SỐC CHÊNH LỆCH TÀI SẢN: 500 TỶ PHÚ TẬP TRUNG Ở 4 BANG

Theo danh sách mới nhất của Forbes, Mỹ có tổng cộng 902 tỷ phú, nhưng 528 người trong số đó lại tập trung tại 4 tiểu bang.

Bốn bang tập trung 528 tỷ phú là: California (194), New York (137), Florida (116) và Texas (81). Trong khi đó, có 10 tiểu bang chỉ có 1 tỷ phú và 3 tiểu bang—Alaska, Delaware và West Virginia—không có bất kỳ tỷ phú nào.

Tổng tài sản của nhóm tỷ phú này lên đến con số đáng kinh ngạc: 2 nghìn tỷ USD.

California dẫn đầu với 194 tỷ phú, nơi có nhiều trung tâm công nghệ lớn như Thung lũng Silicon. New York—trung tâm tài chính của thế giới—xếp ngay sau với 137 tỷ phú.

Florida, với 116 tỷ phú, thu hút giới siêu giàu nhờ chính sách thuế ưu đãi và khí hậu thuận lợi. Texas, với 81 tỷ phú, nổi bật trong lĩnh vực năng lượng và công nghệ.

Trong số các tỷ phú tại Texas, người giàu nhất là Elon Musk với tài sản ước tính 383,2 tỷ USD. Florida có tỷ phú giàu nhất là Jeff Bezos, người sáng lập Amazon, với tổng tài sản 206 tỷ USD. Tại California, Mark Zuckerberg, nhà sáng lập Facebook, là người giàu nhất với khối tài sản 189 tỷ USD.

Sự phân hóa tài sản giữa các tiểu bang ở Mỹ cho thấy sự phát triển không đồng đều, một số khu vực trở thành trung tâm tài chính và công nghệ, trong khi những nơi khác không có tỷ phú nào.

KỊCH BẢN COVID-19 TRỞ LẠI GIỮA THƯƠNG CHIẾN: "NGƯỜI MỸ NHƯ LAO XE VÀO TƯỜNG, MUỐN PHANH LẠI ĐÃ QUÁ MUỘN"

Người tiêu dùng Mỹ có thể bắt đầu chứng kiến tình trạng kệ hàng trống xuất hiện vào cuối tháng 5 hoặc đầu tháng 6, khi nguồn cung hàng hóa từ Trung Quốc giảm mạnh

Mỹ sắp khan hàng Trung Quốc

Khi đại dịch Covid-19 bùng phát, hàng loạt nhà máy tại Trung Quốc buộc phải đóng cửa, chuỗi cung ứng toàn cầu đột ngột gián đoạn. Chỉ sau vài tuần, các kệ hàng tại Mỹ bắt đầu hết hàng trống trơn, các doanh nghiệp Mỹ phụ thuộc vào nguyên liệu thô nước ngoài lần lượt phá sản.

Giờ đây, một xu hướng tương tự đang lặp lại nhưng lần này nguyên nhân là quyết định của Tổng thống Donald Trump về việc tăng thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc lên mức 145%.

Chính sách này khiến hoạt động thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới gần như tê liệt. Lưu lượng tàu chở hàng giữa các cảng Trung Quốc và Mỹ sụt giảm nghiêm trọng, và lượng hàng hóa Trung Quốc cập cảng Mỹ dự kiến sẽ tiếp tục lao dốc trong những tuần tới.

Mặc dù mức thuế cao đối với hàng hóa Trung Quốc đã bắt đầu có hiệu lực từ đầu tháng 4, thị trường Mỹ vẫn chưa ghi nhận nhiều biến động rõ rệt về nguồn cung và giá cả. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp đã bắt đầu tăng giá, báo hiệu những tác động đầu tiên của chính sách thuế mới.

Theo các chuyên gia, đây chỉ là phần nổi của tảng băng. Tác động thực sự sẽ dần bộc lộ trong những tuần tới khi chuỗi phản ứng dây chuyền – từ việc các nhà máy Trung Quốc nhận ít đơn hàng hơn, đến việc cắt giảm sản lượng, gián đoạn xuất khẩu – lan rộng toàn cầu và cuối cùng ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường Mỹ.

Trong tháng 4, số lượng tàu container cỡ lớn chở hàng từ Trung Quốc sang Mỹ đã giảm khoảng 1/3 so với trước, chủ yếu là các mặt hàng tiêu dùng như đồ chơi và đồ nội thất.

Người tiêu dùng Mỹ hiện vẫn chưa cảm nhận rõ tác động của mức thuế mới, một phần vì thời gian vận chuyển kéo dài. Các tàu container từ Trung Quốc thường mất từ 20 đến 40 ngày để vượt Thái Bình Dương và cập cảng Mỹ. Sau đó, hàng hóa sẽ mất từ 1 đến 10 ngày để vận chuyển từ cảng biển đến các khu vực khác của Mỹ bằng đường sắt hoặc đường bộ.

Điều đó đồng nghĩa với việc mức thuế quan cao có hiệu lực từ đầu tháng 4 hiện mới chỉ bắt đầu ảnh hưởng đến lượng tàu hàng cập cảng Mỹ — và xu hướng sụt giảm này được dự báo sẽ còn tiếp diễn trong thời gian tới.

Người tiêu dùng Mỹ có thể bắt đầu chứng kiến tình trạng kệ hàng trống xuất hiện vào cuối tháng 5 hoặc đầu tháng 6, khi nguồn cung hàng hóa từ Trung Quốc giảm mạnh. Các nhà bán lẻ và doanh nghiệp hậu cần cũng đối mặt với nguy cơ sa thải nhân viên do hàng hóa khan hiếm và chi phí tăng cao.

Nhà kinh tế Thorsten Slok cảnh báo, những tác động nghiêm trọng từ việc gián đoạn giao thương với Trung Quốc sẽ bộc lộ rõ rệt vào mùa hè năm 2025. Khi đó, nền kinh tế Mỹ có thể bước vào suy thoái nếu xu hướng hiện tại tiếp tục kéo dài.

"Người tiêu dùng Mỹ sẽ chứng kiến tình trạng thiếu hụt quần áo, đồ chơi, đồ kim khí và thuốc men tại các hiệu thuốc bán lẻ chỉ trong vài tuần tới, trong khi giá của những mặt hàng còn lại trên kệ sẽ tăng lên", ông Thorsten Slok nhận định.

"Giống như chúng ta đang tăng tốc lao về phía một bức tường gạch, và người lái xe không hề nhận ra điều đó. Khi anh ta nhận ra thì đã quá muộn để phanh lại", Molson Hart, Giám đốc điều hành công ty đồ chơi Viahart, viết trên mạng xã hội X.

Nhiều công ty Mỹ có nguy cơ phá sản

Xu hướng giảm nhập khẩu từ Trung Quốc càng trở nên nghiêm trọng từ 2/5, khi Mỹ quyết định hủy bỏ chính sách miễn thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc có giá trị dưới 800 USD.

Chính sách này trước đây cho phép các mặt hàng giá trị thấp được miễn thuế khi trực tiếp đến tay người tiêu dùng, giúp thúc đẩy các công ty như Temu và Shein phát triển mạnh mẽ. Đồng thời, nó cũng dẫn đến sự gia tăng số lượng bưu kiện cá nhân gửi từ Trung Quốc sang Mỹ, nhiều trong số đó được vận chuyển bằng đường hàng không.

Những người ủng hộ việc thay đổi chính sách cho rằng lỗ hổng thuế quan trước đây đã tạo ra lợi thế không công bằng cho các nhà xuất khẩu Trung Quốc, đồng thời gây thiệt hại cho các doanh nghiệp Mỹ.

Tuy nhiên, việc hủy bỏ chính sách miễn thuế này đã khiến giá cả tăng cao hơn đối với người tiêu dùng Mỹ. Thay đổi này dự kiến sẽ tạo ra áp lực lớn lên các hãng hàng không và các công ty vận tải tư nhân như FedEx, vốn đã xây dựng mô hình kinh doanh ổn định nhờ vào việc vận chuyển các kiện hàng nhỏ.

Công nhân cảng và các công ty hậu cần từ lâu đã dự đoán được tác động này đối với ngành. Cảng Los Angeles, là cửa ngõ chính để hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ, đã chứng kiến lượng hàng nhập khẩu tăng đột biến trong những tháng gần đây khi các doanh nghiệp và người tiêu dùng cố gắng tích trữ hàng hóa trước khi thuế quan có hiệu lực. Tuy nhiên, hiện nay, làn sóng nhập khẩu này đã bắt đầu giảm dần.

Dữ liệu từ cảng cho thấy số lượng container cập cảng Los Angeles dự kiến sẽ giảm hơn 35% vào tuần tới so với cùng kỳ năm ngoái. Giám đốc điều hành cảng Gene Seroka cho biết, 1/4 số tàu dự kiến cập cảng vào tháng 5 đã phải hủy chuyến do không đủ sức chứa.

Theo ông Seroka, hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc bắt đầu trở nên "rất hiếm" khoảng hai tuần trước. Dữ liệu cũng cho thấy doanh số bán xe tải hạng nặng giảm mạnh, điều này phản ánh sự dự đoán của các công ty hậu cần rằng khối lượng hàng hóa sẽ tiếp tục giảm trong thời gian tới.

Các chuyên gia thương mại cho rằng, nhờ các công ty đã tích trữ lượng hàng tồn kho lớn trong những tháng gần đây, nếu Nhà Trắng có thể giảm đáng kể thuế quan đối với Trung Quốc càng sớm càng tốt, nền kinh tế và người tiêu dùng Mỹ có thể tránh được tác động tồi tệ nhất.

Dữ liệu từ Viện Quản lý Cung ứng Quốc gia Mỹ cho thấy lượng hàng tồn kho hiện tại của nước này đã đạt mức cao nhất trong hơn hai năm qua.

Gabriel Wildau, Giám đốc điều hành của Teneo, công ty tư vấn cho các doanh nghiệp giao dịch với Trung Quốc, cho biết lượng hàng hóa Trung Quốc mà các nhà bán lẻ Mỹ tích trữ trong ba tháng đầu năm nay sẽ tạo ra khoảng thời gian đệm giúp trì hoãn việc tăng giá.

Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng nếu tình hình không thay đổi nhanh chóng, người tiêu dùng Mỹ sẽ bắt đầu cảm nhận được tác động của những thay đổi trong thương mại trong ba đến sáu tháng tới.

 "Chúng ta sẽ phải đối mặt với tình trạng giá cả tăng cao và thậm chí là thiếu hụt một số hàng hóa nhất định", ông cảnh báo.

Hiện nay, một số doanh nghiệp có tình hình tài chính yếu, không đủ khả năng dự trữ, đang đối mặt với nguy cơ phá sản nhanh chóng.

ROBERT PREVOST - GIÁO HOÀNG NGƯỜI MỸ ĐẦU TIÊN TRONG LỊCH SỬ - LÀ AI?

Ngay cả trước khi tên của ông được xướng lên từ ban công của Vương cung thánh đường Thánh Phêrô, đám đông bên dưới đã hô vang "Viva il Papa" - Giáo hoàng vạn tuế.

Hồng y Robert Prevost, 69 tuổi, là người thứ 267 ngồi trên ngai tòa Thánh Phêrô và ông sẽ được biết đến với tước hiệu Leo XIV.

Ông là người Mỹ đầu tiên giữ vai trò giáo hoàng mặc dù ông được xem như một hồng y đến từ Mỹ Latinh vì có nhiều năm làm nhà truyền giáo ở Peru trước khi trở thành giám mục ở đó.

Sinh ra ở Chicago vào năm 1955 trong một gia đình có cha mẹ là người Tây Ban Nha và gốc Pháp-Ý, Prevost từng là một cậu bé giúp lễ và được thụ phong linh mục vào năm 1982.

Mặc dù chuyển đến Peru ba năm sau đó, ông vẫn thường xuyên trở về Mỹ để phục vụ với tư cách là một linh mục quản xứ và một bề trên trong thành phố quê hương mình.

Ông cũng mang quốc tịch Peru và được yêu mến như một người đã làm việc với các cộng đồng yếu thế và giúp xây dựng cầu nối giữa mọi người.

Ông đã có 10 năm làm linh mục quản xứ địa phương và là giáo viên tại một chủng viện ở Trujillo, tây bắc Peru.

Trong những lời đầu tiên trên cương vị mới, Giáo hoàng Leo XIV đã trìu mến nhắc đến người tiền nhiệm của mình, Giáo hoàng Francis quá cố.

"Chúng ta vẫn còn nghe văng vẳng bên tai giọng nói yếu ớt nhưng luôn can trường của Đức Giáo hoàng Francis, người đã ban phước lành cho chúng ta," ông nói.

"Hiệp nhất và nắm tay nhau cùng với Chúa, chúng ta hãy cùng nhau tiến bước," ông nói với đám đông đang reo hò.

Ông cũng nhắc đến vai trò của mình trong Dòng Augustine. Ông đã 30 tuổi khi chuyển đến Peru để tham gia một sứ mệnh của Dòng Augustine.

Một năm sau khi lên chức lãnh đạo Vatican, Giáo hoàng Francis đã bổ nhiệm ông Prevost làm Giám mục Chiclayo ở Peru.

Ông được các hồng y biết đến rộng rãi nhờ vai trò nổi bật là Tổng trưởng Bộ Giám mục ở Mỹ Latinh, một cơ quan có nhiệm vụ quan trọng là tuyển chọn và giám sát các giám mục.

Ông đồng thời trở thành tổng giám mục vào tháng 1/2023, rồi chỉ vài tháng sau, Giáo hoàng Francis phong ông làm hồng y.

Vì 80% các hồng y tham gia mật nghị đều do Giáo hoàng Francis bổ nhiệm, nên việc một người như Prevost được bầu chọn không quá bất ngờ, ngay cả khi ông chỉ mới được bổ nhiệm gần đây.

Quan điểm của Giáo hoàng Leo XIV

Ông được xem là người ủng hộ sự tiếp nối các cải cách của Giáo hoàng Francis trong Giáo hội Công giáo.

Người ta tin rằng Tổng Giám mục Prevost có chung quan điểm với Giáo hoàng Francis về người nhập cư, người nghèo và môi trường.

Một người bạn cùng phòng trước đây của ông, Linh mục John Lydon, đã mô tả với đài BBC rằng ông Prevost là người "hướng ngoại", "thực tế" và "rất quan tâm đến người nghèo".

Về xuất thân cá nhân, trước Mật nghị Hồng y, ông Prevost nói với đài truyền hình Ý RAI rằng mình lớn lên trong một gia đình nhập cư.

"Tôi sinh ra ở Mỹ... Nhưng ông bà tôi đều là người nhập cư, người Pháp, người Tây Ban Nha... Tôi lớn lên trong một gia đình Công giáo chuẩn mực, cả cha mẹ tôi đều rất tích cực tham gia giáo xứ," ông nói.

Mặc dù ông Prevost là người Mỹ và sẽ hoàn toàn nhận thức được những chia rẽ trong Giáo hội Công giáo, nhưng việc liên quan đến Mỹ Latinh của ông cũng thể hiện sự tiếp nối sau một vị giáo hoàng đến từ Argentina.

Vatican mô tả ông là vị giáo hoàng thứ hai đến từ châu Mỹ, sau Giáo hoàng Francis, cũng như là vị giáo hoàng đầu tiên thuộc Dòng Augustine.

Trong thời gian ở Peru, ông không tránh khỏi những vụ bê bối lạm dụng tình dục đã phủ bóng đen lên Giáo hội, tuy nhiên giáo phận của ông đã kiên quyết phủ nhận việc ông có liên quan đến bất kỳ hành vi che đậy nào.

Trước Mật nghị Hồng y, người phát ngôn Vatican Matteo Bruni cho biết rằng trong các cuộc họp của Hồng y Đoàn những ngày trước mật nghị, họ đã nhấn mạnh sự cần thiết của một giáo hoàng có "tinh thần tiên tri, có khả năng dẫn dắt một Giáo hội không khép kín mà biết cách đi ra ngoài kia và mang ánh sáng đến một thế giới đầy tuyệt vọng".

Theo các chuyên gia, việc chọn tên Leo cho thấy Tổng Giám mục Prevost cam kết giải quyết các vấn đề xã hội cấp thiết.

Vị Giáo hoàng đầu tiên mang tên Leo, người kết thúc triều đại giáo hoàng vào năm 461, đã gặp Attila người Hung và thuyết phục ông ta không tấn công Rome. Vị Giáo hoàng Leo cuối cùng lãnh đạo Giáo hội từ năm 1878 đến năm 1903 và đã viết một luận thuyết có ảnh hưởng về quyền của người lao động.

Cựu Tổng Giám mục Boston Seán Patrick O'Malley đã viết trên blog của mình rằng vị giáo hoàng mới "đã chọn một cái tên gắn liền với di sản công bằng xã hội của Đức Giáo hoàng Leo XIII, người đã cai quản Giáo hội vào thời điểm thế giới có những biến động lớn, thời kỳ cách mạng công nghiệp, sự khởi đầu của chủ nghĩa Marx và làn sóng di cư rộng rãi".

Quan điểm của ông về cộng đồng LGBT chưa rõ ràng, nhưng một số nhóm, bao gồm cả Hồng y Đoàn bảo thủ, tin rằng ông có thể ít chào đón những nhóm này hơn Giáo hoàng Francis.

Ông đã bày tỏ sự ủng hộ đối với một tuyên bố của người tiền nhiệm cho phép ban phước lành cho các cặp đồng tính và những người trong "tình huống bất thường" khác, mặc dù ông nói thêm rằng tuyên bố này cho thấy sự cần thiết của các giám mục trong việc diễn giải các chỉ thị phù hợp với bối cảnh và văn hóa địa phương.

Phát biểu vào năm ngoái về biến đổi khí hậu, Tổng Giám mục Prevost nói rằng đã đến lúc chuyển "từ lời nói sang hành động".

Ông nói, "quyền thống trị thiên nhiên" không nên trở thành "độc đoán". Ông kêu gọi nhân loại xây dựng "mối quan hệ tương hỗ" với môi trường.

Ông cũng nói về cam kết của Vatican đối với môi trường, đề cập việc lắp đặt các tấm pin mặt trời ở Rome và việc sử dụng xe điện.

Ông đã ủng hộ quyết định của Đức Giáo hoàng Francis cho phép phụ nữ lần đầu tiên tham gia Bộ Giám mục, cho họ ý kiến về các cuộc bổ nhiệm này.

Năm 2023, ông nói với Vatican News:

"Trong nhiều trường hợp, chúng tôi thấy rằng quan điểm của họ giúp tăng tính đa chiều."

Vào năm 2024, ông nói với Catholic News Service rằng sự hiện diện của những người phụ nữ đó "đóng góp đáng kể vào quá trình phân định để tìm ra những người mà chúng tôi hy vọng là những ứng viên tốt nhất để phục vụ Giáo hội trong sứ vụ giám mục".

NGÀNH DƯỢC & THUẾ NHẬP KHẨU

Một số hãng dược phẩm lớn cho biết họ đang dựa vào sự linh hoạt trong sản xuất để giảm thiểu tác động từ thuế nhập khẩu, trong khi chờ đợi quyết định chính thức từ Tổng thống Mỹ Donald Trump về việc áp thuế lên ngành dược.

Không giống như các ngành khác như hàng không, vốn đã cắt giảm dự báo lợi nhuận và được cảnh báo về những tác động từ chính sách thuế, các hãng dược hiện vẫn cho rằng họ sẽ ít bị ảnh hưởng trong ngắn hạn.

Các công ty Bristol Myers Squibb, Merck & Co, Sanofi và Roche đều công bố lợi nhuận quý I/2025 vượt kỳ vọng vào ngày 24/4, trong đó Bristol còn nâng dự báo lợi nhuận cả năm.

Hiện tại, dược phẩm vẫn chưa bị đưa vào danh sách hàng hóa chịu thuế đối ứng của Tổng thống Donald Trump, nhưng ông đã nhiều lần tuyên bố rằng các mức thuế sẽ sớm được áp dụng, với lý do nước Mỹ cần tăng cường sản xuất thuốc trong nước để tránh phụ thuộc vào nguồn cung từ nước ngoài.

Chính quyền của Tổng thống Donald Trump đã mở cuộc điều tra đối với dược phẩm nhập khẩu – động thái chuẩn bị cho việc áp thuế, đồng thời buộc nhiều hãng dược lớn phải tính đến việc chuyển sản xuất sang các thị trường tiêu thụ. Nếu kế hoạch được triển khai, ngành dược có thể chịu tác động lớn vì Mỹ là thị trường tiêu thụ thuốc kê đơn lớn nhất thế giới với kim ngạch nhập khẩu vượt 200 tỷ USD.

Một số hãng đã cam kết đầu tư hàng tỷ USD vào sản xuất tại Mỹ. Mới đây, Roche cho biết sẽ đầu tư 50 tỷ USD trong 5 năm tới và đã bắt đầu chuyển một phần hoạt động sản xuất.

“Chúng tôi đã áp dụng các biện pháp ứng phó như tăng dự trữ tại Mỹ và Trung Quốc, đồng thời chuyển một số dây chuyền sản xuất thuốc chủ lực trong vài tuần qua”, ông Thomas Schinecker, Giám đốc điều hành Roche, cho biết.

Tuy nhiên, ông cảnh báo việc sản xuất toàn bộ hàng hóa tại Mỹ cho thị trường nội địa có thể khiến chi phí sản xuất tăng mạnh. Ông Schinecker cũng cho biết công ty đang đàm phán trực tiếp để được miễn thuế nhập khẩu, với lý do Roche cũng xuất khẩu nhiều sản phẩm y tế được sản xuất tại Mỹ ra thế giới.

Merck cho biết loại thuốc có nguy cơ chịu ảnh hưởng nhiều nhất là thuốc điều trị ung thư Keytruda. Công ty này đã xây dựng đủ kho dự trữ tại Mỹ cho cả năm 2025 và đang mở rộng công suất sản xuất trong nước.

Sanofi cho biết họ đang cân nhắc tăng đầu tư tại Mỹ: “Chúng tôi đang đánh giá nhu cầu năng lực sản xuất trong tương lai và cân nhắc các biện pháp bổ sung, bao gồm khả năng đầu tư thêm vào Mỹ”, Giám đốc tài chính Francois-Xavier Roger nói.

Về dài hạn, các công ty dược có thể buộc phải chuyển hướng đầu tư. Theo chuyên gia Stephen Farrelly của ING, việc xây dựng công suất sản xuất mới tại Mỹ dễ thực hiện và hợp lý hơn so với việc chuyển đổi dây chuyền đang hoạt động ở nước khác.

Dù chưa có mức thuế cụ thể cho ngành dược, nhưng một số công ty đã bắt đầu cảm nhận tác động từ các loại thuế đã được áp trước đó, đặc biệt với hàng hóa Trung Quốc.

Merck dự báo khoản chi phí liên quan đến thuế quan khoảng 200 triệu USD, trong khi Johnson & Johnson đã tính vào ngân sách năm nay 400 triệu USD chi phí phát sinh từ thuế, chủ yếu ở mảng thiết bị y tế.

“Đây đều là con số có thể chấp nhận được đối với tiềm lực tài chính của các công ty này”, ông Farrelly nhận định.

Tuy nhiên, các nhà sản xuất cảnh báo rằng thuế quan áp lên toàn ngành có thể gây đứt gãy chuỗi cung ứng và ảnh hưởng trực tiếp đến người bệnh. Họ cho biết đang tiếp tục đối thoại với Nhà Trắng để làm rõ tác động này.

“Chúng tôi lo ngại về bất kỳ điều gì ảnh hưởng đến sự đổi mới hoặc cản trở việc tiếp cận thuốc của bệnh nhân”, ông David Elkins, Giám đốc tài chính Bristol Myers, cho biết.

NỖI LO VŨ KHÍ HÓA AI

Nếu George Orwell từng cảnh báo chúng ta về một nhà nước giám sát toàn trị (Big Brother), thì CEO của Palantir, Alex Karp đang âm thầm xây dựng phiên bản thực tế của nhà nước đó, bằng cách sử dụng trí tuệ nhân tạo.

Đừng để vẻ ngoài lập dị kiểu giáo sư của CEO Palantir, Alex Karp đánh lừa bạn.

Theo trang Asia Times, Karp không mang dáng vẻ của một kẻ hiếu chiến. Ông thường xuất hiện với cặp kính, mái tóc rối bời, miệng thì trích dẫn Thánh Augustine hay Nietzsche (triết gia hiện sinh người Đức) như thể đang thử vai cho một buổi TED Talk về chủ nghĩa nhân bản công nghệ.

Nhưng đằng sau những vẻ trữ tình và triết lý đó là một sự thật đơn giản: Karp đang xây dựng hệ điều hành cho “chiến tranh không hồi kết” (thuật ngữ mô tả một trạng thái mà xã hội luôn sống trong tình trạng chiến tranh - dù là chiến tranh thật sự, chiến tranh lạnh, hay chiến tranh trên không gian mạng, thông tin... - và không có hồi kết rõ ràng). Và ông đang chiến thắng.

Trong nhiều năm, Karp từng bị coi là một "sinh vật lạ" ở Thung lũng Silicon – quá dị biệt, quá thẳng thắn và dính dáng quá sâu vào tổ hợp công nghiệp – quân sự. “Chúng tôi là rạp xiếc”, ông từng nói, nửa tự hào, nửa mỉa mai.

Nhưng giờ đây, ông không chỉ còn là người đứng bên lề nữa. Ông đang vẽ nên bản thiết kế cho một hình thức chủ nghĩa độc đoán công nghệ mới, nơi trí tuệ nhân tạo không chỉ quan sát chiến trường, mà trở thành chính chiến trường.

Sản phẩm chủ lực của Palantir – AIP – đã được tích hợp vào các chiến dịch quân sự của Mỹ. Nó hỗ trợ định vị mục tiêu, hậu cần chiến trường, điều phối drone, “dự báo tội phạm” và hợp nhất dữ liệu ở quy mô mà đến cả Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ (NSA) cũng phải đỏ mặt.

Palantir AIP (Artificial Intelligence Platform) là sản phẩm mới nhất, mang tính chiến lược của Palantir, được mô tả là hệ điều hành AI cho quân đội và doanh nghiệp.

Karp khoe rằng sản phẩm của mình mang lại “lợi thế bất bình đẳng cho những chiến binh cao quý của phương Tây”. Bỏ qua những lời lẽ lãng mạn, điều ông thực sự chào bán là ưu thế thuật toán: chiến tranh bằng máy móc, điều khiển bằng mã lệnh, gói gọn trong lớp vỏ lòng yêu nước.

Và giới doanh nghiệp Mỹ đang mua tới tấp. Citi, BP, AIG và thậm chí cả Hertz giờ đây cũng dùng sản phẩm của Palantir. Ranh giới giữa ứng dụng quân sự và dân sự đang mờ dần.

Công nghệ giám sát từng được thiết kế cho vùng chiến sự nay được dùng để theo dõi khách hàng, nhân viên và công dân. Karp không chỉ muốn hỗ trợ Lầu Năm Góc, ông muốn Palantir hiện diện trong trường học, bệnh viện, tòa án và ngân hàng.

Theo Asia Times, điều khiến Karp trở nên “nguy hiểm” không chỉ là công nghệ, mà là niềm tin của ông ta vào nó. Karp đã nói về việc “cải biến hệ thống” và “tái thiết thể chế”. Nhưng ẩn sau giọng điệu “cứu thế” ấy là một điều còn rợn người hơn: niềm tin rằng những yếu tố căn bản của dân chủ – tranh luận, phản biện công khai, thận trọng đạo đức – là thứ cần phải bỏ qua.

Karp chẳng giấu giếm lập trường chính trị của mình. Ông ủng hộ quân đội, chống lại minh bạch và khinh thường sự ngập ngừng trước những vấn đề đạo đức của giới công nghệ. Trong khi các CEO khác còn e dè với hội đồng đạo đức hay viết thư ngỏ cộng đồng, thì Karp nói thẳng điều người khác chỉ dám nghĩ trong đầu: Palantir sinh ra để tiến hành chiến tranh - với sự kém hiệu quả, với bộ máy quan liêu, với kẻ thù trong và ngoài nước.

Ông chế giễu ý tưởng rằng công nghệ nên bị kiềm chế bởi những nỗi lo đạo đức kiểu tự do. Với Karp, la bàn đạo đức đã lỗi thời. Điều quan trọng là hiệu quả – gây rối, áp đảo và triển khai. Ông nói như một người không chỉ muốn hỗ trợ quyền lực, mà muốn tối ưu hóa, vũ khí hóa và tự động hóa nó.

Karp không phải một CEO tìm kiếm sự cân bằng. Ông là người đang dựng nên lớp phần mềm nền tảng cho nhà nước giám sát, và gọi đó là tự do. Phần mềm của ông không chỉ giải quyết vấn đề, nó quyết định vấn đề nào xứng đáng để giải quyết.

Sự trỗi dậy của Palantir phản ánh một “chuyển biến văn hóa to lớn”, theo lời Karp. Và ông đã đúng. Nước Mỹ đang nghiêng hẳn về giám sát, tốc độ và quyền kiểm soát mô phỏng. Các hệ thống của Karp mang đến cả ba yếu tố này.

Khác với Zuckerberg của Meta hay Musk của SpaceX, Karp không thấy có lỗi. Ông tự hào khi phần mềm của mình hỗ trợ các vụ không kích, truy quét của ICE, và giám sát đại trà có tính dự báo. Ông gọi đó là tiến bộ.

Và nó đang có hiệu quả thật. Palantir giờ là một trong những nhà thầu quốc phòng có giá trị nhất trong lịch sử Mỹ, với định giá gấp 200 lần lợi nhuận dự báo. Phố Wall mê ông. Washington còn mê hơn. Ông đã bàn giao các phương tiện TITAN (Tactical Intelligence Targeting Access Node - Nút truy cập chiến thuật cho tình báo và xác định mục tiêu) cho Lục quân Mỹ và dẫn đầu chương trình Maven – dùng AI biến dữ liệu vệ tinh thành thông tin tấn công tức thời.

Vẻ “triết gia – chiến binh” của Alex Karp có thể khiến giới đầu tư và các nhân vật diều hâu an ninh quốc gia hài lòng, nhưng phần còn lại của chúng ta thì nên cảm thấy lo sợ. Karp đang bán một tương lai nơi chiến tranh không còn cần sự ủng hộ của công chúng, mà chỉ cần hệ điều hành phụ trợ.

Nếu George Orwell từng cảnh báo chúng ta về một nhà nước giám sát toàn trị (Big Brother), thì Karp đang âm thầm xây dựng phòng điều khiển AI của mình. Không ồn ào, không tuyên truyền, mà bằng hợp đồng mua sắm và slide thuyết trình tài chính. Không diễn ra trong các phòng kín với các điệp viên bí ẩn, mà công khai với thông cáo báo chí và cuộc họp báo cáo tài chính quý.

Asia Times cho rằng, trong khi người khác bán nền tảng, Karp bán kiến trúc – đã được số hóa, toàn diện và vĩnh viễn. Ông đang đặt nền đường ray cho một tương lai nơi phản kháng là lỗi hệ thống, sự nhập nhằng là khiếm khuyết, và con người là điểm yếu cần loại bỏ.

Tầm nhìn của ông – toàn triệt, quân sự hóa mọi thiết chế – được cho là đáng lo ngại. Vậy nên trong lúc truyền thông còn bận xoáy vào các diễn biến điều hành của chính quyền Tổng thống Trump, họ cũng phải để mắt đến Alex Karp. “Người nguy hiểm nhất nước Mỹ” không la hét, ông ấy viết mã.

Nguồn: Soha; CafeF; BBC; Vinanet; Báo Tin Tức