Trợ cấp khó khăn đặc biệt

Theo phán quyết của Tòa án Hiến pháp Liên bang, người hưởng Hartz IV khi gặp trường hợp khó khăn đặc biệt có thể xin thêm trợ cấp, nếu đó là “nhu cầu tồn tại tối thiểu của con người, xác đáng, cần thiết, không chỉ một lần duy nhất và cũng không chỉ là nhu cầu đặc biệt, hoặc nhu cầu đó đòi hỏi chi phí rất cao, không thể trang trải bằng tiêu chuẩn Hartz IV hoặc bằng các biện pháp tiết kiệm“. Những quy định trên được áp dụng trong các trường hợp sau:

1. Chi phí hàng ngày cho người ốm đau hoặc tàn tật (theo hướng dẫn thi hành -Geschäftsanweisung GA 08/10), phí chuyển ngữ cho người câm điếc (không nằm trong điều §17, đoạn 2 Luật xã hội SGB I), phí cho các phương pháp điều trị bệnh và chữa răng không nằm trong dịch vụ được bảo hiểm y tế thanh toán.

2. Chi phí phục vụ thăm nuôi con, kể cả trong trường hợp con cái định cư tại nước ngoài (luật LSG Nordrhein-Westfalen, L 9 AS 80/06 theo điều §73 luật xã hội SGB XII), chi phí thăm nuôi tù nhân (LPK-SGB XII, Điều §73, Rz 6, Hauck/Noftz, SGB II, Điều §23 Rz 130, thông báo số 2/2010, trang 59/60), thăm nuôi khi con hoặc bố/mẹ phải nằm viện điều trị lâu dài.

3. Khoản chênh lệch (Differenzbetrag) giữa bảo hiểm y tế tư nhân và nhà nước, gồm các phí bảo hiểm y tế và dưỡng bệnh tư nhân không được trợ cấp theo luật xã hội SGB II (SG Chemnitz S 3 AS 462/10 ER). (Đối với các khoản phụ phí thuộc bảo hiểm y tế nhà nước sẽ được áp dụng theo điều §26, đoạn 4 Luật xã hội SGB II);

4. Chi phí học thêm/phí đào tạo giáo dục, giúp đỡ học tập vì hoàn cảnh khó khăn để trẻ không bị lưu ban hoặc không phải chuyển sang một hướng giáo dục khác, chi phí cho một dự án học tập đặc biệt trong cả năm học (ví dụ chi phí tổ chức nhiều chuyến thăm quan trong ngày nếu cần thiết cho chương trình giáo dục). Tất cả các chi phí cần thiết cho học tập nằm trong quy định về các trường hợp khó khăn đặc biệt, cần thiết phải áp dụng với lý do ‘hoàn toàn không được sử dụng quá trình tính toán cho các nhu cầu đặc biệt của trẻ em’ (theo Tòa án hiến pháp BVerfG).

5. Các trường hợp khác, như có nhu cầu đặc biệt trên mức trung bình (quần áo cỡ nhỏ quá hoặc lớn quá, mức sử dụng năng lượng trong nhà cao vì bắt buộc) đều có thể là lý do cho một trường hợp khó khăn đặc biệt (theo thông báo số 2/2010, từ trang 62).

Một trong những nhu cầu tối thiểu được liệt kê trong danh sách ‘những trường hợp khó khăn đặc biệt’ phải kể đến là việc trợ cấp tiền vé tàu xe hàng tháng cho học sinh. Với án số S 12 AS 126/07, Tòa Xã hội Detmold buộc Jobcenter phải hoàn trả chi phí tiền tàu xe hàng tháng cho hai học sinh, bởi đó là ‘nhu cầu thường xuyên, không chỉ một lần, ... rất cần để đảm bảo tồn tại tối thiểu của con người’. Ngoài ra, Tòa còn chỉ rõ: ‘Mức tồn tại tối thiểu bao gồm cả cơ hội tham gia vào sinh hoạt cộng đồng, văn hóa và chính trị ... Học tập và đào tạo chính là việc nuôi dưỡng quan hệ giữa người với người, bằng cách tham gia vào cuộc sống xã hội, khẳng định ý nghĩa phát triển nhân cách cá nhân cũng như phát triển xã hội. Qua nhiều nghiên cứu cho thấy, tại Đức, thanh thiếu niên xuất thân từ các gia đình nghèo khó không đạt được cơ hội thăng tiến về học tập tương đương với con em của những gia đình khá giả hơn. Học sinh từ các gia đình có thu nhập bậc cao đạt cơ hội vào trường chuyên Gymnasium nhiều gấp 6 lần so với học sinh nghèo (theo thông cáo của Hạ Nghị Viện số 16/5253). Tạo cơ hội cho các em học tập chính là một trọng trách của các ban ngành nhà nước, qua đó có thể ảnh hưởng tốt đẹp đến triển vọng tương lai của đất nước. Để có thể lựa chọn các cơ hội học tập và hoàn thiện việc tham gia vào các hoạt động xã hội’, cần tạo đủ điều kiện về vật chất cho các em, mà tiên quyết là việc ‘nhận trách nhiệm trả các chi phí tàu xe cho học sinh’.

Không trợ cấp thêm cho nhu cầu quần áo trẻ em

Đó là phán quyết của Tòa án Xã hội Liên bang Bundessozialgericht dành cho một gia đình ở Recklinghausen. Gia đình này đâm đơn kiện Jobcenter, đòi thêm một khoản trợ cấp quần áo là 448 Euro cho 2 con của họ, nhưng không được chấp nhận. Họ liền kiện lên toà án từ cấp sơ thẩm đến thượng thẩm, với lý do, tiêu chuẩn Hartz IV dành cho trẻ em không bao gồm tiền mua quần áo mới. Nguyên đơn còn dẫn chứng tuyên án mới nhất của Tòa án Hiến pháp Liên bang Bundesverfassungsgericht rằng, mức tiêu chuẩn cơ bản Hartz IV của trẻ em hiện nay là trái hiến pháp. Nhưng các thẩm phán Toà án Xã hội Liên bang đã loại bỏ lý do trên cũng như nhu cầu hưởng thêm trợ cấp đặc biệt để mua quần áo trẻ em (án quyết số Az.: B 14 AS 81/08 R). Bởi theo Toà, quần áo không thuộc trường hợp khó khăn đặc biệt, trẻ em không mặc vừa quần áo trong giai đoạn đang phát triển là chuyện ‘bình thường’.

Trợ cấp phí chuyển nhà

Như Tòa xã hội liên bang Bundessozialgericht tại Kassel tuyên án, người hưởng Hartz IV chỉ có thể xin trợ cấp phí chuyển nhà trong một vài trường hợp ngoại lệ. Các thẩm phán cũng ấn định rõ thời điểm người hưởng trợ cấp nhận lại khoản chi phí này (án số BSG, Az.: B 14 AS 7/09 R). Vụ án cụ thể xử về việc một cụ già 68 tuổi ở Hessen đã chuyển đến ở gần Wolfenbüttel với con cháu mình. Trước đó, Trung tâm giới thiệu việc làm (Jobcenter) đã yêu cầu ông chuyển nhà, vì tiền thuê nhà của ông không phù hợp. Ông thuê một dịch vụ chuyển nhà để vận chuyển đồ đạc, với tổng chi phí là 3705,10 Euro, đồng thời đệ đơn xin trợ cấp khoản tiền đó tại Jobcenter, nhưng bị bác đơn. Tòa Bundessozialgericht cũng bác đơn của ông với lý do, việc chuyển nhà đến Wolfenbüttel cách nơi ở cũ tới 400 km là không cần thiết nếu muốn giảm tiền thuê nhà. Với lý do này, dù Jobcenter yêu cầu nguyên đơn chuyển nhà, ông cũng chỉ được nhận lại chi phí ở mức vừa phải. Tuy nhiên, các thẩm phán không đặt ra mức trợ cấp chính xác, mà chỉ nhấn mạnh, nếu tự tổ chức việc chuyển nhà sẽ đỡ tốn kém hơn, ví dụ nếu nguyên đơn tự thuê một xe vận tải và thuê sinh viên giúp đỡ. Theo quy định này, chi phí chuyển nhà chỉ được tối đa là 1.000 Euro, như Tòa xã hội tại Braunschweig đã ra án quyết.

Nói chung, người hưởng Hartz IV được phép chuyển nhà, bất luận là Jobcenter có đồng ý hay không - quyền lợi này được nêu rõ trong điều 22, đoạn 2, dòng 1 Luật xã hội SGB II - nhưng chi phí chuyển nhà chỉ có thể được trợ cấp trong các trường hợp như tuổi cao, bị tàn tật hoặc vì con nhỏ mà không thể tự tổ chức chuyển nhà được.

Đức Việt Online