mất ít nhất 70 năm như Mozart hay Beethoven.

Gema là gì

Gema là một tổ chức mà các nhạc sỹ, người viết lời hay các nhà sản suất có thể đăng kí làm thành viên nếu muốn ủy quyền bảo vệ tác quyền của mình. Giống như công ty đòi nợ, Gema thu phí của những người mở nhạc. Sau khi trừ các phí hành chính, lãi được chuyển đến cho chủ nhân các bản nhạc đó. Hàng năm gema thu về non 1 tỷ Euro.

Khi nào phải đóng phí Gema?

Phải đóng phí âm nhạc Gema, khi mở nhạc nơi „công cộng“. Khái niệm „công cộng“ trong các văn bản pháp lý được xem là khi có nhiều người (tức trên 2 người) cùng nghe và những người này không có mối quan hệ cá nhân với người mở nhạc hay sử dụng nhạc cho mục đích nào đó.

Như vậy, có „vô thiên lủng“ cá nhân, tổ chức, công ty phải đóng phí Gema, chỉ cần dính tới nhạc mở nhiều người cùng nghe, như: Quán bar; Quán rượu; Nhạc sống; Sàn nhảy; Phòng khám bệnh; Phòng chờ, thậm chí cầu thang máy; Các sự kiện có mở nhạc; Nhạc nền trong cửa hàng, quán Cafe, nhà hàng, cửa hàng làm đầu; Nhạc chờ; Chơi lại bản nhạc được bảo hộ bản quyền; Chèn các bản nhạc ngắn làm sôi động không khí (như Flashmobs); Phối lại các bản nhạc được Gema bảo vệ bản quyền; TV, Radio, nếu thiết bị đó đặt ở khu vực công cộng; Khách sạn, phòng trọ, nếu trong đó có radio hay ti vi; Hội chợ, triển lãm; Nhạc online, cả trên các trang tư nhân, nếu ai cũng có thể truy cập được; Radio online; Nhạc tải vào CD hay MP3 mọi người đều có thể nghe; Nhạc nước ngoài, do loại nhạc này thường được Gema quản lý thông qua hợp đồng tương hỗ Gegenseitigkeitsvertrag; Mở nhạc cho người lạ qua tai nghe (chẳng hạn trên máy bay, khách dùng tai nghe).

Khi nào được miễn đóng phí Gema?

Chỉ được miễn phí Gema trong các trường hợp sau: Đám cưới, sinh nhật, tiệc cá nhân với điều kiện không phải bất kì ai cũng có thể tham gia; Tại nhà; Tại công ty, nơi làm việc, nếu những nơi này không có khách tới giao dịch cùng nghe; Tai nghe cho cá nhân và bạn bè; Tại nơi công cộng, nếu nhạc chỉ dành cho bạn bè và không quá to đến mức ai cũng có thể nghe; Nhạc của nhạc sỹ qua đời trên 70 năm; Những bản nhạc nằm ngoài tầm quản lý của Gema. Tuy nhiên, người mở nhạc phải chứng minh được điều này, tức muốn được hưởng quyền miễn phí Gema thì người mở nhạc phải chứng minh. Gema không cần chứng minh chỉ đưa hoá đơn đòi tiền kèm văn bản quy định của Gema là đủ. Ai không chứng minh được, người đó thua. Muốn thắng thì khi chứng minh cần nắm được tên nhạc sỹ, người viết lời, nhà sản xuất bản nhạc đó không thuộc Gema quản lý, hoặc mở nhạc không mang tính công cộng. Cần lưu ý, trong một số trường hợp nếu thua phải trả cả phí cho tác giả hay các cơ quan sản xuất nó.

Án lệ, phòng khám nha khoa được miễn phí Gema

Có thể rút ra kết luận từ án lệ của Tòa án châu Âu: Được miễn đóng phí Gema nếu chỉ mở nhạc nền, và không phải nơi công cộng. Trong trường hợp cụ thể, công ty Gema Ý (SCF) kiện một nha sỹ ra tòa do không chịu đóng phí gema, mặc dù bật nhạc nền trong phòng khám. Vụ kiện loằng ngoằng, „sư nói sư phải, vãi nói vãi hay“, phúc thẩm lên tận toà án châu Âu. Tòa này bác bỏ đơn kiện của SCF với lập luận, nhạc tại phòng khám không hề phát công cộng, mà chỉ mở tại phòng khám tư. Bệnh nhân đến đây chỉ khi có lịch hẹn trước, không phải ai cũng vào chờ khám để nhân cơ hội nghe nhạc. Ngoài ra, số người có mặt cùng lúc cũng hạn chế, chỉ 1 vài người. Phán quyết này gây hiệu ứng dây chuyền: Nha sĩ và những người tự hành nghề với số lượng khách có hạn, có thể viện dẫn phán quyết này để tránh nộp phí Gema.

Cách tránh

Từ luật và án lệ trên, chỉ còn 2 cách tránh k hi dùng Ipad, hoặc không dùng IPad nữa, hoặc chống lại họ nếu có đầy đủ bằng chứng:

1- IPad phải dùng để hành nghề, lấy mẫu cắt may, sửa chưã giao dịch mẫu mã với các đồng nghiệp chuyên môn quen biết qua đó. Không hề dùng làm phương tiện nghe nhạc.

2- Lẽ dĩ nhiên, khi sử dụng giao dịch bằng IPad thỉnh thoảng có nhạc nền, đó là điều bất khả kháng nằm trong chương trình video của nó.

3- Mở IPad vì nghề nghiệp bắt buộc, không hề dành cho khách hàng.

4- Nếu có khách hàng bước vào để giao dịch, thì IPad được tắt để còn giao dịch. Nếu họ có nghe được thì chỉ trong vài phút trước khi 2 bên chào hỏi nhau. Có lúc nhỡ chưa tắt thì cũng chẳng qua đang hành nghề dang dở qua IPad.

5- Yêu cầu họ phải trả lời và đe dọa nếu không sẽ viện tới luật sư, họ phải trả mọi chi phí.

6- Còn không, thì không cần trả tiền, chờ họ đưa ra toà, và đành phó mặc cho toà phán xét, nếu thấy phần đúng đứng về phiá mình nhiều hơn họ!

Đức Việt Online