Tiêu chuẩn, điều kiện hưởng Tiền công dân 2023 và 2024 – Những câu hỏi và trả lời quan trọng nhất (Toàn tập)

PHẦN I

Tiền công dân là gì và tại sao cần đến nó?

Tiền công dân là phúc lợi nhà nước trợ cấp cho người dân nếu họ trong độ tuổi lao động không có việc làm (hoặc không thể sống chỉ bằng công việc của mình). Trợ cấp có nghĩa là nhà nước cấp tài chính cho đối tượng thụ hưởng mà không phải hoàn trả. Khác với tiền thất nghiệp bậc I (ALG I), để hưởng tiền này, người thụ hưởng trước đó đã phải đóng phí bảo hiểm thất nghiệp.

Tiền công dân nhằm đảm bảo mức sinh hoạt tối thiểu cho những người được thụ hưởng. Vì vậy, về mặt tính chất, nó còn được gọi là tiền bảo đảm cuộc sống cơ bản cho người thất nghiệp. Thậm chí tiền này được thực hiện dựa trên cơ sở hiến pháp quy định nhà nước phải đảm bảo quyền cơ bản về mức sinh hoạt tối thiểu (Theo Điều §1. GG và Điều 20. GG).

Bất kỳ ai nhận tiền công dân vẫn phải tuân thủ một số quy tắc và trên hết là phải đáp ứng một số điều kiện. Tiền công dân được áp dụng từ ngày 01.01.2023 thay thế tiền Hartz IV và tiền trợ cấp xã hội Sozialgeld trước đây. Hai loại tiền trên được quy định tại Bộ luật An sinh Xã hội II (SGB II), còn tiền công dân được quy định tại Luật Tiền Công dân Bürgergeld-Gesetz.

Mức tiền công dân năm 2023 và 2024 là bao nhiêu?

Tiền công dân tiêu chuẩn cơ bản Regelsatz hiện tại cho người sống độc thân là 502 Euro mỗi tháng. Áp dụng từ ngày 01.01.2023 đến ngày 31.12.2023. Trước đó, người nhận Hartz IV chỉ được hưởng 449 Euro. Nghĩa là tiền công dân cao hơn tiền Hartz IV trước đó là 53 Euro tính ra tăng khoảng 11,8% mỗi tháng. Tiêu chuẩn trên thay đổi tùy thuộc vào việc sống với bạn đời, hay một mình, có thêm con hay không và bao nhiêu tuổi.

Tiêu chuẩn cơ bản ​​sẽ tăng từ ngày 01.01.2024. Theo đó, tiêu chuẩn cơ bản đối với người độc thân sẽ tăng thêm 12,2 % tức 61 Euro lên 563 Euro. Như vậy, trong vòng 2 năm, tiền công dân, tiêu chuẩn cơ bản đã tăng 24%. Tuy nhiên, mức tăng không được tự do lựa chọn. Nó phải tuân theo một cơ chế pháp lý. Mức tăng này dựa trên chỉ số tăng giá hàng tiêu dùng tức chỉ số lạm phát.

Để được hưởng tiền công dân cần đáp ứng những điều kiện gì?

Khả năng làm việc

Để nhận được tiền công dân ở Đức, phải đáp ứng một số yêu cầu. Bắt đầu khá đơn giản là tuổi tác. Để đủ điều kiện nhận tiền công dân, phải từ 15 tuổi trở lên. Đây là độ tuổi mà một người được coi là có thể làm việc ở Đức và do đó có thể thực hiện một công việc ít nhất ba giờ một ngày. Còn người lớn hơn phải chưa đến tuổi nghỉ hưu tiêu chuẩn nếu họ muốn nhận trợ cấp công dân.

Hộ khẩu ở Đức

Để được hưởng tiền Hartz phải có hộ khẩu, tức nơi cư trú chính ở Đức. Quốc tịch Đức không phải là điều kiện tiên quyết để nhận tiền công dân, nhưng ít nhất phải có giấy phép tạm dung Duldung hoặc giấy phép cư trú Aufenthaltsgenehmigung, tức phải có giấy đăng kí hộ khẩu đang sống ở Đức.

Phải chứng minh được về mặt tài chính thuộc diện cần trợ cấp

Để được cấp tiền công dân tùy thuộc vào mức thu nhập hàng tháng và tài sản hiện có. Theo đó khả năng tài chính cùa họ phải nằm dưới mức chi phí cuộc sống tối thiểu Existenzminimum. Mức này được chính phủ liên bang xác định định kỳ (thường hai năm một lần), dựa trên báo cáo khoa học về mức sống tối thiểu. Trong đó có tính đến chỉ số lạm phát tức chỉ số tăng vật giá hàng tiêu dùng và tốc độ tăng tiền lương. Mức trên năm 2023 là 6.024 Euro mỗi năm (502 Euro mỗi tháng) cho một hộ độc thân và 10.824 Euro cho một cặp vợ chồng (902 Euro mỗi tháng). Như vậy, ai có tài chính (tức thu nhập hàng tháng và tài sản có thể chuyển thành thu nhập) dưới mức trên đều có thể nhận được tiền công dân.

Tài sản

Kể từ tháng 07.2023, quy định tài sản riêng của một người chỉ được sử dụng chi cho cuôc sống hàng ngày nếu chúng cao hơn 40.000 Euro (55.000 Euro đối với căn hộ chung/vợ chồng). Điều đó có nghĩa để hưởng tiền công dân tài sản phải nằm dưới 2 ngưỡng trên.

Tài sản không chỉ bao gồm tài sản tiền mặt hoặc tiền trong tài khoản mà còn bao gồm trái phiếu, tiết kiệm, chứng khoán, vật có giá trị (trang sức, đồ sưu tầm, xe cộ, công nghệ đắt tiền), tài sản thừa kế, bảo hiểm nhân thọ cũng như tài sản nhà và nhà ở. Thu nhập từ công việc tự kinh doanh và không tự kinh doanh (làm thuê), thu nhập từ việc cho thuê, trợ cấp thay thế tiền lương (tiền KuG, tiền cha mẹ và tiền nghỉ ốm), tiền con, lương hưu, trợ cấp nuôi con, trợ cấp đào tạo/BaföG, các khoản hoàn trả thuế, thanh toán thôi việc cũng như thu nhập từ vốn và lãi được coi là các tiêu chí có thể cản trở việc nhận tiền công dân. Do đó, điều kiện tiên quyết là không có bất kỳ thu nhập liên quan nào thuộc loại trên.

Giới hạn dưới 100 Euro/tháng

Tuy nhiên, nếu thu nhập và tài sản ở mức dưới ngưỡng quy định vẫn có thể được cấp đủ tiền công dân. Theo quy định ngưỡng hiện nay là 100 Euro/tháng. Thu nhập hàng tháng lên đến số tiền này không ảnh hưởng gì đến tiêu chuẩn cơ bản tiền công dân.

Giới hạn dưới 520 Euro

Ngoại lệ sau đây áp dụng cho học sinh, tình nguyện viên, sinh viên và học nghề (đến 25 tuổi). Được phép có thu nhập, như tiền thu lao học nghề lên tới 520 Euro.

PHẦN II

Ngoài tiêu chuẩn cơ bản, tiền công dân còn được bổ sung thanh toán cho những chi phí nào?

Những chi phí bổ sung đó được quy định tại Bộ Luật SGB II Điều §19/§20. Những chi phí này chủ yếu bao gồm chi phí cho không gian sống (tiền thuê nhà, nước và sưởi ấm), bảo hiểm sức khỏe, cũng như các dịch vụ giáo dục và tham gia công tác xã hội, cùng những chi phí bất khả kháng khác. Tiền công dân được thanh toán hàng tháng cộng thêm các chi phí bổ sung đó. Thuộc chi phí bổ sung trước hết là tiền thuê nhà, tiền đào tạo giáo dục.

Tiền thuê nhà

Bao gồm cả phụ phí điện, nước và sưởi ấm, và được tính theo định mức đổ đồng thay đổi theo thực tế khảo sát từng đia phương. Chi phí trên, được Bộ Lao động Liên bang quy định:

- 45 - 50 mét vuông cho căn hộ một người.

- 60 mét vuông hoặc hai phòng cho căn hộ hai người.

- 75 mét vuông hoặc ba phòng cho ba người.

- 85 - 90 mét vuông hoặc bốn phòng cho bốn người và mỗi thành viên bổ sung trong gia đình được cấp thêm khoảng 15 mét vuông hoặc một phòng.

- Phụ phí nhà ở được trả trực tiếp cho chủ thuê nhà theo hợp đồng kí kết giữa người cho thuê và người thuê.

Chi phí chăm sóc sức khỏe

Bộ Luật SGB II quy định người nhận tiền công dân phải được chăm sóc sức khỏe. Theo đó, quyền lợi bảo hiểm y tế được nhà nước chi trả đầy đủ. Các chi phí bổ sung khác hoặc đóng góp cá nhân người hưởng tiền công dân phải tự chi trả.

Giáo dục và tham gia hoạt động xã hội

Trẻ em không bị bất lợi gì khi cha mẹ chúng hưởng tiền công dân. Vì vậy, trong trường hợp này chúng được cấp tiền để có thể mua đồ dùng học tập ở trường nếu một hoặc cả hai cha mẹ thất nghiệp. Vào năm 2023 và 2024, trẻ em thuộc gia đình hưởng tiền công dân được cấp 174 Euro (chia làm hai đợt) để chi trả cho đồ dùng học tập. Ngoài ra, còn được cấp 15 Euro mỗi tháng trong năm 2023 và 2024 nếu chúng chứng minh được tham gia câu lạc bộ âm nhạc hoặc thể thao. Các bữa ăn ở trường, dạy kèm, dã ngoại hoặc phí giữ trẻ cũng có thể được chi trả hoặc trợ cấp đầy đủ, và được xét cấp cho từng trường hợp cá nhân cụ thể. Ngoài ra, được miễn phí phát thanh, truyền hình 2023/2024 (hiện ở mức 18,36 Euro mỗi tháng).

Người tị nạn có nhận được tiền công dân không?

Người tị nạn giai đoạn đầu không được cấp tiền công dân. Họ được trợ cấp theo Đạo luật Phúc lợi Người tị nạn Asylbewerberleistungsgesetz, ở mức 410 Euro mỗi tháng, thấp hơn một chút so với tiêu chuẩn cơ bản tiền công dân. Một phần trong tiêu chuẩn này cũng có thể được chính quyền thành phố cấp dưới dạng phiếu mua hàng dành cho mục đích đặc biệt (ví dụ như cho các bữa ăn). Tùy thuộc vào từng tiểu bang, và địa phương, nhu cầu cá nhân và loại chỗ ở, người tị nạn cũng có thể được trợ cấp cho những nhu cầu cần thiết khác. Ngoài ra, bảo hiểm y tế được nhà nước bảo đảm.

Giai đoạn này kéo dài 18 tháng. Kể từ thời điểm này, người tị nạn được tiếp cận các quyền lợi theo Bộ Luật Xã hội SGB II, phần lớn tương ứng với tiêu chuẩn tiền công dân. Tiếp tục cũng có thể được cấp tiền công dân nếu đáp ứng các điều kiện khác. Bộ luật này được áp dụng bất kể người tị nạn thuộc diện trục xuất hay trách nhiệm phải hồi hương, miễn là người tị nạn đang cư trú hợp pháp tại Đức. Phần lớn những người được yêu cầu hồi hương được cấp giấy cư trú tạm dung, chẳng hạn vì đất nước nguồn gốc đang chiến tranh như Ukraina hay Palestin.

Ngoại lệ

Những người tị nạn từ Ukraine được cấp giấy phép cư trú ở Đức Aufenthaltserlaubnis có thể được cấp tiền công dân. Để được hưởng tiêu chuẩn đó trong vòng 90 ngày phải xin cấp giấy phép cư trú Aufenthaltsgenehmigung.

PHẦN III

Thỏa ước với cơ quan lao động nhằm mục đích gì?

Giống như Hartz IV, tiền công dân được coi là biện pháp tạm thời, nhằm mục đích giúp vượt qua giai đoạn không có việc làm và giúp quá trình tái hòa nhập vào thị trường lao động dễ dàng hơn. Do đó, mục tiêu chính của các cơ quan việc làm là giúp đưa họ trở lại làm việc.

Ngay cả khi điều trên chỉ có tác dụng ở một mức độ hạn chế trên thực tế, bất kỳ ai thất nghiệp và muốn nhận tiền công dân trước tiên phải ký thỏa thuận hợp tác với cơ quan lao động. Trong đó, người hưởnbg tiền công dân phải cam kết cố gắng quay lại làm việc nhanh nhất như có thể. Điều này không chỉ tuân thủ thủ tục báo cáo và bắt buộc tham gia các khóa học hỗ trợ và các cuộc hẹn tư vấn. Người hưởng tiền công dân cũng phải chứng minh rằng bản thân viết đơn xin việc hoặc tham dự các cuộc phỏng vấn xin việc. Tuy nhiên, trên hết, các cơ quan lao động có thể buộc người nhận tiền công dân phải tham gia vào việc đánh giá trình độ chuyên môn cũng như chấp nhận việc làm hợp lý.

Về mặt phương pháp Chính phủ Đức hiện nay đang đi theo một lộ trình hơi khác so với các chính phủ tiền nhiệm. Nguyên tắc ủng hộ và đặt ra các yêu cầu thông thường vẫn được áp dụng. Tuy nhiên, Chính phủ hiện nay đang theo đuổi mục đích, tạo động lực, đào tạo và nâng cao và trách nhiệm cá nhân hơn là áp dụng các hình phạt. Do đó, tình hình nhẹ nhàng hơn kể từ đầu năm 2023 so với trước đây.

Cắt giảm tiền công dân theo nguyên tắc nào?

Nếu ai đó không tuân thủ trách nhiệm báo cáo, và tỏ ra thật sự không hợp tác hoặc từ chối một công việc hợp lý, thì các cuộc trao đổi cá nhân và hẹn tư vấn trước tiên phải làm rõ lý do. Trong trường hợp vi phạm trách nhiệm nghiêm trọng hoặc lặp lại nhiều lần, tiêu chuẩn tiền công dân mới có thể bị cắt giảm 10%, nhưng tối đa cũng chỉ 30% mang tính chất cảnh báo, chứ không đẩy họ vào đường cùng. Bất kỳ ai tự ý nghỉ việc để nhận tiền công dân sẽ phải gánh chịu một khoảng thời gian tiền công dân bị cắt giảm (gọi là thời gian đình chỉ Sperrzeit, (tính chất như án treo), trong đó tiền công dân bị cắt giảm tới 30% với mức độ tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, nhưng mức cắt giảm ít hơn so với thời Hartz IV trước đây.

Thu nhập bị khấu trừ vào tiền công dân như thế nào? Cách tính?

Tuy nhiên, tin đồn rằng những người nhận tiền công dân hoàn toàn không cần làm việc là không đúng sự thật. Một số lượng tương đối lớn người nhận tiền công dân có thu nhập thường xuyên nhưng rất thấp, không đủ trang trải chi phí sinh hoạt, cũng nộp đơn xin cấp tiền công dân. Điều đó được luật pháp cho phép. Theo số liệu từ Cơ quan Lao động Liên bang, số lượng trên hiện nay lên chừng 820.000 người.

Mức độ thu nhập thấp để được cấp tiền công dân bổ sung phụ thuộc vào mức thu nhập đó. Điều này cũng áp dụng cho các công việc làm thêm có mức lương tới 520 Euro, ngoại trừ học sinh và học nghề.

Sau đây là ba ví dụ cấp tiền công dân bổ sung cho người thu nhập thấp áp dụng năm 2023 và 2024:

Trường hợp 1

Chẳng hạn một người có thu nhập 520 Euro hàng tháng, tức nằm trong khoảng giới hạn thu nhập từ 100 đến 520 Euro. Trong khoảng giới hạn thu nhập trên, thu nhập 520 Euro đó sẽ bị khấu trừ 100 Euro còn 420 Euro. 420 Euro đó bị khấu trừ tiếp 20% tức 84 Euro. Tổng cộng, thu nhập trên bị khấu trừ 100 + 84 = 184 Euro vào tiêu chẩn cơ bản tiền công dân.

Trường hợp 2

Một người khác có thu nhập 800 Euro/tháng, tức nằm trong khoảng giới hạn thu nhập trên 520 Euro tới tối đa là 1.000 Euro. Thu nhập trên trước hết bị khấu trừ 184 Euro cho phần thu nhập 520 Euro đầu tiên. 280 Euro còn lại bị khấu trừ ở mức 30%, tức 84 Euro. Như vậy, thu nhập 800 Euro bị khấu trừ tổng cộng: 184 + 84 Euro = 268 Euro.

Trường hợp 3

Thu nhập trên 1.000 Euro tới tối đa 1.200 Euro, ví dụ 1.100 Euro. Thu nhập này trước tiên bị trừ 184 Euro cho phần thu nhập đến 520 Euro. Phần thu nhập tiếp tới 1000 Euro bị khấu trừ thêm 30% = 144 Euro. Phần thu nhập tiếp theo 100 Euro vượt quá ngưỡng 1000 Euro bị khấu trừ tiếp 10%, tức 10 Euro. Tổng cộng thu nhập 1.100 Euro bị khấu trừ: 184 Euro + 144 Euro + 10 Euro = 338 Euro.

Những quy định giảm mức khấu trừ vào thu nhập và trợ cấp bổ sung

Tuy nhiên, tùy thuộc vào tình hình đời sống và nhà ở của người hưởng tiền công dân, các quy định liên quan khác sẽ được áp dụng để giảm mức khấu trừ vào thu nhập. Như đối với cha mẹ đơn thân có con chưa đủ tuổi vị thành niên, thu nhập lên tới 1.500 Euro vẫn không bị khấu trừ vào tiêu chuẩn cơ bản.

Ngoài ra, cơ quan lao động còn trả khoản trợ cấp lên tới 150 Euro mỗi tháng cho những người học hàm thụ, tức học để nâng cao nghề nghiệp.

Số tiền công dân được trả ở mức bao nhiêu nếu vừa làm việc vừa nộp đơn xin tiền công dân phụ thuộc từng trường hợp cụ thể. Tuy nhiên, những ai có thêm việc làm sẽ luôn có nhiều tiền hơn người không làm việc.

Đức Việt Online