GÁNH NẶNG NỢ PHÌNH TO KHIẾN NGƯỜI MỸ GẶP ÁP LỰC

Chi nhánh của Fed tại New York vừa công bố báo cáo hàng quý mới nhất về nợ và tín dụng của hộ gia đình cho thấy mức nợ trong quý III/2024 đã tăng 0,8% so với quý trước đó lên 17.940 tỷ USD.

Chi nhánh Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) tại New York vừa cho biết, mức thu nhập tăng cao đã giúp người Mỹ chịu được gánh nặng nợ nần đang phình to trong quý III/2024, ngay cả khi có những dấu hiệu căng thẳng tài chính gia tăng.

Chi nhánh của Fed tại New York vừa công bố báo cáo hàng quý mới nhất về nợ và tín dụng của hộ gia đình cho thấy mức nợ trong quý III/2024 đã tăng 0,8% so với quý trước đó lên 17.940 tỷ USD. Tổng mức nợ đã tăng 3.800 tỷ USD kể từ cuối năm 2019, trước khi đại dịch COVID-19 xảy ra.

Cơ quan này cũng công bố tổng thu nhập khả dụng của người Mỹ đạt 21.800 tỷ USD và tỷ lệ nợ trên thu nhập đã giảm xuống 82%, thấp hơn mức 86% vào cuối năm 2019.

Trong một cuộc họp báo, các nhà nghiên cứu thuộc chi nhánh của Fed tại New York cho rằng nợ quá hạn là điều cần quan tâm theo dõi, nhưng nhìn chung bảng cân đối kế toán của các hộ gia đình vẫn khá tốt.

NHỮNG VIỆC CUỐI CỦA BIDEN TẠI TÒA BẠCH ỐC

Các quan chức chính quyền Biden đang chạy đua với thời gian để phân phối hàng tỷ đô la tiền tài trợ và thực hiện các bước khác để cố gắng bảo tồn ít nhất một số di sản của vị tổng thống sắp mãn nhiệm trước khi Tổng thống đắc cử Donald Trump nhậm chức vào tháng 1 năm tới.

“Hãy tận dụng từng ngày một”, Tổng thống Joe Biden nói trong bài phát biểu trước toàn quốc vào tuần trước sau khi Phó Tổng thống Kamala Harris thừa nhận thất bại trước ông Trump trong cuộc đua giành chức tổng thống.

Ông Trump đã cam kết sẽ hủy bỏ các khoản tiền chưa chi trong luật chăm sóc sức khỏe và khí hậu mang tính bước ngoặt của ông Biden và dừng các dự án phát triển năng lượng sạch.

“Ở mỗi thời điểm chỉ có một chính quyền mà thôi”, Bộ trưởng Giao thông Pete Buttigieg nói với các phóng viên tại một cuộc họp báo hôm 14/11. “Điều đó đúng vào lúc này và cũng sẽ đúng sau ngày 20 tháng 1. Trách nhiệm của chúng tôi là sử dụng hiệu quả các khoản tiền mà Quốc hội đã phê duyệt cho chúng tôi và chúng tôi có trách nhiệm phân bổ và giải ngân trong suốt ba năm qua.”

Nhưng ông Trump sẽ kiểm soát nhiều ngân khoản hơn vào tháng 1. Chính quyền của ông cũng có thể đề xuất các quy định mới để hủy bỏ một số điều mà chính quyền Biden đã làm thông qua quá trình lập quy tắc.

Tháo khoán chi tiêu cơ sở hạ tầng

Các quan chức chính quyền Biden hy vọng rằng các dự án được tài trợ theo luật cơ sở hạ tầng trị giá 1 nghìn tỷ đô la và luật khí hậu trị giá 375 tỷ đô la sẽ tồn tại sau nhiệm kỳ của ông Biden và đang nỗ lực để đảm bảo rằng tiền từ các văn bản luật mang tính bước ngoặt này vẫn tiếp tục chảy.

Vào ngày 15/11, ông Buttigieg đã công bố hơn 3,4 tỷ đô la tiền tài trợ cho các dự án được thiết kế để cải thiện dịch vụ đường sắt chở khách, hỗ trợ các cảng của Hoa Kỳ, giảm số ca tử vong trên đường cao tốc và hỗ trợ sản xuất trong nước các vật liệu vận tải bền vững.

“Chúng tôi đang đầu tư vào các hệ thống giao thông tốt hơn, bao phủ mọi ngóc ngách của đất nước và vào những người lao động sẽ sản xuất vật liệu và xây dựng các dự án”, ông nói. “Các cộng đồng sẽ thấy việc đi lại an toàn hơn, không khí trong lành hơn và chuỗi cung ứng mạnh mẽ hơn mà tất cả chúng ta đều tin tưởng.”

Đẩy nhanh các mục tiêu về môi trường

Các thông báo về các khoản tài trợ môi trường lớn và phê duyệt dự án đã tăng tốc trong những tháng gần đây trong những gì các quan chức Tòa Bạch Ốc mô tả là “chạy nước rút để về đích” trong nhiệm kỳ bốn năm của ông Biden.

Cơ quan Bảo vệ Môi trường gần đây đã đặt ra thời hạn trên toàn quốc để loại bỏ các đường ống bằng chì và công bố gần 3 tỷ đô la để giúp các hệ thống nước địa phương tuân thủ. Cơ quan này cũng thông báo rằng các công ty dầu khí lần đầu tiên sẽ phải trả phí liên bang nếu họ thải ra khí mê-tan nguy hiểm vượt quá mức nhất định.

Trong khi đó, Bộ Năng lượng đã công bố khoản vay 544 triệu đô la cho một công ty ở Michigan để mở rộng sản xuất các tấm silicon carbide chất lượng cao cho xe điện. Khoản vay này là một trong 28 thỏa thuận trị giá tổng cộng 37 tỷ đô la được cấp theo chương trình cho vay năng lượng sạch đã được khôi phục và mở rộng dưới thời Biden.

Bà Melinda Pierce, giám đốc lập pháp của Sierra Club, nói: “Có một sự cấp bách mới để hoàn thành tất cả. Chúng tôi đang chứng kiến sự bùng nổ của tiền được tháo khoán”. Ông Biden và các đồng minh của ông “thực sự muốn hoàn thành công việc mà họ đã bắt đầu”.

Viện trợ cho Ukraine

Tuần này, phát ngôn viên Ngũ Giác Đài Sabrina Singh đã nói với các phóng viên rằng ông Biden muốn “chi tiêu hết thẩm quyền mà Quốc hội đã phân bổ và ủy quyền trước khi ông rời nhiệm sở. Vì vậy, chúng tôi sẽ nỗ lực hết sức để đảm bảo điều đó xảy ra”.

Chính quyền Biden sẽ phải nhanh chóng trích 7,1 tỷ đô la cho vũ khí — 4,3 tỷ đô la từ khoản bổ sung năm 2024 và 2,8 tỷ đô la vẫn còn trong sổ sách tiết kiệm do Ngũ Giác Đài tính toán lại giá trị của các hệ thống được gửi đi — từ kho dự trữ của Ngũ Giác Đài để chi hết số tiền đã cam kết trước khi ông Trump tuyên thệ nhậm chức.

Ngoài ra còn có 2,2 tỷ đô la khác để đưa các hệ thống vũ khí vào các hợp đồng dài hạn. Tuy nhiên, các gói viện trợ gần đây có quy mô nhỏ hơn nhiều, khoảng 200 triệu đến 300 triệu đô la mỗi gói.

Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin cho biết các khoản tiền đã được cam kết, điều này sẽ khiến việc thu hồi trở nên khó khăn hơn vì chính quyền mới sẽ phải đảo ngược điều đó.

Áp lực chuẩn thuận các nhân sự tư pháp

Một ưu tiên khác của Tòa Bạch Ốc là có được sự chuẩn thuận của Thượng viện đối với càng nhiều thẩm phán liên bang càng tốt trước lễ nhậm chức của Trump vào ngày 20 tháng 1.

Tuần này, Thượng viện đã bỏ phiếu với tỷ lệ 51-44 để xác nhận cựu công tố viên April Perry làm thẩm phán Tòa án Liên bang ở phía bắc Illinois. Hơn một chục ứng cử viên tư pháp đang chờ xét duyệt đã được Ủy ban Tư pháp Thượng viện thông qua; tám đề cử tư pháp đang chờ biểu quyết của ủy ban và sáu đề cử đang chờ phiên điều trần của ủy ban.

Ông Trump đã thúc giục đảng Cộng hòa chống lại các nỗ lực chuẩn thuận các ứng cử viên tư pháp. “Không nên chấp thuận bất kỳ thẩm phán nào trong khoảng thời gian này vì đảng Dân chủ đang tìm cách đưa thẩm phán của họ vào cuộc khi đảng Cộng hòa tranh giành Quyền lãnh đạo,” ông viết trên truyền thông xã hội X vào ngày 10/11, trước khi đảng Cộng hoà tại Quốc hội chọn các nhà lãnh đạo mới.

Xóa nợ cho sinh viên

Bộ Giáo dục đã gấp rút hoàn thiện một quy định liên bang mới sẽ xóa nợ cho sinh viên đối với những người gặp khó khăn về tài chính. Đề nghị này — một trong những kế hoạch cho sinh viên vay duy nhất của ông Biden chưa bị tòa án liên bang dừng lại — đang trong giai đoạn lấy ý kiến công chúng dự kiến kết thúc vào ngày 2 tháng 12.

Sau đó, Bộ sẽ có một khoảng thời gian hẹp để hoàn thiện quy định và bắt đầu thực hiện, một quá trình thường mất nhiều tháng. Giống như những nỗ lực khác của ông Biden, gần như chắc chắn sẽ phải đối mặt với kiện tụng.

Ngoài ra, chính quyền Biden có thể đẩy nhanh việc xóa nợ cho sinh viên đối với những người đã được hứa cứu trợ vì họ bị trường đại học lừa đảo, ông Aaron Ament, một viên chức Bộ Giáo dục dưới thời chính quyền Obama và là chủ tịch của Mạng lưới Bảo vệ Pháp lý cho Sinh viên Quốc gia, cho biết.

Bộ trưởng Giáo dục Miguel Cardona có thể quyết định vụ này và những vụ khác thay vì chuyển giao cho chính quyền Trump, vốn được cho là thân thiện hơn nhiều với các trường đại học tư thục. “Điều đó không cần phải bàn cãi”, ông Ament nói.

Ông Trump vẫn chưa nói ông sẽ làm gì với việc xóa nợ cho sinh viên. Tuy nhiên, ông và đảng Cộng hòa đã chỉ trích những nỗ lực của ông Biden.

QUYỀN LỰC VÔ HẠN CỦA TRUMP

Donald Trump trở lại Nhà Trắng, binh sĩ Bắc Triều Tiên có mặt ở Nga vẫn là những chủ đề được các tờ báo Pháp quan tâm hôm nay 15/11/2024.

Tại Hoa Kỳ, trang nhất và bài xã luận của tờ Le Monde chú ý đến việc quyền lực của tổng thống tân cử Donald Trump dường như vô hạn khi đảng Cộng Hòa nắm quyền kiểm soát Quốc Hội lưỡng viện sau cuộc bầu cử ngày 05/11. Sau khi nhận kết quả, Donald Trump đã kêu gọi được miễn thủ tục phê chuẩn của Thượng Viện đối với việc bổ nhiệm những người sẽ nắm giữ các vị trí then chốt trong chính quyền tương lai. Đề xuất này thực sự gây tranh cãi vì nó làm lu mờ nguyên tắc phân chia quyền lực.

Điển hình là việc lựa chọn Tulsi Gabbard, cựu dân biểu thuộc đảng Dân Chủ, từng làm việc tại Fox News, làm Giám đốc Tình báo Quốc gia, bao gồm 18 cơ quan tình báo (CIA, FBI, NSA…), thực sự gây hoang mang. Việc bà thiếu trình độ chuyên môn cho một lĩnh vực nhạy cảm như vậy, cùng với những phát ngôn kỳ lạ trong quá khứ về các thuyết âm mưu, hay sự thiện cảm mà bà dành cho Nga và các đồng minh của nước này là những điều gây lo ngại.

Đề xuất bổ nhiệm dân biểu bang Florida, Matt Gaetz, làm bộ trưởng Tư Pháp cũng gây sửng sốt, khi ông đang bị điều tra về những sai phạm cá nhân. Ông cũng là nhân vật gây ra những mối bất hòa trong nội bộ của Hạ Viện.

Việc đề bạt nhân vật giàu nhất thế giới, Elon Musk, vào nội các cũng là điều gây xôn xao. Le Monde nhận định phải là một kẻ ngốc nghếch hay thiếu hiểu biết (hoặc cả hai) mới có thể vui mừng trước việc bổ nhiệm vào chính phủ một người gắn bó sự nghiệp với một mạng xã hội đã trở thành công cụ mạnh mẽ của việc phát tán thông tin sai lệch, một loại độc tố đối với các nền dân chủ. Cũng phải ngốc nghếch và thiếu hiểu biết không kém mới không nhận thấy rằng những lựa chọn này là sự cám dỗ của Donald Trump trong việc giải quyết các mối bất đồng cá nhân với những người mà nhà tỷ phú đã có xung đột trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên. Tuy nhiên, giải quyết ân oán không thể là chiến lược của một vị tổng thống và các thượng nghị sĩ Cộng Hòa cần phải nhắc nhở tân chủ nhân Nhà Trắng về điều này.

Binh sĩ Bắc Triều Tiên có mặt tại Nga có phải là “bước ngoặt” trong cuộc chiến tranh Ukraina ?

Nhìn sang châu Âu, tờ Le Figaro dành trang nhất quan tâm đến hồ sơ Bắc Triều Tiên cử binh sĩ sang Nga để tham gia vào cuộc xâm lược Ukraina. Nhật báo thiên hữu nhận định hoạt động này không đơn giản chỉ khiến “căng thẳng leo thang tột độ”, mà còn có thể coi là “bước ngoặt” gây ra “mối lo ngại rất lớn” trong cuộc chiến.

Báo New York Times (NYT), ngày 12/11, dẫn lời các quan chức Mỹ và Ukraina, cho biết quân đội Nga đã tập trung 50.000 binh sĩ sẵn sàng tham chiến ở khu vực Kursk. Trong số những người này, theo tờ báo Mỹ, có sự góp mặt của 10.000 cho đến 12.000 binh sĩ do Bình Nhưỡng cử đến. Vẫn theo NYT, lực lượng này có thể phát động các cuộc tấn công “trong những ngày tới” để tái chiếm khu vực mà Ukraina chiếm đóng một phần từ ngày 06/08 vừa qua.

Việc binh lính Bắc Triều Tiên xuất hiện trên chiến trường khiến phương Tây vô cùng lo lắng, đặc biệt trong bối cảnh Donald Trump tái đắc cử tổng thống Hoa Kỳ. Các đồng minh của Kiev lo ngại Washington sẽ ngừng viện trợ quân sự cho Ukraina, trong khi tổng thư ký Liên Minh Bắc Đại Tây Dương (NATO), Mark Rutte, trong tuần qua đã nhấn mạnh phương Tây cần phải tiếp tục hỗ trợ Ukraina “chừng nào Kiev còn cần”.

Quan hệ Bắc Triều Tiên-Nga khiến Trung Quốc “khó chịu”

Việc Bắc Triều Tiên gần gũi với Nga cũng khiến Trung Quốc của Tập Cận Bình “khó chịu”. Le Figaro nhận định việc hai nước xích lại gần nhau có thể gia tăng sự bất ổn trên bán đảo Triều Tiên, sát cạnh Trung Quốc, đi kèm với việc Donald Trump trở lại Nhà Trắng cũng không phải là tín hiệu tốt đối với Bắc Kinh. Khả năng xảy ra một vụ xung đột ở biên giới giữa hai miền Triều Tiên có thể khiến Washington phải quan tâm trở lại tới thùng thuốc súng hạt nhân ở Đông Bắc Á.

Trung Quốc, vốn tỏ ra rất kín đáo, vẫn không phủ nhận “mối quan hệ đối tác không giới hạn” với Nga và đồng minh “bất ổn” Bắc Triều Tiên, được liên kết với nhau thông qua các lợi ích chiến lược lâu dài. Tuy nhiên, điệu tango giữa nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un và tổng thống Nga Vladimir Putin kể từ khi Matxcơva xua quân xâm lược nước láng giềng đánh dấu một sự thay đổi theo chiều hướng căng thẳng trong mối quan hệ của tam giác Bắc Kinh-Matxcơva-Bình Nhưỡng, mang đậm mùi chiến tranh lạnh. Trong khi hai nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên-Nga đã gặp nhau hai lần trong chưa đầy 1 năm, tại Vladivostok vào tháng 09/2023 và tại Bình Nhưỡng vào tháng 6 vừa qua, thì chủ tịch Trung Quốc đã không gặp Kim Jong Un trong suốt 5 năm qua.

Tình báo Azerbaijan “khử” những nhà đối lập sống ở Pháp

Vào lúc hội nghị COP29 về biến đổi khí hậu đang diễn ra ở Azerbaijan, bài xã luận của tờ Libération thuật lại hiện tượng những người chống đối chế độ Baku sống lưu vong ở Pháp nói riêng và châu Âu nói chung bị truy lùng ráo riết.

Như những luật sư của họ đã tóm tắt mọi chuyện, “bắt đầu có rất nhiều thi thể xuất hiện”. Những đối thủ dũng cảm của chế độ khát máu Ilham Aliyev, nhà lãnh đạo chuyên quyền, kế thừa toàn bộ quyền kiểm soát đất nước từ cha ông, không được an toàn ngay cả khi sống lưu vong. Tại Pháp, một số nhà đối lập đã bị hạ sát một cách bí ẩn. Nhưng Azerbaijan không phải là một quốc gia tầm thường, bởi từ khi Nga quyết định xua quân xâm lược Ukraina, khiến phương Tây buộc phải ban hành hàng loạt các biện pháp trừng phạt Kremlin, Azerbaijan đã trở thành một kho dự trữ dầu và khí đốt tự nhiên khổng lồ mà châu Âu rất cần. Vì vậy, tất cả những tội ác của Baku về mặt chính thức chỉ là những sự trùng hợp ngẫu nhiên.

Tuy nhiên, cuộc điều tra của Libération, dựa trên nhiều cuộc phỏng vấn và các tài liệu pháp lý mà tờ báo thiên tả đã tham khảo, chứng minh điều hoàn toàn ngược lại. Libération ghi nhận về sự tồn tại của một “tổ chức mafia” do chế độ Aliyev cử đến để thẳng tay loại bỏ những ai dám tố cáo chế độ Baku từ Pháp. Libération đặc biệt chú ý đến một nhân vật, có tên Ramazan Y., thừa nhận đã được cơ quan mật vụ của nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ tuyển mộ để ám sát các nhà đối lập Azerbaijan sống ở Pháp. Hiện đang bị giam ở nhà tù Fresnes, người này đang tìm mọi cách để không bị dẫn độ về Matxcơva.

Ngoài ra, hồ sơ Panama còn tiết lộ ông Aliyev và đồng bọn kiểm soát khối tài sản ngầm lên tới 490 triệu đô la để ở trong các tài khoản ở nước ngoài. Số tiền này có thể giúp nhà độc tài loại bỏ rất nhiều đối thủ, đặc biệt khi những người này đang ngày càng ít dần, đồng nghĩa với việc “số lượng xác chết gia tăng”.

Pháp : Người tiêu thụ ma túy có phải là tội phạm ?

Về lĩnh vực xã hội, nhật báo Công Giáo La Croix dành trang nhất lo ngại về nạn buôn bán ma túy hoành hành ở Pháp. Vào mùa thu vừa qua, đã xảy ra hàng loạt các vụ án hình sự, dường như đều do vấn nạn này gây ra. Tại Poitiers, một thiếu niên 15 tuổi đã thiệt mạng trong một vụ xả súng. Tại Grenoble, một thiếu niên khác cũng trúng đạn và tử vong. Gần Rennes, một đứa trẻ 5 tuổi bị thương do đạn lạc… Các thẩm phán chỉ ra mối liên hệ giữa những vụ việc này, dường như đều liên quan đến chất cấm.

Lập luận của họ rất đơn giản : không có người mua thuốc phiện, sẽ không có người bán, và không ai phạm tội. Hai công tố viên đặc biệt quan tâm đến những vụ án này, ở Marseille và Grenoble, đã mở các phiên tòa xét xử những người tiêu thụ chất cấm. Thậm chí, đối với công tố viên Eric Vaillant ở Grenoble, ông coi những người dùng ma túy như là “đồng phạm của các tay buôn”.

Thomas là một trong 5 triệu người Pháp hút cần sa. Như bao người khác, anh bắt đầu hút từ thời trung học và ý thức được về mối liên hệ nhân quả giữa việc tài trợ cho các đường dây này và những thảm kịch mà chính các mạng lưới này gây ra. Để tránh tài trợ cho đường dây buôn bán ma túy do những thiếu niên trong khu phố của anh kiểm soát, cư dân Paris này có nguồn cung thuốc phiện từ vùng Ardèche. Tuy nhiên, Thomas từ chối đánh đồng những người tiêu thụ chất cấm với những kẻ buôn bán ma túy.

Arthur, một nhân viên phục vụ trong một nhà hàng ở Paris, lần đầu tiên hút cần sa khi mới 11 tuổi. Bây giờ đã 24 tuổi, anh tự nhận đã “nghiện hoàn toàn” và từ chối nhận bất kỳ trách nhiệm nào về bạo lực gây ra từ nạn buôn bán ma túy. Theo anh, các thông điệp chống lại người tiêu thụ ma túy là “sự giả dối hoàn toàn”. Chàng trai này không giấu giếm việc hút cần sa trên các con phố Paris và khẳng định đã bị cảnh sát kiểm tra nhiều lần, nhưng vẫn “không hề hấn gì”.

Trên thực tế, luật pháp của Pháp đã hình sự hóa việc sử dụng ma túy từ hơn 50 năm qua. Chỉ cần có cần sa trong túi cũng có thể bị phạt tiền, và Pháp vẫn là một trong những quốc gia có tỷ lệ người tiêu thụ ma túy cao nhất ở châu Âu. Gần một nửa số người trưởng thành đã từng thử cần sa ít nhất một lần trong đời, theo thống kê của đài Quan sát Ma túy và Xu hướng Nghiện ngập của Pháp (OFDT).

Khủng hoảng dân số “đáng lo ngại” ở Pháp

Khủng hoảng dân số gia tăng ở Pháp là chủ đề trang nhất của nhật báo kinh tế Les Echos. Trong chín tháng đầu năm, tỷ lệ sinh giảm 2,7% so với năm 2023, theo số liệu của Viện Thống kê và Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia (Insee). Vào năm ngoái, chỉ có 677.800 trẻ em chào đời, giảm 6,6% so với năm 2022, “một sự giảm sút chưa từng có kể từ khi kết thúc thời kỳ bùng nổ dân số”.

Năm 2023 đánh dấu một bước ngoặt, bởi lần đầu tiên sau 13 năm, phụ nữ đã sinh ít con hơn ở mọi độ tuổi. Trước đây, tỷ lệ sinh ở phụ nữ trên 35 tuổi vẫn tăng, nhờ vào xu hướng mang thai muộn, nhưng xu hướng này giờ đã đảo ngược. Năm ngoái, số ca sinh đã giảm 4,2% ở phụ nữ từ 35 đến 39 tuổi và giảm 5% ở phụ nữ từ 40 tuổi trở lên.

Tuy nhiên, chính ở nhóm phụ nữ từ 25 đến 34 tuổi, chiếm tỷ lệ sinh con cao nhất mỗi năm, sự sụt giảm số ca sinh lại rõ rệt nhất, với mức giảm 7,4% ở nhóm 25-29 tuổi và 8,6% ở nhóm 30-34 tuổi.

ĐẢNG CỘNG HÒA LO SỐT VÓ VỚI CÁC ĐỀ CỬ CỦA ÔNG TRUMP

Nỗ lực của Tổng thống đắc cử Donald Trump nhằm bổ nhiệm những người trung thành vào nội các của ông đang tạo ra phép thử lớn đầu tiên cho phe đa số Cộng hòa tại Thượng viện. Lãnh đạo của phe này hiện phải quyết định xem họ sẵn sàng đi xa đến đâu để phản đối các nhân vật được ông đề cử mà họ cho là không đủ năng lực.

Thế khó của Phe Cộng hòa tại Thượng viện

Vấn đề trên chỉ được nêu ra vài giờ sau khi Thượng nghị sĩ John Thune, đảng Cộng hòa của Nam Dakota, được bầu làm lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện khóa mới. Tổng thống đắc cử Trump tuyên bố sẽ chọn nhà lập pháp đảng Cộng hòa Matt Gaetz, bang Florida làm Bộ trưởng Bộ Tư pháp. Nếu đề cử được chấp thuận, ông Gaetz sẽ vừa trở thành công tố viên hàng đầu của nước Mỹ, vừa đảm nhiệm người đứng đầu Bộ Tư pháp. Với tư cách là Bộ trưởng Tư pháp, ông Gaetz cũng sẽ giám sát các cơ quan như Cục Điều tra Liên bang (FBI).

Quyết định của ông Trump đã gây tranh cãi vì ông Matt Gaetz từng phải đối mặt với loạt cuộc điều tra với cáo buộc về hành vi không đúng mực và trái luật, trong đó có cáo buộc sử dụng ma túy bất hợp pháp, nhận quà tặng “không phù hợp”. Ngày hôm sau, ông Trump tuyên bố đã chọn ông Robert F. Kennedy Jr., một người hoài nghi về vaccine, làm lãnh đạo Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh.

Trước đó, các nhà lập pháp đã bị “sốc” trước kế hoạch của ông Trump đề cử người dẫn chương trình của Fox News Pete Hegseth làm bộ trưởng quốc phòng và cựu nghị sỹ đảng Dân chủ Tulsi Gabbard của Hawaii, người bị cáo buộc quảng bá cho chiến dịch tuyên truyền của Nga, làm Giám đốc tình báo quốc gia.

Sau khi chính thức nhậm chức vào tháng 1/2025, ông John Thune sẽ phải cân bằng giữa quyền lực của Thượng viện với các yêu cầu của Tổng thống Donald Trump về bổ nhiệm các thành viên trong nội các.

Ông Trump đã có động thái mạnh khi yêu cầu các nghị sĩ Cộng hòa cho phép ông bổ nhiệm các quan chức chủ chốt mà không cần thông qua bỏ phiếu tại Thượng viện. Trong thông báo trên mạng xã hội ngày 10/11, ông Trump tuyên bố bất kỳ thượng nghị sĩ Cộng hòa nào muốn giữ vị trí lãnh đạo tại Thượng viện phải đồng ý với việc bổ nhiệm trong kỳ nghỉ. Điều này có thể cho phép ông lấp đầy các vị trí hành chính cấp cao mà không cần sự chấp thuận của Thượng viện khi Quốc hội chưa nhóm họp, đồng thời giúp củng cố quyền lực của tổng thống và hạn chế quyền lực còn lại của đảng Dân chủ trong việc cản trở chính quyền mới của ông. Theo giới phân tích, động thái trên có thể đẩy ông John Thune vào tình thế khó xử, đồng thời dẫn tới khả năng xảy ra mâu thuẫn ngay từ đầu nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump.

Hiện giờ, các thành viên của Thượng viện sẽ phải đối mặt với một thử thách khác, đó là có nên từ bỏ thẩm quyền theo Hiến pháp của họ để xem xét thông qua các đề cử ứng viên trong nội các ngày càng gây tranh cãi của ông hay không.

Nhiều thượng nghị sĩ ở cả hai đảng đã bày tỏ lo ngại về một số lựa chọn của ông Trump, nhưng tổng thống đắc cử nói rằng ông hy vọng Thượng viện sẽ thử nghiệm một cơ chế cho phép ông bỏ qua quá trình xác nhận.

Cho đến thời điểm hiện tại, ông Thune, người được bầu giữ chức lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện, thay vì một ứng cử viên có quan điểm gần gũi hơn với ông Trump, đã tránh đưa ra ý kiến về bất kỳ ứng cử viên nào. Phát biểu với báo chí, ông Thune cho biết, ông muốn tránh việc bổ nhiệm các thành viên trong chính phủ mới trong thời gian Quốc hội nghỉ giải lao nhưng không loại trừ khả năng đó.

“Chúng tôi mong đợi các ủy ban của mình thực hiện đúng công việc của họ, đưa ra lời khuyên và sự chấp thuận theo yêu cầu của Hiến pháp", ông Thune nhấn mạnh.

Phản ứng của các thành viên đảng Cộng hòa

Nhiều thành viên đảng Cộng hòa cho biết, họ có xu hướng nhượng bộ ông Trump về tất cả các đề cử ngoại trừ những đề cử bất hợp lý như việc chọn ông Matt Gaetz, làm Bộ trưởng Bộ Tư pháp. Một số ý kiến cho rằng, nhiều khả năng sẽ xảy ra một cuộc đối đầu nếu ông Trump cố gắng lách luật của Thượng viện để bổ nhiệm một loạt các ứng cử viên không không phù hợp.

Thượng nghị sĩ Kevin Cramer, thành viên đảng Cộng hòa tại Bắc Dakota cảnh báo: "Tôi nghĩ rằng tất cả các ứng viên, ngoại trừ ông Gaetz đều phù hợp. Nhưng nếu ông Trump cố gắng làm suy yếu vai trò của Thượng viện bằng cách buộc Thượng viện phải giải lao để ông có thể lách luật thì cái kết sẽ được dự đoán trước”.

Về mặt công khai, ông Thune và các nhà lãnh đạo Cộng hòa khác đều tin rằng quá trình xác nhận tại Thượng viện có thể giải quyết mọi thứ.

"Chúng tôi sẽ không biết kết quả như thế nào cho đến khi chúng tôi bắt đầu quá trình xác nhận. Đó là những gì chúng tôi dự định làm với ông Gaetz và tất cả những ứng viên tiềm năng khác mà ông Trump đề cử", ông nói với các phóng viên vào thứ năm, khi được hỏi về ứng cử của ông Gaetz.

"Tổng thống sẽ đề cử, sau đó các ứng viên sẽ có phiên điều trần tại Thượng viện để được thông qua việc xác nhận trước khi đảm nhiệm bất cứ vị trí nào trong nội các", Thượng nghị sĩ John Barrasso, thành viên Đảng Cộng hòa cho biết.

Nhưng đảng Cộng hòa đang chia rẽ về việc Thượng viện nên điều tra sâu sắc đến mức nào các đề cử của ông Trump - đặc biệt là ông Gaetz. Ngày 14/11, Thượng nghị sĩ John Cornyn, thành viên Đảng Cộng hòa tại bang Texas, nói rằng ông "muốn xem mọi thứ" về ông Gaetz, trong đó có những báo cáo điều tra đang chờ xử lý của Ủy ban Đạo đức Hạ viện.

"Tôi nghĩ rằng tôi sẽ có trách nhiệm tìm hiểu thêm về từng ứng cử viên mà tôi không thực sự hiểu rõ", Thượng nghị sĩ Todd Young, thành viên đảng Cộng hòa của bang Indiana nhấn mạnh.

Một số người cho rằng, trách nhiệm đảm bảo quá trình xác nhận diễn ra suôn sẻ thuộc về ông Trump, chứ không phải Thượng viện.

"Nếu các ứng cử viên có thực lực và phù hợp với vị trí được giao, họ có thể dễ dàng vượt qua quá trình đề cử và điều đó sẽ tốt cho tổng thống. Nhưng khi bạn đưa ra những lựa chọn thực gây tranh cãi, thì sẽ mất nhiều thời gian hơn", Thượng nghị sĩ Lisa Murkowski, thành viên Đảng Cộng hòa của bang Alaska nêu rõ.

Tuy nhiên, các Thượng nghị sĩ dường như không có sự chuẩn bị để giải quyết yêu cầu của ông Trump bổ nhiệm các ứng viên mà không cần quá trình xác nhận nếu Thượng viện đang trong kỳ nghỉ dài. Mặc dù Hiến pháp quy định Thượng viện có thể đưa ra lời khuyên và chấp thuận hay phản đối những người được đề cử, nhưng Hiến pháp cũng trao cho tổng thống thẩm quyền hoãn phiên họp của Quốc hội nếu có bất đồng giữa hai viện.

Một số nhà phân tích suy đoán, nhiều khả năng Đảng Dân chủ sẽ phản đối hầu hết những nhân vật được ông Trump đề cử. Tuy vậy đảng này cho biết, họ đang phải đối mặt với nhiều rủi ro hơn do vai trò của Thượng viện, được nêu trong Hiến pháp là đánh giá và phê duyệt những người được đề cử làm tổng thống.

“Chắc chắn đây là cơ hội để xem liệu có bất cứ thách thức nào đối với tổng thống và các kế hoạch của ông nhằm biến Bộ tư pháp trở thành vũ khí cho mục tiêu chính trị hay không”, Thượng nghị sĩ Christopher S. Murphy, thành viên Đảng Dân chủ tại bang Connecticut lưu ý.

THỜI CỦA ELON MUSK ĐANG ĐẾN!

Tỷ phú Elon Musk vừa được giao nhiệm vụ lãnh đạo một cơ quan mới của Tổng thống đắc cử Donald Trump - Bộ Chính phủ Hiệu quả (Doge).

Trong một tuyên bố trên mạng xã hội, ông Trump nói rằng Musk - cùng với cựu ứng cử viên tổng thống đảng Cộng hòa Vivek Ramaswamy - sẽ "giải thể bộ máy quan liêu của chính phủ, cắt giảm các quy định không cần thiết, cắt giảm các chi tiêu lãng phí và tái cấu trúc các cơ quan liên bang".

Đó là một vai trò mà doanh nhân công nghệ này được cho là đã chuẩn bị từ lâu thông qua khả năng lãnh đạo doanh nghiệp của mình và đã nỗ lực vận động trong nhiều tháng.

Nhưng đó cũng là một vai trò được kỳ vọng là sẽ mang lại cho ông sức ảnh hưởng trong các quyêt sách của chính phủ và môi trường pháp lý mà các doanh nghiệp của ông đang đối mặt.

Ông Musk phát biểu trong một cuộc vận động của Trump vào tháng 10 rằng ông tin ngân sách của chính phủ Mỹ có thể cắt giảm "ít nhất" 2.000 tỷ đô la từ 6.500 tỷ USD. Ông cũng thường xuyên đề nghị rằng con số nhân viên chính phủ có thể giảm đáng kể.

Trong khi đó, ông Ramaswamy đề xuất các kế hoạch loại bỏ một số cơ quan liên bang bao gồm Bộ Giáo dục, Ủy ban Quản lý Hạt nhân, Cơ quan Thuế vụ Liên bang (IRS) và Cục Điều tra Liên bang (FBI).

Lên án gay gắt các quy định

Musk đã mô tả các kế hoạch tối ưu hóa hiệu quả của chính phủ bằng những thuật ngữ hùng hồn, nói về hi vọng của ông một ngày nào đó sẽ biến Sao Hỏa thành thuộc địa, đồng thời nói rằng kỳ tích đó chỉ có thể đạt được "nếu nó không bị bóp nghẹt bởi bộ máy quan liêu của chính phủ".

Vào thời điểm đó, ông đã nói rằng tạo ra bộ Doge mới là "con đường duy nhất để mở rộng sự sống ra ngoài Trái Đất".

Bất cứ việc cắt giảm lớn nào đối với các cơ quan chính phủ cũng có thể có những tác động đáng kể đến lợi ích kinh doanh của ông, vốn gắn chặt với chính phủ.

Riêng công ty tên lửa SpaceX đã có một hợp đồng trị giá hơn 8 tỷ USD với chính phủ Mỹ và có thể hưởng lợi nhiều hơn nữa từ các mối quan hệ chặt chẽ hơn với chính phủ.

Trong khi đó, công ty xe điện Tesla của Musk đang đối mặt với các cuộc điều tra từ hàng loạt các cơ quan chính phủ liên quan đến các vấn đề như mức độ an toàn của xe tự lái. Mong muốn cắt giảm các quy định của Musk có thể ảnh hưởng tới các cuộc điều tra như vậy.

Vào tháng Chín, ông đã đe dọa kiện Cục Hàng không Liên bang về kế hoạch phạt công ty SpaceX của ông 633.000 USD với cáo buộc vi phạm giấy phép liên quan đến một trong số các vụ phóng tên lửa từ Cape Canaveral ở Florida. Ông cáo buộc cục này "lạm quyền trong quản lý".

Musk "sẽ được hưởng lợi cá nhân từ rất lớn từ các quy định bị bãi bỏ mà ông ta rao giảng," Christopher Phelps, giáo sư về lịch sử chính trị hiện đại Mỹ, nói.

"Tôi cho rằng việc đưa một người là tỷ phú đang điều hành các doanh nghiệp lớn vào vị trí quản lý một dự án về bãi bỏ các quy định liên bang đương nhiên là đầy rẫy các xung đột lợi ích."

Một số người khác nói rằng ông Musk, vốn từ lâu đã nhận mình có khuynh hướng tự do, tỏ ra là một người thực sự tin vào các lợi ích của một chính phủ tinh gọn hơn.

Phần thưởng cho lòng trung thành

Trong nhiều năm, Musk không đóng vai trò lớn trong chính trị, mặc dù ông có khối tài sản lớn, hiện trị giá hơn 300 tỷ đô la, theo ước tính của Forbes.

Nhưng ông đã lên tiếng phản đối lệnh phong tỏa thời đại dịch năm 2020. Ông chỉ trích chính quyền Biden nhiều hơn sau khi Nhà Trắng không mời Tesla đến hội nghị thượng đỉnh về xe điện năm 2021.

Năm nay, ông đã chính thức ủng hộ Trump sau một vụ ám sát hụt, tài trợ 200 triệu đô la cho chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2024 của Trump và xuất hiện tại nhiều cuộc mít tinh.

Giáo sư Phelps mô tả mối quan hệ của Musk với Trump là "giao dịch", đồng thời nói thêm rằng vai trò mới "mang lại cho ông rất nhiều ảnh hưởng mang tính biểu tượng - và có thể là ảnh hưởng để hoàn thành những việc quan trọng nhất đối với ông".

Vì tỷ phú sinh ra ở Nam Phi này không phải là công dân Hoa Kỳ khi sinh ra nên Musk không thể trở thành tổng thống - một quy định đã khiến những người nổi tiếng khác từng tham gia chính trường trong quá khứ thất vọng.

Nhưng ông có thể ảnh hưởng đến chính sách của Hoa Kỳ và Trump sẽ có một cố vấn đồng cảm để nhờ cậy.

"Trump đang tìm cách tập hợp xung quanh mình những người trung thành trong chính quyền mới và không ai trung thành hơn Musk kể từ khi ông tuyên bố ủng hộ Trump," Thomas Gift, giáo sư khoa học chính trị và giám đốc Trung tâm Chính trị Hoa Kỳ tại University College London, đánh giá.

"Musk không chỉ 'dốc toàn lực' ủng hộ Trump về mặt cá nhân và tài chính trong suốt chiến dịch, mà ông còn trở thành cố vấn đáng tin cậy về các chủ đề đa dạng như chính sách công nghệ cho đến cuộc chiến ở Ukraine."

Trong một dấu hiệu ban đầu về ảnh hưởng mà tỷ phú công nghệ này có thể được ban thưởng nhờ lòng trung thành, Musk đã tham gia cuộc gọi giữa Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky sau cuộc bầu cử. Cuộc chiến ở Ukraine sẽ là mối quan ngại chính trong các chính sách đối ngoại khi Trump nhậm chức.

"Điều này thực sự rất đặc biệt," giáo sư Waddan nói. "Thông thường, ngay cả nhà tài trợ lớn nhất cũng không được tham gia vào các sự kiện như vậy."

Bộ Chính phủ Hiệu quả là cái gì?

Musk thoạt tiên nêu lên ý tưởng về một nỗ lực cắt giảm chi phí khi trò chuyện với Trump trên nền tảng mạng xã hội X vào mùa hè vừa qua.

Cái tên chính thức của dự án này liên quan đến một hình ảnh hài hước về chú chó Shabi Inu trên mạng xã hội mà Musk lấy để đặt tên cho đồng tiền điện tử yêu thích của ông, Dogecoin.

Giá trị của đồng tiền điện tử này đã tăng vọt kể từ cuộc bầu cử.

Giáo sư Phelps nói rằng cái tên ấy là "một cái gật đầu đồng ý rằng việc bãi bỏ các quy định về tiền điện tử sẽ là một phần của những việc họ sẽ làm".

Nhưng hiện chưa rõ các kế hoạch như Musk nói về cắt giảm sẽ thực hiện được đến mức nào.

Một điều là, bộ mới sẽ không có một vai trò chính thức, nhưng sẽ đưa ra "những lời khuyên và hướng dẫn từ bên ngoài chính phủ", theo thông báo.

Các chuyên gia cũng cảnh báo rằng việc cắt giảm với quy mô như đã được bàn có thể gây ra xáo trộn nghiêm trọng - và vấp phải sự phản đối của Quốc hội - tùy vào việc chúng sẽ được thực hiện nhanh đến mức nào.

Bản thân Musk cũng thừa nhận các rủi ro, nói rằng người Mỹ nên sẵn sàng chấp nhận khó khăn tạm thời vì các lợi ích lâu dài.

Cách ông vận hành các công ty của mình có thể tiết lộ phần nào điều mà người Mỹ có thể trông đợi ở ông.

Sau khi Musk tiếp quản Twitter - mà sau này ông đổi tên thành X - vào tháng 10/2022 - ông đã đề xuất những thay đổi triệt để, bao gồm việc giảm nhân viên X từ 8.000 xuống còn 1.500 trong vòng chỉ vài tuần.

"Ý tưởng của ông ấy về sự hiệu quả là để cho nhiều người ra đi," Alex Waddan, giáo sư về chính trị Mỹ tại Đại học Leicester, nói.

Musk cũng nới lỏng việc kiểm duyệt nội dung, ngưng xác minh tài khoản và cho phép các tài khoản từng bị cấm do vi phạm các tiêu chuẩn - về ngôn ngữ thù địch và thông tin sai lệch - quay trở lại.

Trong số các tài khoản mà ông phục hồi có Trump, người từng bị cấm sau vụ bạo động ở Điện Capitol vào tháng 1/2021 - vốn bùng nổ sau khi ông Trump tiếp tục khẳng định rằng cuộc bầu cử năm 2020 đã bị dàn xếp để gây bất lợi cho ông.

Giới chỉ trích cho rằng những thay đổi mà Musk thực hiện đã tạo điều kiện cho ngôn ngữ thù địch và tin giả nở rộ - dù Musk khẳng định X trung lập về chính trị.

Cuộc cải tổ cũng thúc đẩy một cuộc di cư của các nhà quảng cáo, cách kiếm tiền chính của X. Dù Musk đề xuất những cách thức mới để tăng doanh thu, ví dụ như đăng ký trả phí, công ty này hiện có trị giá thấp hơn nhiều số tiền 44 tỷ đô la mà Musk đã trả để mua nó hai năm trước.

Các thành tích của Musk ở hai công ty chính khác của ông - Tesla và SpaceX - thuyết phục hơn.

"Là một doanh nhân nổi tiếng, Musk không ngừng nỗ lực để cải thiện hiện quả vận hành tại các công ty của mình," giáo sư Gift nói.

Ông nói thêm thằng dù vai trò cơ bản của Musk sẽ là "bãi bỏ các thủ tục hành chính quan liêu trong chính phủ liên bang Mỹ," vai trò của Musk sẽ mang lại cho ông ấy sức ảnh hưởng trong chính quyền mới.

"Dù vai trò của Musk tại Bộ Chính phủ Hiệu quả sẽ là một vai trò không chính thức, chắc chắn ông ấy sẽ được Trump ủng hộ - ít nhất là trong thời điểm hiện tại."

Nguồn: Bnews; VOA; RFI; Soha; BBC