Năm 2018, ông bị kiểm tra thuế của 9 năm, từ 2008 đến 2016. Thoạt đầu ông chỉ bị kiểm tra 3 năm như thông lệ, nhưng do lỗi sờ đâu cũng vướng, nên bị kiểm tra tiếp ngược trở lại thời gian, tới sát hết thời hạn kiểm tra 10 năm.

Thương trường gập ghềnh

Ông nguyên là sỹ quan xuất ngũ, thuộc diện xuất khẩu lao động sang Đức năm 1988 làm kỹ thuật xây dựng.

Sau tái thống nhất, năm 1990 ông ở lại Đức, được cấp giấy phép lưu trú. 12 năm sau, năm 2003, ông bước vào nghề nhà hàng, mở tiệm ăn Imbiss tại Erfurt.

Cách một năm sau, năm 2005, ông mở mang tiếp, bằng cách chuyển chỗ ở sang Kassel và mua lại một tiệm Imbis đã có sẵn trong một siêu thị cỡ to nhất nhì thành phố.

16 năm sau, tới năm 2017, như con tạo xoay vần, tiệm này ông bán tiếp cho người khác làm chủ. Còn chính ông thì làm thuê cho chủ mới dưới dạng bán thời gian 450 Euro/tháng.

Kiểm tra bởi thay tên đổi chủ

Nhiều người Việt tưởng cứ bán tiệm là khỏi kiểm tra thuế, mà không biết rằng, ngoài kiểm tra định kỳ hay xác suất, bất kỳ dấu hiệu gì thay đổi trong kinh doanh phải báo sang Sở Tài chính đều đập vào mắt họ, buộc họ đặt dấu hỏi, nhất là thay tên đổi chủ. Chưa nói ông không những đổi chủ mà còn hoán vị làm thuê cho ông chủ của chính tiệm cũ của mình.

Những lỗi mụn đinh râu chết người

Nhiều người Việt kinh doanh không nắm được kiến thức kế toán, để cân đối giữa các khoản trong thu, chi, và giữa thu với chi. Hàng năm, sở tài chính đều có định mức thống kê đó. Nếu báo cáo thuế xê dịch quá lớn so với định mức, lập tức thuế vụ buộc phải đặt câu hỏi, nếu không, chính họ không hoàn thành chức trách.

- Thiếu hàng mua vào, thừa doanh thu. Sổ sách kế toán của ông người Việt có những tháng không nhập thịt. Lại có tháng không nhập Cola. Ông lý giải tiệm ông ít khách nên mua dùng cho nhiều tháng, nghĩa là tồn tháng nọ sang tháng kia. Nhưng tổng hợp sổ sách mấy năm liền cho thấy, lượng thực phẩm đó nằm trong món ăn bán ra, nhiều hơn lượng mua vào với tỷ lệ bất thường. Thuế vụ buộc phải ngờ vực, hàng hoá mua vào đã không ghi chép vào sổ sách kế toán.

- Máy tính tiền Kasse. Theo nguyên tắc mỗi lần thu tiền bán hàng thì một lần két tiền trong máy tính tự động bật ra để cho tiền vào. Số lần bán này được lưu trữ trong máy. Nhưng Kasse của ông người Việt số lần mở gấp đôi thậm chí gấp 3 số lần thực tế bán hàng in ra bon. Họ buộc phải ngờ vực mở két lấy tiền mặt cất đi trong quá trình bán hàng.

- Hoá đơn không hợp lệ. Nhiều hoá đơn, chứng từ, biên lai mua hàng thậm chí không có tên người bán, hoặc có thì không có điạ chỉ, thậm chí không có cả số lượng, kiểu như vào chợ Việt mua lẻ về nhà ăn vậy, trả tiền nhận hàng là xong, chẳng quan tâm gì tới biên lai hoá đơn, bởi họ không dùng tới.

Xét xử hơn 3 tháng

Từ các dữ liệu khai sai trên, Sở tài chính tổng hơp số lượng hàng hoá mua vào chưa khai báo, nhân với thặng số bình quân của các nhà hàng, cho số lượng doanh thu bổ sung mà ông người Việt không khai báo. Từ số tiền doanh thu chưa khai báo đó, họ tính ra các loại thuế phải nộp. Số tiền không khai báo đó, ông người Việt đã biển thủ dễ dàng, có thể bằng cách hàng ngày rút trực tiếp từ Kasse. Họ tính ra tổng số thuế truy thu trong 9 năm lên tới 445.000 Euro. Do số tiền lậu thuế đó có chủ đích, hủy hoá đơn, rút tiền từ Kasse nên ông người Việt bị Sở Tài chính truy tố ra toà án Landgericht Kassel, với cáo buộc tội trốn thuế, bị xử hình sự (khác với tội bớt thuế, không bị điều tra hình sự).

Vụ án kéo dài hơn 3 tháng. Bị cáo người Việt thừa nhận mình đưa số liệu không chính xác. Theo cách xử sử quen thuộc như nhiều đồng hương, ông người Việt giải thích rằng nguyên nhân do không nắm được kiến thức thuế khoá Đức (mà không biết rằng, tài xế lái xe đến nước nào dù không biết tiếng hay luật họ, thì không có nghĩa cứ tự do phóng bừa vượt ẩu). Ông còn viện dẫn phải thay đổi Tư vấn thuế vì lý do đó, nghĩa là đổ nguyên nhân cho tư vấn thuế. Trong khi họ chẳng liên quan gì tới trách nhiệm cung cấp chứng từ hoá đơn của ông người Việt, và giả sử nếu có thì cũng chẳng vì thế mà gỡ được tội trốn thuế.

Sau khi thoả thuận giữa Sở tài chính và luật sư bảo vệ, Toà chấp thuận tổng số tiền ông người Việt bị truy thu thuế lên tới gần 200.000 Euro. Chưa kể các khoản tiền phạt do trả muộn, tiền lãi suất ngân hàng tính cho thời gian trả muộn đó. Toà tuyên phạt bị cáo 1 năm 6 tháng tù giam cho hưởng án treo.

Dr. Nguyễn Sỹ Phương