DƯ LUẬN PHẪN NỘ VỤ XỬ DIDDY

Dư luận Mỹ đang sục sôi trước tin tức Diddy được tuyên trắng án đối với phần lớn tội danh bị truy tố. Nhiều người nổi tiếng tham gia vào làn sóng chỉ trích hệ thống tư pháp.

Phe Diddy ăn mừng

Sáng 2/7 (giờ địa phương), số phận Sean Combs (Diddy) được định đoạt sau hơn 7 tuần diễn ra phiên tòa xét xử liên quan đến bê bối tình dục của ông trùm hip hop.

Theo phán quyết, bị cáo chỉ có tội vận chuyển để tham gia hoạt động mại dâm, còn được tuyên vô tội đối với 2 tội danh nghiêm trọng hơn là buôn bán tình dục và âm mưu phạm tội có tổ chức.

Diddy và gia đình ăn mừng ngay tại tòa, với nụ hôn gió cùng tiếng reo hò.

Bên ngoài tòa án liên bang Manhattan (New York, Mỹ), cảnh tượng còn khó tin hơn. Theo đoạn video được chia sẻ trực tuyến, người hâm mộ Diddy ăn mừng bằng cách xịt dầu trẻ em vào nhau.

Dầu trẻ em đóng vai trò lớn trong các bữa tiệc freak-off do rapper Act Bad tổ chức. Khi Diddy bị bắt giữ vào năm 2024, lực lượng chức năng thu giữ hơn 1.000 chai dầu trẻ em và chất bôi trơn tại biệt thự của ông trùm này ở Miami và Los Angeles.

Vài giờ sau đó, đội ngũ luật sư bào chữa cho Diddy, dẫn đầu bởi ông Marc Agnifilo, tổ chức họp báo bên ngoài tòa án liên bang Manhattan.

“Đây là chiến thắng lớn cho Sean Combs. Đây là chiến thắng lớn cho hệ thống bồi thẩm đoàn”, ông Agnifilo tung hô.

Luật sư chính cũng khen ngợi thẩm phán vì không bỏ sót bất kỳ lời nói nào và xử lý đúng tình huống.

Luật sư Teny Geragos tiếp lời: “Tôi đã nói điều này kể từ khi vụ án bắt đầu: Sean Combs không hề tấn công tình dục bất kỳ ai. Tôi nói điều này trong nhiều tháng, trong mỗi vụ kiện được đưa ra. Hôm nay điều đó được chứng minh là đúng”.

Geragos còn lên án giới truyền thông đưa tin sai về Sean Combs mỗi ngày trong gần hai năm.

Khi được hỏi cảm nghĩ về phán quyết dành cho cha mình, Christian Combs (27 tuổi) cho biết điều đầu tiên muốn làm là ôm Diddy và động viên ông. Người con khác, Justin Combs (31 tuổi), bày tỏ "rất vui".

Dư luận sửng sốt

Quyết định của bồi thẩm đoàn tuyên Diddy trắng án đối với 3 trong số 5 cáo buộc liên bang khiến nhiều người dùng mạng xã hội sửng sốt.

Brian Allen, người dẫn chương trình podcast với hơn 160.000 người theo dõi, bình luận trên X: “Để tôi nói rõ nhé. Diddy không bị kết tội buôn bán tình dục, nhưng bằng cách nào đó lại bị kết tội vận chuyển để tham gia mại dâm. Chuyện này đã diễn ra như thế nào vậy?”.

Trong khi nhiều người khó hiểu trước quyết định từ tòa án, số khác cho rằng bản án nhẹ nhàng với Diddy là nhờ vào danh tiếng và sự giàu có của nhà sản xuất âm nhạc sinh năm 1969.

“Phiên tòa xét xử Diddy là bằng chứng cho thấy bạn có thể làm bất cứ điều gì nếu có tiền”, một người dùng mạng tuyên bố.

Có người tỏ ra quan ngại về những tác động tiêu cực có thể xảy ra: “Phán quyết của Diddy sẽ tạo ra tiền lệ và xu hướng tồi tệ. Một nhóm người, nhất là người giàu có và quyền tin, bắt đầu tin rằng họ có thể thoát tội khi phạm tội tình dục, bạo lực gia đình và lạm dụng. Đó là phần đáng sợ nhất của toàn bộ vụ án này”,

“Nếu Diddy không bị phạt nặng, hành vi của ông ta với các đối tác và cộng sự được xem xét trong suốt phiên tòa này sẽ được những thanh thiếu niên đang trong giai đoạn định hình nhận cách coi là hợp pháp và phù hợp. Xã hội buộc phải chấp nhận sự phá hủy liên tục các giá trị đạo đức của nền văn hóa phương Tây”...

Một số người nhân cơ hội này chĩa mũi nhọn về phía Tổng thống Mỹ Donald Trump. Họ nhắc lại chia sẻ trước đó của ông Trump là có thể xem xét khả năng ân xá đối với Diddy.

Nhiều người nổi tiếng cũng tham gia vào cuộc thảo luận với những phản ứng khác nhau, từ phẫn nộ đến đầy châm biếm.

“Ôi, điều này khiến tôi phát ốm. Cassie có lẽ cảm thấy rất tệ. Tôi sắp nôn mất”, ca sĩ Aubrey O'Day, cựu thành viên nhóm nhạc Danity Kane, bức xúc.

“Tôi đoán là bồi thẩm đoàn không bao giờ tin một phụ nữ bị khống chế bởi quyền lực và sự ép buộc. Quyết định này khiến tôi tức giận”, nữ diễn viên Rosie O’Donnell chia sẻ.

Rapper 50 Cent ít kích động hơn, nhưng cũng đưa ra bình luận mỉa mai: “Diddy đã đánh bại các cơ quan điều tra liên bang của Mỹ. Gã đàn ông tồi tệ”.

Anh còn gọi ông trùm là “Gay John Gotti”, ám chỉ vụ trắng án nổi tiếng của trùm mafia Gotti.

Giữa những tranh cãi, điều có thể làm giảm bớt sự phẫn nộ là thẩm phán Arun Subramanian từ chối yêu cầu tại ngoại từ phía Diddy. Trong phán quyết của thẩm phán, Diddy bị buộc phải ngồi tù cho đến khi tuyên án vào ngày 3/10 tới.

Xét đến hành vi bạo lực của Diddy đối với bạn gái cũ Cassie Ventura, thẩm phán đánh giá bị cáo có thể gây nguy hiểm cho người khác nếu được tại ngoại.

Bên cạnh đó, trong khi vụ án hình sự kết thúc, Diddy vẫn phải đối mặt với 66 vụ kiện dân sự khác. Các vụ kiện - do cả nam và nữ đệ trình - cáo buộc ông trùm có loạt hành vi tình dục không đúng mực, từ quấy rối đến tấn công, cưỡng hiếp, xâm hại tình dục và nhiều hành vi khác có từ năm 1991.

Theo Vulture , so với vụ án hình sự, gánh nặng chứng minh trong vụ án dân sự đỡ hơn.

Giới chuyên gia nói gì?

Nhìn nhận dưới góc độ pháp lý, luật sư David S. Seltzer, làm việc tại công ty luật Seltzer Mayberg (Florida, Mỹ), tuyên bố vụ án thất bại ngay từ đầu.

Ông chỉ ra tội danh dùng để truy tố Diddy vốn dĩ không đúng với bản chất vụ việc, giống như “cố gắng nhét cái chốt vuông vào lỗ tròn”.

Tội danh âm mưu phạm tội có tổ chức ở Mỹ thường chỉ sử dụng cho tội phạm xã hội đen. Theo chuyên gia, cảnh sát liên bang chứng minh được Diddy lạm dụng phụ nữ và thích nhìn cảnh quan hệ tình dục, nhưng không chứng minh được tội lỗi và sở thích tình dục của ông trùm này là một phần của tổ chức tội phạm giống như mafia.

Luật sư bào chữa và cựu công tố viên Neama Rahmani cho biết kết quả của vụ án phụ thuộc vào việc liệu công tố viên có thể chứng minh ông Combs điều hành doanh nghiệp tội phạm hay không.

“Như tôi nói từ đầu, vụ án này nhắm đến kết luận là phạm tội có tổ chức. Nếu chính phủ không đưa ra được bản án đó, đây sẽ là mất mát lớn và là phiên tòa xét xử mại dâm tốn kém nhất trong lịch sử nước Mỹ ”, ông nhấn mạnh.

Theo ông Rahmani, Diddy có thể đã chi tám con số hoặc hơn 10 triệu USD cho phí bào chữa trong phiên tòa.

Luật sư New York Nicole Brenecki phân tích kỹ hơn: “Cuộc điều tra liên bang về Diddy bao gồm vô số cuộc đột kích, giám sát và hợp tác giữa các cơ quan như An ninh Nội địa và FBI. Nó có khả năng khiến người nộp thuế phải chi trả hàng triệu đô la, bao gồm tiền lương nhân viên, chi phí đi lại, chi phí pháp lý và chi phí hành chính. Mặc dù đầu tư nhiều tiền, không có phán quyết có tội nào được đưa ra, làm dấy lên mối lo ngại nghiêm trọng về quyền quyết định của bên công tố và việc sử dụng tiền của người nộp thuế. Vụ án này dường như chỉ là vụ phát súng tịt tốn kém. Có khả năng lên tới 10 triệu USD”.

Giải đáp về phản ứng quá khích của người hâm mộ Diddy bên ngoài tòa án, luật sư giải trí Lisa Bonner nhận định với Page Six dù bị xã hội lên án, Diddy vẫn có nhóm lớn người ủng hộ và đứng sau. Việc họ muốn tổ chức tiệc ăn mừng không khó hiểu.

“Ngoài ra, người Mỹ chúng ta dễ tha thứ, đặc biệt là trong cộng đồng da đen”, cô nói thêm.

Cựu công tố viên Manhattan Michael Bachner thậm chí còn dự đoán Diddy có thể hồi phục sự nghiệp trong ngành giải trí.

Ông cho rằng mặc dù sẽ gặp một số thất bại ban đầu, nhưng với thực tế được tuyên trắng án khỏi những cáo buộc nghiêm trọng, nam rapper có thể tìm lại được danh tiếng đã mất, chỉ không rõ trong thời gian bao lâu.

“Trong phiên tòa đầu tiên của Combs vào năm 2001, tôi đại diện cho bị cáo đồng phạm, Anthony Jones, và rapper có tên là Shyne. Anh ta có thể hồi sinh sự nghiệp của mình phần nào sau khi chịu án tù đáng kể”, ông kể.

DỰ LUẬT THUẾ CỦA TỔNG THỐNG MỸ: GIẢI PHÁP TRƯỚC MẮT, GÁNH NẶNG DÀI LÂU

Theo giới quan sát, dự luật cắt giảm thuế và chi tiêu của Tổng thống Donald Trump được Quốc hội Mỹ thông qua hôm 3/7 đã giúp nước Mỹ tránh được nguy cơ vỡ nợ trước mắt, nhưng lại khiến các vấn đề nợ công dài hạn trở nên trầm trọng hơn.

Dự luật vừa được Hạ viện Mỹ thông qua sẽ gia hạn các chính sách cắt giảm thuế từ năm 2017, tăng chi tiêu cho an ninh biên giới và quân đội, đồng thời cắt giảm mạnh ngân sách cho hai chương trình y tế lớn là Medicare và Medicaid. Đáng chú ý, dự luật này cũng có thể làm tăng nợ công của Mỹ thêm hàng nghìn tỷ USD.

Dự luật trên, dài khoảng 887 trang, bao gồm các khoản giảm thuế, cắt giảm chi tiêu, hủy bỏ tín dụng thuế năng lượng Mặt trời, đưa ra các khoản đầu tư mới cho quốc phòng và hoạt động trục xuất người nhập cư trái phép. Dự luật không xóa bỏ thuế đối với các phúc lợi an sinh xã hội, bất chấp những gì Tổng thống Trump từng tuyên bố. Trước đó, Thượng viện Mỹ ngày 1/7 đã thông qua dự luật này với tỷ lệ bỏ phiếu sít sao 51-50.

Trong khuôn khổ gói chính sách, các nhà lập pháp đã nâng trần nợ công 36.100 tỷ USD của chính phủ thêm 5.000 tỷ USD. Động thái này giúp xoa dịu lo ngại về một vụ vỡ nợ, vốn được dự báo có thể xảy ra vào cuối tháng Tám hoặc đầu tháng Chín.

Tuy nhiên về dài hạn, dự luật này được xem là tin xấu cho thị trường trái phiếu Mỹ và sức khỏe tài khóa quốc gia. Các nhà phân tích phi đảng phái đã ước tính dự luật sẽ làm tăng thêm 3.400 tỷ USD vào nợ công trong thập kỷ tới, làm trầm trọng thêm mối lo về nguồn cung trái phiếu gia tăng trong khi nhu cầu đối với trái phiếu Kho bạc Mỹ lại sụt giảm.

Theo một ước tính mới từ Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO), dự luật thuế và chi tiêu của Tổng thống Trump sẽ làm tăng thâm hụt ngân sách Mỹ thêm gần 3.300 tỷ USD trong 10 năm tới.

Bản phân tích của CBO cho thấy, nếu so với luật pháp hiện hành, dự luật của ông Trump sẽ làm giảm nguồn thu thuế đi 4.500 tỷ USD, nhưng chỉ cắt giảm được 1.200 tỷ USD chi tiêu cho đến năm 2034.

Ông Mike Medeiros, chiến lược gia kinh tế vĩ mô tại công ty quản lý đầu tư Wellington Management, cho rằng dự luật này làm gia tăng những lo ngại mang tính cấu trúc đối với trái phiếu Kho bạc Mỹ. Trong khi đó, loại tài sản này cũng chịu áp lực từ nỗi lo thâm hụt tài khóa kéo dài, mức nợ cao và lạm phát của Mỹ.

Tập đoàn đầu tư BlackRock hôm 30/6 cũng cảnh báo giới đầu tư nước ngoài đã bắt đầu bớt quan tâm đến nợ của Mỹ. Hiện đang tồn tại rủi ro là nhu cầu đối với 500 tỷ USD trái phiếu do Mỹ phát hành mỗi tuần sẽ giảm sâu hơn, đẩy chi phí vay lên cao. Các nhà quản lý của BlackRock lưu ý nếu không được kiểm soát, nợ công sẽ là rủi ro lớn nhất đối với "vị thế đặc biệt" của Mỹ trên thị trường tài chính.

Dù vậy, dự luật cũng được kỳ vọng sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bằng cách cho phép doanh nghiệp khấu trừ toàn bộ chi phí mua sắm thiết bị, chi phí nghiên cứu và phát triển, cùng các ưu đãi thuế khác. Tuy nhiên, một số nhà đầu tư lo ngại gánh nặng nợ có thể làm giảm tác động kích thích kinh tế của dự luật.

Ông Campe Goodman, nhà quản lý danh mục đầu tư tại công ty quản lý tài chính Wellington Management, dự kiến dự luật sẽ giúp kinh tế Mỹ tăng trưởng thêm 0,5% vào năm tới. Song ông cho rằng thị trường đang quá xem nhẹ rủi ro dài hạn từ chi phí vay cao hơn.

Chiến lược gia thị trường Ellen Hazen tại công ty quản lý đầu tư F.L. Putnam cũng nhận định dự luật sẽ thúc đẩy lợi nhuận doanh nghiệp và giá cổ phiếu. Nhưng dự luật cũng có thể khiến lãi suất trái phiếu Kho bạc duy trì ở mức cao hơn, làm giảm sức hấp dẫn của các kênh đầu tư thu nhập cố định.

Nhìn chung, phản ứng của thị trường trái phiếu đối với việc phê duyệt dự luật tương đối im ắng. Việc thâm hụt gia tăng đã được thị trường định giá kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng vào tháng 1/2025. Ngoài ra, nhà đầu tư trong những tuần gần đây đã chuyển tập trung sang những lo ngại về tăng trưởng kinh tế.

Các số liệu kinh tế chậm lại gần đây cũng củng cố kỳ vọng về việc Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) sẽ cắt giảm lãi suất trong năm nay. Diễn biến này góp phần tạo ra sự lạc quan trên thị trường chứng khoán và trái phiếu, mặc dù một báo cáo việc làm tốt hơn dự kiến đã làm giảm kỳ vọng Fed sẽ sớm nới lỏng chính sách tiền tệ ngay lập tức.

Ông Robert Pavlik, nhà quản lý danh mục đầu tư tại công ty quản lý tài sản Dakota Wealth, cho rằng việc thông qua dự luật không phải là yếu tố chính chi phối thị trường. Theo ông, yếu tố quan trọng nhất là lợi nhuận doanh nghiệp, sau đó là chính sách lãi suất của Fed.

CHÍNH QUYỀN TRUMP BẮT ĐẦU GỬI THÔNG BÁO THUẾ CHO CÁC NƯỚC

Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang ưu tiên chính sách thuế đơn phương thay vì xúc tiến đàm phán song phương với các đối tác thương mại.

Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ bắt đầu gửi thư thông báo thuế nhập khẩu tới các quốc gia từ hôm nay (4/7), Reuters đưa tin.

Phát biểu trước báo giới ngày 3/7 trước khi lên đường đến Iowa, ông Trump cho biết mỗi đợt sẽ có khoảng 10 quốc gia nhận được thư, trong đó ghi rõ mức thuế mà Mỹ áp dụng, dao động trong khoảng 20-30%. “Chúng ta có hơn 170 quốc gia, vậy có thể ký được bao nhiêu thỏa thuận?” ông Trump nói. “Quá phức tạp”.

Tổng thống Mỹ cho biết vẫn có thể đạt được một vài thỏa thuận chi tiết với một số quốc gia. Tuy nhiên, với phần lớn các nước còn lại, chính quyền ông Trump muốn thông báo các mức thuế cụ thể thay vì tiếp tục cuộc đàm phán chi tiết.

Các trợ lý cấp cao trong chính quyền Trump từng tuyên bố mục tiêu hoàn tất 90 thỏa thuận thương mại trong 90 ngày, song kế hoạch này đã bị giới chuyên gia nghi ngờ vì đàm phán thương mại truyền thống thường tốn nhiều thời gian và công sức.

Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cho biết khoảng 100 quốc gia có thể sẽ chịu mức thuế đối ứng 10%, đồng thời dự đoán sẽ có hàng loạt thỏa thuận được công bố trước hạn chót ngày 9/7.

Theo danh sách ban đầu do chính quyền ông Trump công bố, 123 vùng lãnh thổ được áp dụng thuế đối ứng 10%, chủ yếu là các quốc gia nhỏ hoặc vùng lãnh thổ ít dân cư như đảo Heard và McDonald (Australia).

Tuy nhiên, nhiều quốc gia trong danh sách này vẫn chưa tiến hành bất kỳ cuộc đàm phán nào với Washington. Ngoại lệ là Anh khi nước này đã đạt được thỏa thuận giữ mức thuế 10% từ tháng 5, đồng thời giành được ưu đãi cho một số lĩnh vực như ô tô và động cơ máy bay.

HẢI QUÂN & BƯỚC NGOẶT LỊCH SỬ: 30 TỶ USD LIỆU CÓ MUA ĐƯỢC THỜI GIAN TRƯỚC TRUNG QUỐC?

Các nhà quan sát cho biết Mỹ có thể gặp khó khăn trong việc bắt kịp đội tàu hải quân và đóng tàu thương mại đang phát triển nhanh chóng của Trung Quốc.

Tiền thôi liệu có đủ?

Tờ South China Morning Post (SCMP) ngày 3/7 đưa tin, dự luật hòa giải của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đề xuất 150 tỷ USD cho chi tiêu quốc phòng trong năm tài chính 2026, trong đó khoảng 30 tỷ USD sẽ được chi cho đóng tàu hải quân. Dự luật đã được Hạ viện Mỹ thông qua vào ngày 22/5.

Vào ngày 1/7, dự luật đã được thông qua một cách sít sao tại Thượng viện Mỹ do đảng Cộng hòa chiếm đa số sau hơn 24 tiếng tranh luận, đáp ứng thời hạn do Tổng thống Trump đặt ra là ngày 4/7. Bất kỳ thay đổi nào được thực hiện trong phiên bản dự luật do Thượng viện đề xuất bây giờ sẽ cần sự chấp thuận của Hạ viện trước khi chuyển đến Tổng thống để ký.

Theo SCMP, phiên bản dự luật của Hạ viện ban đầu đề xuất 33,7 tỷ USD để hiện đại hóa cơ sở hạ tầng và mở rộng năng lực các xưởng đóng tàu tư nhân, đồng thời phát triển các tàu chiến mới và phương tiện không người lái. Tuy nhiên, Thượng viện đã điều chỉnh xuống còn 28 tỷ USD, đồng thời loại bỏ một số khoản mua sắm tàu lớn để ưu tiên các phương tiện không người lái hạng trung.

Tuy là khoản phân bổ lớn nhất trong dự luật, song giới quan sát cho rằng chừng đó là chưa đủ. Nhà Trắng chỉ đề xuất 20,8 tỷ USD cho đóng tàu trong ngân sách cơ sở năm 2026 – giảm gần phân nửa so với 37,1 tỷ USD thời chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden.

Thượng nghị sĩ Cộng hòa Roger Wicker - chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ - gọi sự sụt giảm này là "vô cùng" đáng thất vọng, nói rằng các quỹ hòa giải của quốc hội được dùng để bổ sung cho ngân sách cơ sở, chứ không phải để thay thế.

Collin Koh – chuyên gia cao cấp tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam ở Singapore - cho biết các xưởng đóng tàu của Mỹ đã "cạn kiệt dần" và trở nên "xơ cứng" trong nhiều thập kỷ.

"Họ [Mỹ] đã đầu tư không đủ, và bằng cách nào đó, họ đã để chính trị trong nước thực sự làm xáo trộn các ưu tiên đóng tàu hải quân. Tất cả những điều này cần phải thay đổi ngay từ đầu", Koh nói.

"Thành thật mà nói, nếu bạn hỏi tôi, ngân sách [hòa giải] này, tôi không nghĩ đó là thuốc chữa bách bệnh, và tôi không nghĩ nó sẽ trở thành giải pháp chính cho một vấn đề tồn tại lâu dài trong giới hoạch định chính sách hải quân Mỹ", Koh nói với phóng viên SCMP.

Theo John Bradford - giám đốc điều hành của Hội đồng Yokosuka về Nghiên cứu Châu Á - Thái Bình Dương và là một sĩ quan Hải quân Mỹ đã nghỉ hưu, mục tiêu của Washington là đảm bảo các xưởng đóng tàu của Mỹ và đồng minh "hoạt động hết công suất để đóng các tàu thương mại tạo ra doanh thu và các tàu quân sự cần thiết để ngăn chặn Trung Quốc".

"Việc khiến các xưởng đóng tàu bận rộn và có lãi sẽ cung cấp nhu cầu và nguồn lực đầu tư để thúc đẩy việc mở rộng năng lực đóng tàu", ông nói.

Tuy nhiên, việc đóng tàu và mở rộng năng lực đóng tàu cần có thời gian, "bất kể khoản đầu tư lớn đến đâu", Bradford lưu ý.

"Đơn giản là đã quá muộn để các khoản đầu tư vào xưởng đóng tàu [của Mỹ] hiện nay giúp mở rộng hạm đội để có thể thay đổi tính toán của Trung Quốc về khả năng [Bắc Kinh] có thể đối đầu thành công với Đài Loan thông qua lực lượng hải quân trong vài năm tới", ông nhận định.

Trước đó, theo SCMP, Tổng thống Trump từng cam kết sẽ "hồi sinh ngành đóng tàu của Mỹ, bao gồm đóng tàu thương mại và đóng tàu quân sự".

"Chúng tôi từng đóng rất nhiều tàu. Chúng tôi không còn đóng nhiều nữa, nhưng chúng tôi sẽ đóng chúng rất nhanh, rất sớm. Nó sẽ có tác động rất lớn", ông Trump phát biểu trước Quốc hội Mỹ vào ngày 4/3.

Vào ngày 9/4, Tổng thống Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp có tên "Khôi phục sự thống trị hàng hải của Mỹ", nhằm mục đích phục hồi và xây dựng lại cơ sở công nghiệp và lực lượng lao động hàng hải của Mỹ, đồng thời cạnh tranh trước thế mạnh đóng tàu của Trung Quốc trên toàn cầu.

Chạy đua với thời gian

Theo SCMP, động thái cải tổ ngành đóng tàu của Washington đặc biệt quan trọng khi mối lo ngại về các kế hoạch hành động quân sự của Bắc Kinh trên khắp Eo biển Đài Loan ngày càng gia tăng, làm nổi bật nhu cầu tăng cường khả năng răn đe trên biển của Mỹ tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) đã tiến hành các cuộc tập trận chung quy mô lớn thường xuyên xung quanh đảo Đài Loan trong những năm gần đây. Các cuộc tập trận đã gia tăng về quy mô và cường độ, với việc Hải quân PLA triển khai các hạm đội của mình, bao gồm cả nhóm tác chiến tàu sân bay, đến vùng biển quan trọng về mặt chiến lược ngoài khơi phía đông đảo Đài Loan.

Trung Quốc coi Đài Loan là một phần lãnh thổ không thể tách rời và có thể thống nhất bằng vũ lực nếu cần thiết.

Trong khi đó, giống như hầu hết các quốc gia khác, Mỹ không công nhận hòn đảo này là một quốc gia độc lập. Tuy nhiên, Washington phản đối bất kỳ sự thay đổi đơn phương hoặc cưỡng bức nào đối với nguyên trạng của hòn đảo, và vẫn là bên ủng hộ và cung cấp vũ khí chính cho Đài Loan.

Theo dữ liệu từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) có trụ sở tại Washington, các xưởng đóng tàu của Mỹ chỉ đóng 5 tàu buôn lớn đi biển vào năm 2024, với tổng khối lượng là 76.000 tấn.

Ngược lại, riêng Tổng công ty đóng tàu nhà nước Trung Quốc (CSSC) đã bàn giao hơn 250 tàu trong cùng năm, tổng cộng là 14 triệu tấn. Theo CSIS, con số này lớn hơn nhiều so với toàn bộ ngành đóng tàu của Mỹ kể từ khi Thế chiến II kết thúc.

Thị phần của Trung Quốc trong ngành đóng tàu thương mại toàn cầu đã tăng vọt từ 5% vào năm 2000 lên hơn 53% vào năm 2024. Hàn Quốc và Nhật Bản, lần lượt đứng thứ 2 và thứ 3, là những quốc gia duy nhất còn lại trong ngành này nhưng thị phần kết hợp của hai nước đã giảm từ 74% xuống 42% trong cùng kỳ.

Năng lực đóng tàu mạnh mẽ của Trung Quốc cũng đã nhanh chóng thúc đẩy sự phát triển của hạm đội hải quân nước này. Một báo cáo của Lầu Năm Góc vào tháng 12/2024 mô tả hạm đội Hải quân PLA là lớn nhất thế giới, "với lực lượng chiến đấu gồm hơn 370 tàu và tàu ngầm, bao gồm hơn 140 tàu chiến mặt nước lớn".

Hải quân Mỹ được biết là có ít hơn 300 tàu vào cuối năm 2024 và khoảng cách này dự kiến sẽ còn được nới rộng trong những năm tới.

Với những hạn chế về năng lực đóng tàu của Mỹ và những thách thức dai dẳng về lực lượng lao động, các nhà phân tích tin rằng chỉ riêng việc tăng ngân sách quốc phòng sẽ không đủ để Washington nhanh chóng thu hẹp khoảng cách hải quân với Trung Quốc hoặc tăng cường đáng kể khả năng răn đe trên biển gần Eo biển Đài Loan.

Theo chuyên gia Koh, khoảng cách đóng tàu của hải quân Mỹ đã rõ ràng trong một thời gian, vì vậy "câu hỏi không phải là nên làm gì" mà là tại sao những hành động này không được thực hiện "ngay từ đầu".

Ông cho biết các xưởng đóng tàu của hải quân Mỹ "rất khác" so với các đối tác Trung Quốc về mặt hoạt động, vì Trung Quốc vẫn là "quốc gia đáng tin cậy" về khả năng huy động các yếu tố công nghệ và đóng tàu trên quy mô lớn với giá cả cạnh tranh.

Các xưởng đóng tàu của Mỹ vẫn chưa sẵn sàng để đạt được quy mô sản lượng này, Koh cho biết. "[Điều này] không chỉ liên quan đến Tổng thống Trump, mà còn liên quan đến chính bản chất của xưởng đóng tàu hải quân Mỹ."

Nhưng Brian Hart - phó giám đốc Dự án Sức mạnh Trung Quốc tại CSIS - lại đưa ra một góc nhìn khác. Ông cho biết, mặc dù cơ sở công nghiệp của Trung Quốc có thể "sản xuất một số lượng tàu hải quân ấn tượng một cách nhanh chóng, nhưng sức mạnh hải quân không chỉ đơn thuần là số lượng tàu", và Mỹ "không cần sánh ngang với Trung Quốc về mặt số lượng trong mọi lĩnh vực".

Ông cho biết hải quân Mỹ vẫn giữ được lợi thế về hệ thống năng lượng của hạm đội tàu sân bay lớn hơn, với những lợi thế đáng kể về khả năng tác chiến dưới nước.

"Như cuộc chiến ở Ukraine đã cho thấy, công nghệ đang thay đổi cách chúng ta chiến đấu. Các khoản đầu tư có mục tiêu vào các tàu nhỏ không người lái có thể là một phương thức quan trọng để chi tiêu theo cách tiết kiệm", Hart lưu ý.

CỬA MỘT CHIỀU ĐỂ THOÁT KHỎI GAZA

Sáng 2/7 (giờ Việt Nam), trên trang mạng xã hội cá nhân của mình, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo: Israel đã “đồng ý các điều kiện cần thiết”, cho một lệnh ngừng bắn kéo dài 60 ngày tại Dải Gaza. Một tín hiệu tích cực, song…

Thông điệp cuối cùng giống như một tối hậu thư hoặc một mệnh lệnh, với vế cuối được gõ bằng chữ in hoa, trên nền tảng mạng xã hội Truth Social: “Tôi hy vọng, vì lợi ích của toàn khu vực Trung Đông, lực lượng Hamas sẽ chấp nhận thỏa thuận này, bởi tình hình sẽ không thể trở nên khả quan hơn. Nó sẽ chỉ có thể trở nên tồi tệ hơn”.

Tổng thống Mỹ đang nói về chuyện trong 60 ngày ngừng bắn mà phía Israel vừa chấp thuận, nước Mỹ cũng sẽ làm việc với các bên trung gian Ai Cập và Qatar, để hướng đến các đề xuất nhằm “chấm dứt chiến tranh”.

Trước đó, Bộ Ngoại giao Ai Cập cũng cho biết rằng họ và những người đồng nghiệp Qatar đã phối hợp cùng Mỹ để “khôi phục lệnh ngừng bắn, chấm dứt tình trạng đổ máu của người Palestine, bảo đảm thả các con tin và người bị giam giữ, cũng như bảo đảm hàng viện trợ nhân đạo khẩn cấp được chuyển đến Gaza một cách thông suốt”, theo Reuters.

Vậy nên, trên tất cả, nếu trở thành hiện thực, thỏa thuận ngừng bắn này là một điều vô giá. Đó sẽ là cơ hội cứu sống hàng nghìn, hàng vạn mạng người, bao gồm cả người già, trẻ em và phụ nữ có thai.

Đến thời điểm này, kể từ khi xung đột quân sự Israel - Hamas bùng nổ (tháng 10/2023), theo công bố mới nhất của cơ quan y tế Gaza, đã có ít nhất 56.412 người Palestine đã thiệt mạng và 133.000 người khác bị thương. Đáng sợ hơn, hàng trăm nghìn sinh mệnh khác đã và đang bị cuốn vào một cuộc khủng hoảng nhân đạo tàn khốc đến cùng cực (đặc biệt là khi Lực lượng Phòng vệ Israel/DF ngăn chặn các đoàn xe cứu trợ tiếp cận những điểm nóng).

Cơ sở vật chất hạ tầng của Gaza hiện tại chỉ còn là một đống đổ nát khổng lồ, và lực lượng Hamas cũng đã liên tiếp phải nhận những tổn thất trầm trọng, làm suy kiệt gần như hoàn toàn sức phản kích quân sự của họ. Hơn thế, bên ngoài, như tạp chí Newsweek dẫn bình luận của một nguồn tin: “Tổng thống Trump đang nỗ lực hết sức để thuyết phục phía Israel rằng thời điểm đã chín muồi (cho một thỏa thuận), nhất là khi họ đã giải quyết xong vấn đề Iran”, Hamas cũng không còn trông mong được gì vào sự tiếp ứng của “trục kháng chiến” (Iran, các lực lượng Hezbollah và Houthi). Không phải ngẫu nhiên, theo tờ The Times of Israel, các kế hoạch tác chiến của IDF cho Chiến dịch Gideon’s Chariots đã chỉ ra rằng, sẽ mất hai tháng để chiếm được 75% diện tích Gaza.

Vậy thì, sau khoảng thời gian ngừng bắn kia, Hamas sẽ phải chấp nhận kịch bản 75% phần lãnh thổ Palestine đó thuộc về Israel, hay là họ sẽ lựa chọn khả năng nước Mỹ tiếp quản Dải Gaza, như gợi ý mà ông chủ Nhà trắng đưa ra hồi tháng 2, và cũng mới nhắc lại hồi tháng 5 vừa qua (với một điều khoản là người Palestine sống tại Gaza có thể tái định cư ở nơi khác)?

Ởnhiệm kỳ đầu nắm quyền, ngày 28/1/2020, Tổng thống Mỹ Donald Trumo công bố “Kế hoạch hòa bình Trung Đông” (mà ông xem là “Thỏa thuận thế kỷ”) dài 80 trang, được tiếp nối bằng việc một loạt quốc gia Bắc Phi - Trung Đông (Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất/UAE, Bahrain, Maroc, Sudan) tham gia Hiệp định Abraham nhằm bình thường hóa quan hệ với Israel. Những mối liên hệ mới này được đặt cơ sở dựa trên lợi ích của mạng lưới hợp tác, và… sự phủ định “giải pháp hai nhà nước”, nghĩa là “bỏ quên” quyền lợi chính đáng của Palestine, cũng như phớt lờ mọi lời phản đối từ dư luận quốc tế.

Cách tiếp cận mang nặng tính áp đặt này có vẻ sẽ không thay đổi. Trái lại, như thông điệp mà đương kim tổng thống Mỹ nhấn mạnh với Hamas - được “tiếp thêm sức mạnh” với việc Syria vừa tuyên bố không còn đòi hỏi chủ quyền với Cao nguyên Golan mà IDF chiếm đóng từ năm 1967, cũng như cách mà cuộc “đụng độ” Iran - Israel khép lại, nó còn có thể trở nên khắc nghiệt hơn nữa, khi tương quan tiềm lực giữa Israel với Hamas đã trở nên quá chênh lệch.

Và như vậy, cánh cửa ngoại giao vừa mở hé để mọi bên cùng thoát khỏi lò lửa xung đột cũng có thể sẽ chính là cánh cửa một chiều đưa những người Palestine rời khỏi Gaza…

Nguồn: Kenh14; Báo Tin Tức; CafeF; Soha; Nhân Dân