HÀNG TRĂM CUỘC BIỂU TÌNH PHẢN ĐỐI TRUMP

Đây là lần thứ 2 trong vòng 1 tháng biểu tình diễn ra trên khắp nước Mỹ kể từ khi ông Trump nhậm chức.

Hàng ngàn người biểu tình đã tập trung tại Washington và các thành phố khác trên khắp nước Mỹ hôm 19/4 để phản đối các chính sách của Tổng thống Donald Trump về trục xuất, sa thải nhân viên chính phủ và các cuộc xung đột ở Gaza, Ukraine.

Đây là ngày thứ 2 diễn ra các cuộc biểu tình trên khắp nước Mỹ kể từ khi ông Trump nhậm chức nhiệm kỳ thứ 2.

Bên ngoài Nhà Trắng, người biểu tình mang theo biểu ngữ có nội dung "Người lao động nên có quyền lực", "Hãy dừng cung cấp vũ khí cho Israel" và "Quy trình hợp lệ"..., Reuters đưa tin.

Một số người biểu tình hô vang khẩu hiệu ủng hộ những người di cư mà chính quyền ông Trump đã trục xuất hoặc đang tìm cách trục xuất trong khi bày tỏ sự đoàn kết với những người bị chính quyền liên bang sa thải và với các trường đại học đang bị đe dọa về nguồn tài trợ.

"Khi ông Trump và chính quyền của ông huy động cỗ máy trục xuất của Mỹ, chúng tôi sẽ tổ chức các mạng lưới và hệ thống kháng cự để bảo vệ những người hàng xóm của mình", một người biểu tình cho biết trong một cuộc biểu tình tại Quảng trường Lafayette gần Nhà Trắng.

Có những người biểu tình đội khăn keffiyeh, vẫy cờ Palestine, hô vang khẩu hiệu "Tự do cho Palestine" và bày tỏ sự đoàn kết với những người Palestine thiệt mạng trong cuộc chiến ở Gaza. Cũng có những người biểu tình mang theo biểu ngữ thể hiện sự ủng hộ đối với Ukraine và kêu gọi Washington quyết đoán hơn.

Gần Đài tưởng niệm Washington, những biểu ngữ từ những người biểu tình có nội dung: "Lòng căm thù không bao giờ làm nên sự vĩ đại của bất kỳ quốc gia nào" và "Quyền bình đẳng cho tất cả mọi người không có nghĩa là bạn có ít quyền hơn".

Số người tham gia ở một số nơi như Washington và Chicago có vẻ ít hơn so với các cuộc biểu tình ngày 5/4, New York Times nhận định.

Tuy nhiên, nhóm 50501 (phong trào nhằm phản đối các chính sách và hành động của chính quyền Tổng thống Donald Trump trong nhiệm kỳ thứ hai với tên gọi "50501" xuất phát từ khẩu hiệu "50 cuộc biểu tình, 50 bang, 1 phong trào") - một trong những nhóm tổ chức biểu tình cho biết, hơn 700 sự kiện từ Jacksonville, Florida cho đến Los Angeles đã được lên kế hoạch trong ngày.

Tại New York, những người tuần hành ở khu vực trung tâm Manhattan tràn xuống đường, phủ kín 15 dãy phố trên Đại lộ Madison.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump, các cuộc biểu tình lớn như "Cuộc tuần hành của phụ nữ năm 2017" thường tập trung vào một chủ đề duy nhất, nhưng những người biểu tình ngày 19/4 bày tỏ mối quan tâm về nhiều vấn đề, từ cắt giảm việc làm của liên bang, 401(k), quyền của cựu chiến binh, an sinh xã hội, xung đột ở Ukraine, quyền của người chuyển giới và người đồng tính, thông tin sai lệch về chứng tự kỷ, vaccine...

"Mọi thứ ở đây đều là vấn đề lớn", Fio Holloman (22 tuổi) - người tham dự biểu tình tại Daley Plaza ở Chicago cho biết.

Hàng trăm người biểu tình cũng tập trung tại Fort Worth, có thời điểm còn khiến giao thông tắc nghẽn suốt 4 dãy phố. Jeannie Walker (54 tuổi) không thể chọn duy nhất một vấn đề khi được hỏi điều gì đã đưa bà đến cuộc biểu tình ngày 19/4.

"Tất cả mọi thứ", Walker nói.

APPLE MẮC KẸT TRONG CUỘC CHIẾN THUẾ QUAN

Mỗi chiếc iPhone đều có nhãn với ghi chú rằng nó được thiết kế tại California.

Dù chiếc điện thoại hình chữ nhật bóng bẩy – thứ chi phối cuộc sống của nhiều người trong chúng ta – thực sự được thiết kế tại Mỹ, nhưng rất có thể nó đã được sinh ra cách đó hàng ngàn dặm, tại Trung Quốc: quốc gia đang chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ các mức thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump, hiện đã tăng lên đến 245% đối với một số mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.

Apple bán hơn 220 triệu chiếc iPhone mỗi năm và theo hầu hết các ước tính, cứ mỗi 10 chiếc thì có 9 chiếc được sản xuất tại Trung Quốc. Từ màn hình bóng loáng đến các bộ pin, chính tại Trung Quốc, nhiều linh kiện trong các sản phẩm của Apple được sản xuất, gia công và lắp ráp thành iPhone, iPad hoặc Macbook. Phần lớn trong số đó được vận chuyển sang Mỹ, thị trường lớn nhất của Apple.

May mắn cho Apple, Tổng thống Donald Trump đã bất ngờ miễn trừ cho điện thoại thông minh, máy tính và một số thiết bị điện tử khác khỏi các mức thuế này vào tuần trước.

Nhưng sự an tâm đó không kéo dài được lâu.

Tổng thống Trump sau đó đã gợi ý rằng sẽ có thêm nhiều mức thuế nữa: "KHÔNG AI được 'thoát tội'", ông viết trên Truth Social, khi chính quyền của ông điều tra về "chất bán dẫn và TOÀN BỘ CHUỖI CUNG ỨNG ĐIỆN TỬ".

Chuỗi cung ứng toàn cầu – điều mà Apple từng coi là thế mạnh – giờ đây lại trở thành điểm yếu.

Mỹ và Trung Quốc, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, có mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau. Và mức thuế choáng váng của Trump đã đảo lộn mối quan hệ đó chỉ sau một đêm, dẫn đến một câu hỏi không thể tránh khỏi: bên nào phụ thuộc nhiều hơn?

Phao cứu sinh trở thành mối đe dọa

Trung Quốc đã hưởng lợi rất lớn từ việc trở thành nơi đặt các dây chuyền lắp ráp cho một trong những công ty có giá trị lớn nhất thế giới.

Đó là một "tấm danh thiếp" gửi tới phương Tây về năng lực sản xuất chất lượng cao và điều này đã góp phần thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong nước.

Apple bước vào thị trường Trung Quốc vào những năm 1990 để bán máy tính thông qua các nhà cung cấp bên thứ ba.

Vào khoảng năm 1997, khi đang trên bờ vực phá sản do khó khăn trong việc cạnh tranh với các đối thủ, Apple đã tìm thấy một chiếc "phao cứu sinh" tại Trung Quốc.

Lúc bấy giờ, nền kinh tế trẻ của Trung Quốc đang dần mở cửa cho các công ty nước ngoài nhằm thúc đẩy sản xuất và tạo thêm việc làm.

Tuy nhiên, mãi đến năm 2001 Apple mới chính thức đặt chân vào Trung Quốc, thông qua một công ty thương mại có trụ sở tại Thượng Hải, và bắt đầu sản xuất sản phẩm tại đây.

Apple hợp tác với Foxconn — một nhà sản xuất điện tử Đài Loan hoạt động tại Trung Quốc — để làm iPod, sau đó là iMac và cuối cùng là iPhone.

Khi Bắc Kinh bắt đầu giao thương với thế giới — và chính Mỹ cũng khuyến khích điều này — Apple đã mở rộng dấu ấn của mình tại quốc gia đang dần trở thành "công xưởng của thế giới".

Lúc bấy giờ, Trung Quốc vẫn chưa sẵn sàng để sản xuất iPhone. Nhưng theo chuyên gia chuỗi cung ứng Lâm Tuyết Bình, Apple đã tự chọn các nhà cung cấp riêng và giúp các nhà cung cấp này lớn mạnh thành những "ngôi sao sản xuất".

Ông dẫn ví dụ về công ty Tinh Điêu Bắc Kinh (Beijing Jingdiao) — nay là một nhà sản xuất hàng đầu về máy móc gia công chính xác tốc độ cao dùng để chế tạo linh kiện tiên tiến một cách hiệu quả.

Công ty này vốn chỉ tập trung vào hoạt động cắt nhựa acrylic, không được xem là nhà sản xuất thiết bị cơ khí — nhưng sau đó đã phát triển máy móc để cắt kính và trở thành "ngôi sao trong công đoạn xử lý bề mặt điện thoại di động của Apple", ông Lâm nói.

Apple mở cửa hàng đầu tiên tại Trung Quốc ở Bắc Kinh vào năm 2008 — năm thành phố này đăng cai Thế vận hội và mối quan hệ giữa Trung Quốc với phương Tây đang ở thời kỳ đỉnh cao.

Từ đó, số lượng cửa hàng nhanh chóng tăng lên 50, với các hàng dài khách xếp hàng bên ngoài.

Khi biên lợi nhuận của Apple tăng, dây chuyền lắp ráp của hãng tại Trung Quốc cũng mở rộng theo. Foxconn hiện điều hành nhà máy sản xuất iPhone lớn nhất thế giới tại Trịnh Châu, nơi được mệnh danh là "Thành phố iPhone".

Đối với một Trung Quốc đang phát triển thần tốc, Apple trở thành biểu tượng của công nghệ phương Tây tiên tiến — đơn giản nhưng nguyên bản và tinh tế.

Ngày nay, phần lớn những chiếc iPhone lừng danh của Apple vẫn được Foxconn sản xuất. Các con chip tiên tiến cung cấp sức mạnh cho iPhone được TSMC sản xuất tại Đài Loan — nhà sản xuất chip lớn nhất thế giới. Quá trình sản xuất cũng còn đòi hỏi các nguyên tố đất hiếm, được sử dụng trong các ứng dụng âm thanh và máy ảnh.

Theo một phân tích của Nikkei Asia, khoảng 150 trong số 187 nhà cung cấp hàng đầu của Apple vào năm 2024 có nhà máy tại Trung Quốc.

"Không có chuỗi cung ứng nào trên thế giới quan trọng với chúng tôi hơn Trung Quốc," Tổng Giám đốc điều hành Tim Cook của Apple phát biểu trong một cuộc phỏng vấn vào năm ngoái.

Mối đe dọa thuế quan – ảo tưởng hay tham vọng?

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, Apple đã giành được sự miễn trừ khỏi các mức thuế mà ông áp lên Trung Quốc.

Nhưng lần này, chính quyền Trump đã lấy Apple làm ví dụ trước khi tạm thời đảo ngược thuế đối với một số thiết bị điện tử.

Chính quyền tin rằng việc đe dọa áp thuế cao sẽ buộc các doanh nghiệp phải đưa hoạt động sản xuất trở lại nước Mỹ.

"Đội quân hàng triệu người đang siết từng con ốc nhỏ để lắp iPhone — kiểu sản xuất như thế sẽ về với nước Mỹ," Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick nói trong một cuộc phỏng vấn hồi đầu tháng Tư.

Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cũng nhấn mạnh điều này vào tuần trước:

"Tổng thống Trump đã nói rõ ràng rằng nước Mỹ không thể tiếp tục dựa vào Trung Quốc để sản xuất các công nghệ then chốt như chất bán dẫn, chip, điện thoại thông minh và máy tính xách tay."

Bà nói thêm: "Theo chỉ đạo của tổng thống, các công ty này đang gấp rút đưa dây chuyền sản xuất về Mỹ trong thời gian sớm nhất có thể."

Tuy nhiên, nhiều người vẫn tỏ ra hoài nghi về điều đó.

Theo Eli Friedman, người từng là thành viên trong hội đồng cố vấn học thuật của Apple, ý tưởng cho rằng Apple có thể chuyển dây chuyền lắp ráp về Mỹ là một điều "hoàn toàn viển vông."

Ông cho biết công ty này đã bàn đến việc đa dạng hóa chuỗi cung ứng và giảm phụ thuộc vào Trung Quốc từ năm 2013 — thời điểm ông gia nhập hội đồng — nhưng Mỹ chưa bao giờ là một lựa chọn khả thi.

Ông Friedman nói thêm rằng Apple không đạt được nhiều tiến triển trong suốt thập kỷ sau đó, nhưng bắt đầu thực sự nỗ lực sau đại dịch, khi các đợt phong tỏa nghiêm ngặt thời Covid ở Trung Quốc ảnh hưởng xấu tới sản lượng.

"Những địa điểm lắp ráp quan trọng mới nhất là Việt Nam và Ấn Độ. Nhưng tất nhiên, phần lớn hoạt động lắp ráp của Apple vẫn diễn ra [tại Trung Quốc]," ông nói.

Apple đã không phản hồi các câu hỏi từ BBC, nhưng trên trang web chính thức, công ty cho biết chuỗi cung ứng của họ trải dài với "hàng ngàn doanh nghiệp và hơn 50 quốc gia."

Thách thức phía trước

Bất kỳ sự thay đổi nào đối với hiện trạng chuỗi cung ứng hiện tại của Apple đều sẽ là một đòn giáng mạnh vào Trung Quốc, quốc gia đang cố gắng thúc đẩy tăng trưởng sau đại dịch.

Nhiều lý do khiến Trung Quốc muốn trở thành trung tâm sản xuất cho các công ty phương Tây từ đầu những năm 2000 vẫn còn đúng ở thời hiện tại — hoạt động này tạo ra hàng trăm ngàn việc làm và mang lại cho đất nước một lợi thế then chốt trong thương mại toàn cầu.

"Apple đang ở giao lộ của cuộc căng thẳng Mỹ - Trung và thuế quan đã làm nổi bật cái giá của sự phụ thuộc đó," theo ông Jigar Dixit, chuyên gia tư vấn chuỗi cung ứng và vận hành.

Điều đó có thể lý giải vì sao Trung Quốc không chịu khuất phục trước các đe dọa của Trump, mà thay vào đó đáp trả bằng mức thuế lên đến 125% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ.

Trung Quốc cũng đã triển khai các hạn chế xuất khẩu đối với một loạt khoáng sản và nam châm đất hiếm quan trọng, gây ảnh hưởng nặng nề đến Mỹ.

Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng thuế quan mà Mỹ vẫn đang áp lên những lĩnh vực khác của Trung Quốc sẽ gây tổn hại.

Và không chỉ Bắc Kinh là bên đang đối mặt với thuế cao hơn — Trump đã nói rõ rằng ông sẽ nhắm vào cả những quốc gia nằm trong chuỗi cung ứng của Trung Quốc. Ví dụ, Việt Nam, nơi Apple đã chuyển sản xuất AirPod tới, cũng từng phải đối mặt với thuế suất 46%, trước khi ông Trump tạm hoãn trong vòng 90 ngày. Điều đó cho thấy việc chuyển sản xuất sang các quốc gia khác ở châu Á không phải là một lối thoát dễ dàng.

"Tất cả những địa điểm có thể hình dung được để đặt các nhà máy lắp ráp khổng lồ như của Foxconn — với hàng chục, hàng trăm ngàn công nhân — đều nằm ở châu Á, và tất cả các quốc gia này đều đang đối mặt với mức thuế cao hơn," ông Friedman nhận định.

Vậy Apple sẽ làm gì tiếp theo?

Apple đang phải chống chọi với sự cạnh tranh gay gắt từ các công ty Trung Quốc, khi chính phủ nước này thúc đẩy sản xuất công nghệ tiên tiến trong cuộc đua với Mỹ.

Giờ đây, theo ông Lâm Tuyết Bình, "Apple đã giúp nuôi dưỡng năng lực sản xuất điện tử của Trung Quốc, nên Huawei, Xiaomi, Oppo và các hãng khác có thể tái sử dụng chuỗi cung ứng đã trưởng thành của Apple."

Năm ngoái, Apple đã đánh mất vị trí hãng điện thoại thông minh bán chạy nhất tại Trung Quốc vào tay Huawei và Vivo.

Người tiêu dùng Trung Quốc đang chi tiêu ít đi vì nền kinh tế trì trệ. Trong khi đó, việc ChatGPT bị cấm tại Trung Quốc khiến Apple gặp khó khăn trong duy trì lợi thế cạnh tranh ở phân khúc điện thoại tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI). Hãng thậm chí đã phải thực hiện bước đi giảm giá hiếm hoi đối với iPhone vào tháng Một để kích cầu.

Dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình, Apple cũng đã buộc phải hạn chế các chức năng như Bluetooth và AirDrop trên thiết bị của mình, trong bối cảnh Đảng Cộng sản Trung Quốc muốn kiểm duyệt những thông điệp chính trị được người dân chia sẻ.

Apple đã từng vượt qua một cuộc trấn áp nhằm vào ngành công nghệ, vốn ảnh hưởng cả đến Jack Ma – nhà sáng lập Alibaba và là một trong những tỷ phú nổi tiếng nhất Trung Quốc.

Apple đã công bố khoản đầu tư trị giá 500 tỷ USD tại Mỹ, nhưng điều đó có thể vẫn không đủ để làm hài lòng chính quyền Trump lâu được.

Với những lần "quay xe" và sự bất định xung quanh chính sách thuế quan của Trump, việc xuất hiện thêm những mức thuế bất ngờ là hoàn toàn có thể — điều này có thể khiến Apple không kịp xoay xở và không còn nhiều thời gian.

Ông Dixit nhận định rằng nếu thuế điện thoại thông minh quay trở lại, nó sẽ không đánh gục Apple, nhưng dù sao cũng sẽ gây áp lực — cả về vận hành lẫn chính trị — lên một chuỗi cung ứng vốn không thể tháo gỡ nhanh chóng.

"Rõ ràng là mức độ nghiêm trọng của khủng hoảng trước mắt đã giảm đi," ông Friedman nói, nhắc đến việc điện thoại thông minh vừa được miễn thuế tuần trước.

"Nhưng tôi thực sự không nghĩ điều đó có nghĩa là Apple có thể yên tâm."

KHI ĐỒNG USD KHÔNG CÒN AN TOÀN: CHUYỆN GÌ SẼ XẢY RA VỚI NƯỚC MỸ VÀ TÀI CHÍNH TOÀN CẦU?

Niềm tin vào đồng USD dường như đang lung lay.

Đồng USD lâu nay được xem là biểu tượng của an toàn, nhưng nay lại trở thành tâm điểm lo ngại. Kể từ đỉnh giữa tháng 1, USD đã giảm hơn 9% so với rổ tiền tệ chính. Trong đó, gần 40% mức giảm diễn ra từ ngày 1/4, dù lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm tăng 0,2 điểm phần trăm.

Việc lợi suất tăng và USD giảm là dấu hiệu đáng báo động. Thị trường đồn đoán rằng các tổ chức quản lý tài sản nước ngoài đang âm thầm bán tháo đồng bạc xanh vì quan ngại rằng rủi ro tại Mỹ đang gia tăng.

USD là nền tảng của hệ thống tài chính toàn cầu, từ giao dịch thương mại, định giá hàng hóa, đến lưu trữ tài sản an toàn. Sự tín nhiệm dành cho USD được xây dựng trên nền tảng vững chắc của thể chế Mỹ, vai trò của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và thị trường trái phiếu chính phủ trị giá 27.000 tỷ USD. Nhưng chỉ trong vài tuần, sự ổn định đó đang bị lung lay bởi chính sách khó đoán từ Nhà Trắng.

Cuộc chiến thương mại dưới thời ông Trump đã khuấy đảo niềm tin vào môi trường kinh tế Mỹ. Chuỗi cung ứng đứt gãy, lạm phát tăng cao và tiêu dùng suy yếu đang kéo nền kinh tế vào nguy cơ suy thoái. Trong khi đó, tình hình tài khóa cũng ngày một đáng ngại. Nợ ròng đã gần bằng 100% GDP và thâm hụt ngân sách năm qua ở mức 7% – mức cao bất thường với một nền kinh tế lớn.

Quốc hội Mỹ vẫn tiếp tục mở rộng cắt giảm thuế bằng cách vay thêm. Kế hoạch ngân sách mới thông qua ngày 10/4 có thể làm tăng thêm 5.800 tỷ USD thâm hụt trong 10 năm tới, tương đương gấp đôi mức cộng gộp của ba gói chi tiêu lớn trước đây.

Nhà đầu tư bắt đầu nghi ngờ năng lực điều hành của ông Trump, từ cách ông liên tục thay đổi chính sách thuế quan đến việc gây sức ép lên các tổ chức độc lập. Một số cố vấn của ông còn xem vai trò đồng tiền dự trữ như gánh nặng, chứ không phải lợi thế chiến lược. Đồng thời, ông Trump cũng đang thúc ép Fed cắt giảm lãi suất và có thể thay thế Chủ tịch Powell khi nhiệm kỳ kết thúc năm 2026.

Tâm lý thị trường trở nên bất ổn khi xuất hiện lo ngại rằng quyền lợi của chủ nợ nước ngoài có thể không được đảm bảo. Các quyết sách cứng rắn về nhập cư hay can thiệp vào lĩnh vực pháp lý càng làm dấy lên nghi ngờ.

Với 8.500 tỷ USD trái phiếu kho bạc Mỹ đang nằm trong tay nhà đầu tư nước ngoài – phần lớn là nhà đầu tư tư nhân – không thể xem nhẹ nguy cơ xảy ra làn sóng rút vốn. Mỹ sẽ phải tái cấp vốn cho 9.000 tỷ USD nợ trong một năm tới. Nếu nhu cầu với trái phiếu giảm, ngân sách sẽ chịu áp lực lớn.

Trong các cuộc khủng hoảng trước, Quốc hội từng mạnh tay chi tiêu để giải cứu thị trường. Nhưng lần này, họ có thể buộc phải làm điều ngược lại: cắt giảm phúc lợi và tăng thuế thật nhanh. Nếu hành động quá chậm, cú sốc từ trái phiếu có thể lan sang toàn bộ hệ thống tài chính, gây ra vỡ nợ và sụp đổ quỹ đầu cơ.

Fed sẽ đứng giữa lựa chọn khó khăn: hỗ trợ ngân sách hay duy trì vai trò ổn định thị trường toàn cầu. Nếu từ chối giải cứu chính quyền Trump, liệu Fed có được phép tiếp tục hỗ trợ các ngân hàng trung ương nước ngoài bằng USD như trước?

Một đồng tiền chỉ có giá trị khi duy trì được niềm tin vào chính phủ hậu thuẫn. Khi niềm tin đó lung lay, vai trò thống trị của USD cũng bị đe dọa. Dù đồng tiền yếu có thể có lợi cho các nhà xuất khẩu, nhưng vai trò thống trị của USD đang giúp giảm chi phí vay từ người mua nhà cho tới tập đoàn lớn.

Cả thế giới cũng sẽ tổn thương nếu USD suy yếu, bởi chưa có đồng tiền nào có thể thay thế. Euro có một nền kinh tế lớn hậu thuẫn, nhưng khu vực đồng tiền chung lại không cung ứng đủ tài sản an toàn. Thụy Sĩ an toàn nhưng quá nhỏ. Nhật Bản lớn, nhưng lại gánh khối nợ công khổng lồ. Vàng và tiền số thì thiếu sự hậu thuẫn của nhà nước.

Hệ thống xoay quanh USD tuy không hoàn hảo, nhưng đó vẫn là nền tảng của kinh tế toàn cầu. Khi niềm tin vào tín nhiệm Mỹ giảm sút, nền móng ấy sẽ bắt đầu lung lay.

LÀN SÓNG NHÀ ĐẦU TƯ BÁN THÁO TÀI SẢN

Việc Tổng thống Donald Trump đòi sa thải Chủ tịch Fed Jerome Powell là lý do mới nhất khiến các nhà đầu tư bán tài sản Mỹ, bao gồm cả đồng USD hùng mạnh.

Xu hướng bán tháo các tài sản Mỹ đã tăng tốc vào đầu tuần này khi Tổng thống Donald Trump tiếp tục cân nhắc khả năng sa thải Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Jerome Powell.

Đồng USD, hợp đồng tương lai cổ phiếu và giá trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm đều xuống dốc trong bối cảnh các nhà đầu tư cân nhắc rủi ro khi ông Powell bị sa thải và những tác động tiềm tàng từ sự kiện này đến nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Đòn giáng vào các tài sản Mỹ

Đà bán tháo mạnh lên sau phát biểu hồi cuối tuần trước của Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Kevin Hassett rằng ông Trump đang nghiên cứu vấn đề sa thải người đứng đầu ngân hàng trung ương.

Viễn cảnh ông Powell bị sa thải đang giáng một đòn đau khác vào các tài sản Mỹ sau khi chính sách thuế quan của Nhà Trắng làm dấy lên nỗi lo về suy thoái kinh tế và đặt ra câu hỏi về vị thế nơi trú ẩn an toàn của trái phiếu kho bạc.

Tổng thống Trump còn nhấn mạnh một đồng tiền rẻ hơn sẽ giúp các sản phẩm của Mỹ cạnh tranh hơn, làm tăng thêm áp lực lên đồng bạc xanh, theo ghi nhận của Bloomberg.

“Thành thật mà nói, sa thải ông Powell sẽ càng làm [nhà đầu tư] mất niềm tin”, ông Christopher Wong, chiến lược gia tại Oversea-Chinese Banking Corp., cho hay. “Nếu uy tín của Fed bị đặt dấu hỏi, điều đó có thể làm xói mòn nghiêm trọng niềm tin vào đồng USD”.

Gần đây, chỉ số USD giao ngay của Bloomberg đã rơi xuống mức thấp nhất kể từ tháng 1/2024. Trong bối cảnh giao dịch thưa thớt vì kỳ nghỉ Lễ Phục sinh, đồng yen đã tăng giá so với đồng USD lên mức cao nhất kể từ tháng 9, trong khi đồng euro chạm đỉnh hơn ba năm.

“Chúng tôi cho rằng đồng bạc xanh sẽ tiếp tục suy yếu”, ông Win Thin, trưởng bộ phận chiến lược thị trường toàn cầu tại Brown Brothers Harriman, viết trong một lưu ý mới đây.

“Cuộc tấn công vào tính độc lập của Fed đang gia tăng. Việc chính quyền ông Trump thừa nhận họ đang nghiên cứu các cách để sa thải ông Powell cần được đánh giá một cách nghiêm túc, theo hướng rất tiêu cực”, vị chuyên gia lý giải.

Nhiều quỹ đầu cơ đã tham gia bán đồng USD trong phiên giao dịch ngày 21/4 sau phát biểu của ông Hassett, các nguồn tin của Bloomberg tiết lộ. Họ cũng là các tổ chức kém lạc quan nhất về đồng bạc xanh kể từ tháng 10, theo dữ liệu của Ủy ban Giao dịch Hàng hoá Tương lai.

Mặc dù các thông tin liên quan đến khả năng sa thải Chủ tịch Fed không giúp khích lệ tâm lý nhà đầu tư, một số chuyên gia khác cho rằng cuộc chiến thương mại đang trên đà xấu đi có thể sẽ tiếp tục là động lực chi phối giao dịch đồng USD.

“Sự độc lập của ngân hàng trung ương Mỹ rất quý giá - không phải là thứ gì đó đáng bị xem thường và rất khó khôi phục lại nếu nó bị mất”, chiến lược gia Will Compernolle của FHN Financial nhấn mạnh.

“Những lời đe doạ của Tổng thống trump đối với ông Powell không giúp ích gì cho niềm tin của các nhà đầu tư nước ngoài vào tài sản Mỹ, nhưng tôi nghĩ rằng những cập nhật mới về thuế quan là động lực chính”, ông Compernolle nói thêm.

Biến động có lợi cho Chủ tịch Fed?

Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng tình trạng biến động thực sự có lợi cho ông Powell, người đứng đầu ngân hàng trung ương Mỹ.

“Như thường lệ, ông Trump rất khó dự đoán. Nhưng lượng tin tức ít ỏi về cuộc chiến thuế quan Mỹ - Trung vào tuần trước cho thấy thị trường có thể đang kìm hãm ông chủ Nhà Trắng”, ông Maximillian Lin, chiến lược gia tại Canadian Imperial Bank of Commerce, cho hay.

“Nếu nhận định đó là đúng, có lẽ xu hướng tương tự cũng sẽ xảy ra với vấn đề công việc của Chủ tịch Fed Jerome Powell”, vị chuyên gia chia sẻ trong cuộc phỏng vấn với Bloomberg.

Hiện tại, thị trường trái phiếu kho bạc đang đồn đoán rằng việc sa thải Chủ tịch Fed sẽ mở đường cho nhiều đợt cắt giảm lãi suất hơn. Giữa lúc đó, các chiến lược gia cổ phiếu ngày càng cảnh báo về rủi ro cuộc thương chiến của ông Trump làm suy yếu triển vọng tăng trưởng kinh tế và lợi nhuận doanh nghiệp.

Tuần trước, các chiến lược gia tại Citigroup đã hạ thấp triển vọng về cổ phiếu Mỹ. Họ nhấn mạnh về những vết nứt trong “chủ nghĩa biệt lệ của Mỹ” sẽ tiếp tục. Bank of America và BlackRock là những ông lớn Phố Wall khác tỏ ra lạnh nhạt với cổ phiếu Mỹ.

Liệu ông Trump đủ khả năng sa thải Chủ tịch Fed?

Giữa lúc một số bộ phận của thị trường lo lắng, số khác đang phán đoán xem liệu ông Trump có thể thực sự sa thải ông Powell hay không.

Các học giả pháp lý cho biết một tổng thống không thể dễ dàng sa thải một chủ tịch Fed. Mục 10 của Đạo luật Dự trữ Liên bang quy định rằng các thành viên của Hội đồng Thống đốc Fed (bao gồm chủ tịch Fed) có thể bị “tổng thống bãi nhiệm vì lý do chính đáng”.

Trao đổi với Bloomberg, các học giả pháp lý giải thích rằng “lý do chính đáng” có nghĩa là hành vi sai trái hoặc lạm dụng quyền lực nghiêm trọng.

Mặt khác, các nhà đầu tư đang theo dõi phán quyết của Toà án Tối cao về một vụ kiện có thể thách thức tiền lệ Humphrey’s Executor v. United States. Tiền lệ mong manh này bảo vệ người đứng đầu của các cơ quan độc lập khỏi nguy cơ bị sa thải vì lý do chính trị.

Bất kể mọi chuyện diễn ra như thế nào, một số nhà đầu tư cho biết viễn cảnh ông Powell bị bãi nhiệm chỉ là lý do mới trong một loạt các lý do để giảm bớt sự tiếp xúc với đồng bạc xanh.

Chiến lược gia Gareth Berry của Macquarie cho hay: “Chất xúc tác mới nhất cho việc bán đồng USD có thể là áp lực lên Chủ tịch Powell, nhưng thực tế là nhà đầu tư không cần thêm lý do để bán nữa. Những gì xảy ra trong ba tháng qua đã đủ để thúc đẩy mọi người tiếp tục bán USD, có lẽ là trong nhiều tháng tới”.

CĂNG THẲNG THUẾ QUAN ẢNH HƯỞNG DU LỊCH MỸ

Du khách nước ngoài đang hủy các chuyến đi đến Mỹ với số lượng kỷ lục khi căng thẳng thuế quan tăng cao.

Tháng 3 vừa qua, lượng du khách đến Mỹ giảm gần 12% so với cùng kỳ năm ngoái. Mức giảm đặc biệt rõ rệt đối với du khách đến từ Trung Mỹ, tiếp theo là các nước Tây Âu.

Hiệp hội Du lịch Mỹ cảnh báo ngành này có thể mất 72 tỷ USD trong suốt năm nay. Các chuyên gia du lịch cho rằng, có nhiều yếu tố thúc đẩy xu hướng này, bao gồm tác động tiêu cực từ căng thẳng thương mại, cho đến hình ảnh nước Mỹ, và việc kiểm soát biên giới chặt chẽ hơn.

Theo tờ The Financial Times, Cơ quan Quản lý Thương mại Quốc tế (ITA) cho biết số lượng du khách đến từ Tây Âu lưu trú ít nhất một đêm tại Mỹ trong tháng 3 đã giảm 17% so với cùng kỳ năm 2024.

Phân tích của The Financial Times dựa trên dữ liệu của ITA cho thấy lượng khách từ một số quốc gia như Ireland, Na Uy và Đức đã giảm hơn 20%.

Xu hướng này đang đe dọa ngành du lịch Mỹ, lĩnh vực chiếm 2,5% GDP của nước này. Một số hãng hàng không và tập đoàn khách sạn đã cảnh báo về nhu cầu suy yếu đối với các chuyến bay xuyên Đại Tây Dương và xu hướng lan truyền cảm giác tiêu cực về việc đến Mỹ.

Tổng số du khách quốc tế đến Mỹ trong tháng 3 đã giảm 12% so với cùng kỳ năm 2024. Đây là mức giảm mạnh nhất kể từ tháng 3/2021, thời điểm ngành du lịch vẫn chịu ảnh hưởng từ các biện pháp phòng chống đại dịch COVID-19.

Tuần trước, hãng Virgin Atlantic cảnh báo về xu hướng sụt giảm nhẹ trong nhu cầu bay xuyên Đại Tây Dương từ phía người tiêu dùng Mỹ. Ngày 9/4, ông Ben Smith, Giám đốc điều hành Air France-KLM, cho biết hãng này buộc phải giảm giá vé hạng phổ thông cho các chuyến bay này do nhu cầu có dấu hiệu chững lại.

Tuy vậy, Tập đoàn IAG - công ty mẹ của British Airways - và hãng Delta Air Lines của Mỹ đều cho biết họ chưa thấy tác động đáng kể nào.

Lợi nhuận của các hãng hàng không thường gắn liền với diễn biến kinh tế vĩ mô, do người tiêu dùng có xu hướng hạn chế bay khi lo ngại suy thoái. Các nhà phân tích tại Barclays nói rằng họ vẫn lo ngại về các tuyến xuyên Đại Tây Dương và dự báo khả năng lợi nhuận sẽ giảm mạnh đột ngột.

Sụt giảm lượng khách quốc tế đến Mỹ cho thấy tác động kinh tế tiềm tàng của chính sách biên giới cứng rắn hơn dưới thời ông Trump.

Theo ITA, năm 2024, du khách quốc tế đã chi hơn 253 tỉ USD cho các dịch vụ và hàng hóa liên quan đến du lịch ở Mỹ, chiếm hơn 19% trong tổng số 1,3 nghìn tỉ USD chi tiêu du lịch của Mỹ trong năm 2024.

Hiệp hội Du lịch Mỹ đã cảnh báo về các xu hướng đáng lo ngại, mà họ cho rằng đến từ nhiều yếu tố, trong đó có vấn đề về mức độ chào đón của nước Mỹ.

Tổ chức nghiên cứu Tourism Economics từng dự báo lượng khách quốc tế đến Mỹ năm nay sẽ tăng 9% so với 2024. Tuần trước, tổ chức này đã điều chỉnh lại dự báo thành giảm 9,4% sau khi ông Trump công bố chính sách thuế mới.

Nguồn: Soha; BBC; CafeF; VietnamBiz; VTV