Thu nhập giảm, giá tăng, thuế vẫn đứng yên

(Ảnh minh họa).

Lần đầu tiên sau 10 năm, số thu thuế thu nhập cá nhân sụt giảm. Đằng sau đó là thực trạng thu nhập, cuộc sống của người lao động, người làm công ăn lương ngày càng khó khăn...

Doanh nghiệp giảm lao động, người dân giảm thu nhập

Theo Bộ Tài chính, số thu thuế thu nhập cá nhân (TNCN) trong 9 tháng năm 2023 đạt 121.200 tỉ đồng, thấp hơn 7.200 tỉ đồng so với cùng kỳ năm trước, tương đương mức giảm 6%. Con số này cũng chỉ mới đạt được 78% dự thu ngân sách năm 2023 (154.652 tỉ đồng). Trong 10 năm qua, đây là năm đầu tiên số thu thuế TNCN trong 3 quý của năm tăng trưởng âm.

Con số này phần nào phản ánh bức tranh kinh tế hiện nay: Thu nhập của người lao động nói chung và người làm công ăn lương nói riêng sụt giảm. Ở chiều ngược lại, giá hàng hóa lại tăng, càng góp phần khiến nguồn thu của họ teo tóp lại.

Khảo sát của Thanh Niên cho thấy các khu chợ truyền thống, siêu thị ở TP.HCM hiện vẫn đang trong tình trạng thưa vắng. Chị Thu Hương (ở Q.Tân Phú, TP.HCM) cho hay hiện lương của chị chỉ còn 60% so với trước và thường xuyên bị trả chậm, nên tết này chắc chắn phải cắt giảm chi tiêu nhiều hơn. "Mới đây giá điện đã chính thức tăng lần thứ hai trong năm nay, hóa đơn điện của mỗi nhà lại thêm một khoản. Rồi chuẩn bị đến dịp tết truyền thống, vé tàu xe, máy bay đều đã tăng cao hơn năm trước. Cái gì cũng tăng, chỉ có lương là giảm", chị Hương nói.

Giá vé tàu xe tăng là nỗi niềm của nhiều người lao động, sinh viên xa quê hiện nay. Hai chị em Thu Vân tại TP.HCM đã mua vé tàu về Quảng Ngãi ngày 28 Tết Âm lịch và hoảng hồn khi giá vé tăng vọt. Cùng loại vé ngồi mềm nhưng năm nay lên mức 1,7 triệu đồng/người/lượt trong khi tết năm trước là 1 triệu đồng/lượt. "Hai chị em, người mới ra trường chưa có việc, mình thì công ty vừa thông báo sẽ không thưởng tết vì hầu như không có lời. Phải bấm bụng về quê vì ba má trông mong. Vé tàu lại tăng cao quá nên đang chờ xem mua vé vào lại thành phố thì đi xe đò cho đỡ tốn tiền. Tết này chắc cũng không sắm sửa gì nhiều vì nếu không có thưởng thì không dư…", Thu Vân tâm sự.

Thậm chí, nhiều người lao động còn phải đối diện tình trạng dễ dàng mất việc khi nhiều doanh nghiệp (DN) không thể cầm cự. Chẳng hạn từ ngày 15.11, Công ty CP đầu tư PVR Hà Nội ban hành quyết định tạm ngừng hoạt động kinh doanh trong thời gian 1 năm vì bị phong tỏa tài khoản tại các ngân hàng theo quyết định của tòa án và năm 2023 công ty không có kinh phí để duy trì hoạt động. Dự kiến sang năm 2024, công ty vẫn chưa có kinh phí để hoạt động. Công ty CP Phát triển và kinh doanh nhà (HDTC) đã ra thông báo cho toàn thể cán bộ, nhân viên tạm thời nghỉ không hưởng lương để chờ việc, kể từ ngày 26.11.2023 cho đến khi công ty có thông báo mới. Lý do là nguồn tài chính công ty hiện tại vô cùng khó khăn, không có nguồn thu để chi trả lương… Trước đó, với lý do khó khăn về đơn hàng, nhiều DN tại TP.HCM đã mạnh tay cắt giảm hàng ngàn lao động, như Công ty TNHH Pouyuen VN đã cho hơn 9.000 lao động nghỉ việc; Công ty Garmex Sài Gòn giảm gần 2.000 người...

Các DN sản xuất cũng lâm vào tình trạng khó khăn. Báo cáo hoạt động kinh doanh của Công ty CP dệt may - đầu tư - thương mại Thành Công cho biết thông thường quý 4 là mùa chuẩn bị cho lễ hội và tết, nhưng năm nay nhu cầu mua sắm và đơn hàng chậm so với những năm trước do tình hình kinh tế vẫn khó khăn và phục hồi chậm. Hiện công ty chưa nhận đủ đơn hàng cho cuối năm. Tương tự, ông Lâm An Dậu, Tổng giám đốc Công ty giấy Vĩnh Tiến, chia sẻ từ đầu năm đến nay doanh thu lao dốc hơn 30% và lợi nhuận giảm mạnh hơn, có nhiều tháng công ty cũng phải cho nhân viên thay nhau nghỉ việc vì không đủ đơn hàng. Số công nhân nghỉ được nhận 70% lương.

Quy định thuế lạc hậu, nhiều lỗ hổng

Mặc dù giảm nhưng số thu thuế TNCN hiện nay vẫn cao gấp 3,2 lần so với năm 2013. Năm 2013, số thu thuế TNCN đạt 46.458 tỉ đồng thì đến năm 2022, ngành thuế ghi nhận số thu thuế TNCN ở mức kỷ lục, vào khoảng 153.258 tỉ đồng, tăng 24,6% so với năm 2021. Tỷ trọng đóng góp vào ngân sách của sắc thuế này ngày càng tăng cao, chiếm khoảng 10,5% tổng thu do ngành thuế quản lý và tương đương 11% tổng thu nội địa của ngành này.

Ông Nguyễn Ngọc Tú, giảng viên Trường ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, nhận xét: Thời điểm ban hành và thực hiện Pháp lệnh thuế đối với người có thu nhập cao, số thu thuế chỉ chiếm 0,5 - 1% tổng thu ngân sách nhà nước. Thế nhưng từ khi áp dụng luật Thuế TNCN đến nay, sắc thuế này đóng góp số thu cho ngân sách ngày càng cao do những quy định còn lạc hậu, chưa theo kịp sự tăng trưởng của nền kinh tế. Đến 3 quý năm 2023, số thu thuế TNCN giảm so với cùng kỳ năm ngoái, theo ông Tú, có một số nguyên nhân cụ thể.

"Trong số thu thuế TNCN, nguồn thu từ người làm công ăn lương chiếm hơn 70%. Thuế giảm chứng tỏ thu nhập của người lao động cũng sụt giảm. Điều này hoàn toàn phù hợp trong bối cảnh kinh tế khó khăn từ đầu năm đến nay. Nhiều DN khó khăn phải đóng cửa hay tiết giảm chi phí, trong đó có tiền công, tiền lương đối với người lao động. Tình trạng này không những DN trong nước mà ngay cả DN đầu tư nước ngoài cũng vậy, họ cũng thực hiện cắt giảm các chi phí", ông Tú nhận định và cho biết thêm số thu thuế TNCN sụt giảm còn đến từ hộ kinh doanh, tiểu thương do làm ăn kinh doanh ngày càng khó khăn, sức mua thị trường đi xuống cũng khiến họ ngưng nghỉ, đóng cửa nhiều. Ngoài ra, thuế TNCN còn có sự đóng góp từ lĩnh vực bất động sản (thuế suất thuế TNCN 2% trên giá bán), chứng khoán (thuế suất 0,1% trên giá bán) nhưng cả hai thị trường này đều ảm đạm, giảm thanh khoản thì phần đóng góp thuế cũng giảm đi.

Ngoài những nguyên nhân khách quan dẫn đến số thu sụt giảm, ông Nguyễn Ngọc Tú cho rằng còn có nguyên nhân chủ quan trong công tác quản lý thuế. Trong một vài năm trở lại đây, kinh tế tăng trưởng dương nên số thu thuế nói chung, thuế TNCN nói riêng tăng lên là đương nhiên. Thế nhưng khi kinh tế tăng trưởng dương mà số thu thuế lại giảm thì cần phải xem lại. Cụ thể, trong thuế TNCN có 10 nguồn thu tính thuế nhưng đóng góp lớn nhất vẫn đến từ tiền công, tiền lương của người lao động, chiếm tỷ trọng hơn 70%. Đáng nói, tình trạng lạc hậu của chính sách thuế này đã được đề cập rất nhiều nhưng vẫn chưa được quan tâm đúng mức.

Cụ thể, mức giảm trừ gia cảnh (GTGC) 11 triệu đồng/người/tháng đối với người đóng thuế và 4,4 triệu đồng/người/tháng đối với người phụ thuộc; điều kiện xem xét người có thu nhập trên 1 triệu đồng/tháng không được xem là người phụ thuộc, hay mức thu nhập vãng lai 2 triệu đồng phải khấu trừ thuế 10%... đều hết sức lạc hậu, thậm chí vô lý. Ngay quy định mức GTGC cho người phụ thuộc 4,4 triệu đồng/tháng, "thử hỏi những người có con đi học trường dân lập sao có thể đủ tiền đóng học phí", ông Tú nêu và phân tích thêm: Trong 10 nguồn thu thì tiền công, tiền lương thực hiện khấu trừ thuế tại nguồn là cách dễ thực hiện nhất, trong khi đó các nguồn thu khác vẫn chưa thể kiểm soát được.

Chẳng hạn như thuế khoán trên doanh thu đối với hộ kinh doanh. Theo Bộ KH-ĐT, số hộ kinh doanh hiện nay trên cả nước là 5 triệu, thế nhưng số hộ mà cơ quan thuế đang quản lý hiện nay chỉ hơn 2 triệu hộ. Hơn nữa, doanh thu của hộ kinh doanh không sát với thực tế nên thuế khoán sẽ không đúng. Đặc biệt một số lĩnh vực như nhà hàng, khách sạn, vận tải, xăng dầu… là những đơn vị có quy mô hoạt động lớn nhưng vẫn thực hiện khoán thuế dẫn đến đóng thuế thấp. Ngoài ra, một số đối tượng hoạt động tự do như ca sĩ, nghệ sĩ, người mẫu, phòng khám y tế, kinh tế ban đêm, kinh doanh online, thương mại điện tử… vẫn chưa kiểm soát được. Do đó, cần có phương pháp quản lý thuế những đối tượng này để phần nào không gây áp lực lên nguồn thu từ tiền công, tiền lương, tạo công bằng cho các đối tượng nộp thuế.

Tăng mức giảm trừ lên 20 triệu đồng/người/tháng

Theo chuyên gia Nguyễn Ngọc Tú, những bất cập nói trên cần được sửa đổi càng nhanh càng tốt. Trước mắt, để giải quyết nhanh chỉ cần tăng mức GTGC cho người nộp thuế lên 20 triệu đồng/người/tháng, người phụ thuộc lên 10 triệu đồng/người/tháng là cơ bản giải quyết phần nào bất cập.

"Điều chỉnh này chỉ cần một nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội là có thể triển khai ngay. Sự thay đổi này sẽ tạo động lực tăng trưởng kinh tế trong thời gian tới, người tiêu dùng có thu nhập tăng thêm sức mua, từ đó DN khôi phục sản xuất kinh doanh trong nước. Cần có những chính sách khoan sức dân trong giai đoạn này mới có thể thúc đẩy được kinh tế tăng trưởng", ông Nguyễn Ngọc Tú nhấn mạnh.

Tương tự, luật sư Trần Xoa, Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang, dẫn chứng: Theo Khảo sát mức sống dân cư năm 2022 của Tổng cục Thống kê, thu nhập bình quân đầu người năm 2022 ước đạt 4,6 triệu đồng/người/tháng, tăng 9,5% so với năm 2021. Con số này cao gấp nhiều lần thu nhập bình quân đầu người công bố năm 2006 chỉ ở mức 636.000 đồng (tăng 31,3% so với năm 2004 - thời điểm soạn thảo luật Thuế TNCN). Như vậy, thu nhập của người dân tăng hơn 7 lần trong vòng 16 năm. Trong khi đó, luật Thuế TNCN được áp dụng từ năm 2007, sau 2 lần điều chỉnh mức GTGC cho người nộp thuế (từ 4 triệu đồng/tháng lên 9 triệu đồng/tháng và 11 triệu đồng/tháng vào năm 2020) thì mức tăng chưa đến 3 lần.

Ngoài ra, bình quân mỗi người chi tiêu năm 2008 khoảng 792.000 đồng/tháng thì tới năm 2020 lên hơn 2,8 triệu đồng/tháng, tương ứng tăng gần 3,6 lần. Như vậy, để đảm bảo duy trì đời sống hiện nay như trước đây, người dân phải chi tiêu nhiều hơn, đồng nghĩa mức GTGC ít nhất phải được nâng lên tương ứng. Việc giữ quy định về thuế TNCN sau nhiều năm khiến các gia đình thu không đủ chi nhưng vẫn phải đóng thuế. Hay việc các bậc thuế TNCN quá dày, sát nhau nên khi lương nhích lên vài trăm ngàn, thì người làm công ăn lương có thể phải đóng thuế nhiều hơn.

Theo luật sư Trần Xoa, những quy định bất hợp lý trong luật Thuế TNCN đã được nhiều chuyên gia phân tích và các bộ, ngành cũng thừa nhận. Chính vì vậy, luật Thuế TNCN cần được chỉnh sửa càng sớm càng tốt để hỗ trợ người nộp thuế, đảm bảo công bằng và hỗ trợ nhiều gia đình trong giai đoạn khó khăn hiện nay. Trong trường hợp không kịp sửa đổi toàn diện thì Ủy ban Thường vụ Quốc hội cần sớm có nghị quyết sửa đổi, trước hết là nâng mức GTGC cho người nộp thuế và người phụ thuộc.

Cụ thể, luật sư Trần Xoa cho rằng theo giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về dự án luật Thuế TNCN năm 2007 trước khi thông qua luật, cơ sở tính mức GTGC đưa ra 4 triệu đồng/người/tháng là gấp trên 2,5 lần mức GDP bình quân đầu người vào năm 2009 (khoảng 1,5 triệu đồng/tháng). Như vậy, GDP bình quân đầu người năm 2022 theo giá hiện hành công bố ước đạt 95,6 triệu đồng/người, tương đương gần 8 triệu đồng/người/tháng và nhân với hệ số 2,5 lần thì mức GTGC cho người nộp thuế lên 20 triệu đồng/tháng. Từ đó cũng sẽ tính ra được mức GTGC cho người phụ thuộc. Đồng thời, xem xét giảm bậc thuế từ 7 xuống còn 4 bậc gồm các thuế suất từ 5%, 10%, 20% và 30%.

Thông tin quy hoạch nổi bật tuần qua (11/11 - 17/11): Duyệt quy hoạch An Giang và Ninh Thuận, lộ diện sân bay thứ hai Hà Nội trên dự thảo bản đồ quy hoạch

Duyệt quy hoạch An Giang và Ninh Thuận; lộ diện sân bay thứ hai Hà Nội trên dự thảo bản đồ quy hoạch; Hà Nội dự kiến quy hoạch thêm nhiều cao tốc; Nam Định lên kế hoạch xây cầu Ninh Cơ... là những thông tin quy hoạch nổi bật tuần qua.

Hà Nội đề xuất điều chỉnh đường sắt cao tốc Bắc - Nam

TP Hà Nội vừa qua đã công bố đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065 để lấy ý kiến cơ quan, tổ chức, cá nhân và đại diện cộng đồng dân cư, trong đó có đưa ra phương án quy hoạch hệ thống đường sắt Quốc gia trên địa bàn.

Theo quy hoạch hiện tại, đối với đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, Hà Nội quy hoạch tuyến đường sắt này đi qua khu vực thành phố bắt đầu từ ga Hà Nội, đi theo hướng song song với đường sắt thống nhất hiện tại; đoạn từ ga Hà Nội đến ga Ngọc Hồi đi tách riêng hoặc đi trùng với đường sắt đô thị Tuyến số 1.

Metro Bến Thành - Suối Tiên dự kiến khai thác vào tháng 7/2024

Vừa qua, đại diện Ban Quản lý Đường sắt Đô thị TPHCM (MAUR) đã thông tin tới báo chí về dự án metro số 1.

Theo đó, hiện công trình đã đạt gần 97%, trong đó các gói thầu xây dựng có tiến độ rất tốt. Hiện chủ đầu tư và các nhà thầu đang đẩy mạnh để hoàn thành vào cuối năm nay. Thời gian kết thúc dự án là từ năm 2024 - 2028.

Theo vị đại diện này, tháng 7/2024 sẽ đưa metro số 1 vào vận hành thương mại nếu mọi thủ tục thuận lợi.

Ba dự án giao thông hơn 13.500 tỷ đồng sẽ hoàn thành vào cuối năm

Bộ Giao thông Vận tải cho biết, cuối năm nay sẽ có ba dự án giao thông lớn hoàn thành đưa vào sử dụng gồm cầu Mỹ Thuận 2, cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ, cao tốc Tuyên Quang - Phú Thọ.

Trong đó, cầu Mỹ Thuận 2 được khởi công vào tháng 3/2020. Tính đến nay, sản lượng thi công đã đạt hơn 96% giá trị hợp đồng, đã hợp long cầu chính dây văng. Nhà thầu đang hoàn thiện các hạng mục còn lại để thông xe trước ngày 31/12.

Cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ có sản lượng thi công đạt 76% giá trị hợp đồng.Trong đó, phần cầu đã cơ bản hoàn thành, công tác thảm nhựa đã thi công được hơn 8 km; 80% hệ thống an toàn giao thông đã được tập kết về công trường để tăng tốc tiến độ, đưa dự án về đích trước 31/12.

Cao tốc Tuyên Quang - Phú Thọ có sản lượng thi công dự án (tính cả giai đoạn 1 và giai đoạn 2) đạt hơn 62% giá trị các hợp đồng. Thời gian hoàn thành toàn bộ dự án vào cuối năm nay.

Sân bay Phan Thiết sẽ xong mặt bằng trước 30/11

Lãnh đạo tỉnh này Bình Thuận vừa qua đã có buổi làm việc nghe báo cáo tiến độ triển khai dự án Cảng hàng không Phan Thiết.

UBND TP Phan Thiết cho biết đã vận động bàn giao mặt bằng 15/37 hồ sơ liên quan đến dự án, dự kiến, trước ngày 30/11 sẽ hoàn thành giải phóng mặt bằng phục vụ dự án.

Hiện huyện Hàm Thuận Bắc đã hoàn thành xong việc bàn giao mặt bằng phục vụ dự án; huyện Bắc Bình đã bàn giao mặt bằng 11/12 hồ sơ, dự kiến đến trước ngày 30/11 sẽ hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng...

Nam Định dự kiến khởi công cầu Ninh Cường cuối năm 2024

\Ban Quản lý dự án Thăng Long vừa công bố báo cáo liên quan đến dự án xây dựng cầu Ninh Cường vượt sông Ninh Cơ trên quốc lộ 37B, thuộc địa bàn huyện Trực Ninh và huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định.

Cầu Ninh Cường sẽ có chiều dài 1,65 km, cách cầu phao Ninh Cường hiện trạng 80 m về phía hạ lưu. Điểm đầu tuyến nằm tại QL37B thuộc xã Trực Phú, huyện Trực Ninh; điểm cuối tuyến nằm tại QL37B thuộc thị trấn Liễu Đề, huyện Nghĩa Hưng.

Tổng mức đầu tư của dự án này theo báo cáo vừa công bố là gần 349 tỷ đồng. Dự kiến cuối năm 2024 cây cầu này sẽ được khởi công.

Duyệt quy hoạch tỉnh An Giang

Theo TTXVN, ngày 15/11, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã ký Quyết định phê duyệt Quy hoạch tỉnh An Giang thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Mục tiêu đến năm 2030 An Giang là tỉnh phát triển khá trong vùng đồng bằng sông Cửu Long; có kinh tế phát triển năng động, hài hòa và bền vững; là trung tâm nghiên cứu phát triển giống và sản xuất nông nghiệp, thủy sản...

Cùng với đó, đây là trung tâm du lịch sinh thái của vùng; đầu mối giao thương, hợp tác với Vương quốc Campuchia; có hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Duyệt quy hoạch tỉnh Ninh Thuận

Vừa qua, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã ký Quyết định phê duyệt Quy hoạch tỉnh Ninh Thuận thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Mục tiêu tổng quát phấn đấu đến năm 2030, tỉnh Ninh Thuận trở thành tỉnh có mức thu nhập bình quân thuộc nhóm trung bình cao của cả nước, phát triển năng động, nhanh và bền vững với kinh tế biển, kinh tế đô thị là động lực tăng trưởng; phát triển trọng tâm tại khu vực phía Nam tỉnh tạo tiền đề cơ sở hình thành Khu kinh tế ven biển.

Hà Nội đề xuất quy hoạch thêm nhiều đường cao tốc

Theo đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065, với mạng lưới đường ngoài đô thị, mạng lưới đường đô thị sẽ được bổ sung, điều chỉnh các tuyến đường trục ngoài đô thị, trong đó trọng tâm điều chỉnh các trục kết nối với Cảng hàng không Nội Bài, điều chỉnh bổ sung các trục nối với Cảng hàng không thứ hai, đảm bảo kết nối với đô thị trung tâm bằng hai tuyến đường cao tốc và hai tuyến đường trục.

Các tuyến được đề nghị điều chỉnh, bổ sung gồm 7 tuyến, trong đó có một tuyến bổ sung đảm bảo kết nối với Cảng hàng không Nội Bài, một tuyến điều chỉnh kết nối với Cảng hàng không thứ hai, 4 tuyến điều chỉnh và bổ sung để phục vụ kết nối với các tỉnh lân cận, một tuyến có tính chất kéo dài để phục vụ phát triển kinh tế xã hội.

Lộ diện vị trí sân bay quốc tế thứ hai ở Hà Nội

Theo đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065, cảng hàng không quốc tế thứ hai của Thủ đô có vị trí ở huyện Ứng Hòa, phía nam đường quy hoạch cao tốc tây bắc quốc lộ 5, phía tây giáp đường trục phát triển kinh tế phía Nam; chức năng hỗ trợ cho CHKQT Nội Bài, phục vụ cho vận tải khách trong vùng Thủ đô.

Tàu đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam gần 60 tỷ đô: Tương lai sẽ xuất phát ở vị trí nào tại Hà Nội?

(Ảnh minh họa).

UBND TP Hà Nội đã đưa ra phương án quy hoạch hệ thống đường sắt Quốc gia trên địa bàn đến năm 2045, tầm nhìn 2065.

UBND TP Hà Nội đang tổ chức lấy ý kiến người dân về dự thảo Đề án điều chỉnh quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn 2065, trong đó có đưa ra phương án quy hoạch hệ thống đường sắt Quốc gia trên địa bàn.

Đối với đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, đồ án Điều chỉnh Quy hoạch như sau: Cập nhật, điều chỉnh, bổ sung các nội dung về hướng tuyến đã được thống nhất; mở rộng tổ hợp nhà ga Ngọc Hồi để tích hợp nhà ga, Depot, trạm bảo dưỡng… của các tuyến đường sắt Quốc gia, đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị.

Đường sắt tốc độ cao chỉ dừng ở ga Ngọc Hồi (không đi vào ga Hà Nội). Bổ sung một vị trí khu vực đô thị vệ tinh Phú Xuyên để phục vụ kết nối cảng hàng không thứ hai.

Sau khi tổ chức lấy ý kiến người dân, dự thảo Đề án điều chỉnh quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn 2065 sẽ được hoàn thiện trình Chính phủ xem xét cho ý kiến vào tháng 12 và trình Quốc hội xem xét thông qua trong năm 2024.

Trước đó, hồi tháng 8, Bộ Giao thông Vận tải đã xin ý kiến về phương án hướng tuyến, vị trí và quy mô nhà ga, trạm bảo dưỡng thuộc Dự án đường sắt tốc độ cao đi qua Hà Nội. Theo đó, Bộ đề xuất tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam xuất phát từ ga Hà Nội, tàu đi đoạn ga Ngọc Hồi - ga Hà Nội có tốc độ thấp như tàu đô thị.

Bên cạnh đó, liên danh tư vấn Tổng công ty Tư vấn thiết kế giao thông vận tải (TEDI) và Trung tâm Tư vấn đầu tư phát triển giao thông vận tải (CCTDI) cũng đã hoàn tất báo cáo đầu kỳ quy hoạch các tuyến, ga đường sắt khu vực đầu mối Hà Nội; trong đó, đề xuất đường sắt tốc độ cao vào đến ga Hà Nội.

Theo đó, tư vấn đề xuất ga đầu mối phía nam là ga Ngọc Hồi, chuyển depot Thường Tín (nơi lập tàu, tập kết tàu, thực hiện bảo dưỡng, sửa chữa tàu và các tác nghiệp kỹ thuật khác) về khu vực ga Ngọc Hồi. Ga đầu mối phía đông là ga Lạc Đạo (Hưng Yên).

Ngoài ra, ga Hà Nội là ga có chức năng phục vụ hành khách đường sắt đô thị kết hợp với hành khách đường sắt tốc độ cao.

Theo lý giải của các đơn vị tư vấn, quy hoạch mạng lưới bố trí ga đầu cuối của tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam tại Ngọc Hồi cách xa trung tâm TP Hà Nội khoảng 10km sẽ làm giảm tính hấp dẫn trong việc thu hút hành khách đi tàu, đặc biệt là các khu vực phía bắc sông Hồng.

Với đề xuất của Bộ Giao thông Vận tải về tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc Nam xuất phát từ ga Hà Nội, lãnh đạo Hà Nội cho biết quá trình thẩm tra, thẩm định Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án, thành phố đã thống nhất hướng tuyến đường sắt tốc độ cao bắt đầu từ ga Ngọc Hồi đi xuống phía nam; đồng thời mở rộng tổ hợp ga này để tích hợp nhà ga, depot, trạm bảo dưỡng của các tuyến đường sắt đô thị, đường sắt quốc gia, tốc độ cao.

Đối với phương án sử dụng chung hạ tầng với tuyến đường sắt đô thị số 1 (Yên Viên – Ngọc Hồi) để tổ chức vận tải vào ga Hà Nội, thành phố khẳng định chưa phù hợp định hướng Quy hoạch mạng lưới đường sắt đã được Thủ tướng phê duyệt.

Do đó, UBND TP Hà Nội đề nghị Bộ GTVT đẩy nhanh tiến độ nghiên cứu lập dự án tuyến đường sắt vành đai phía Đông, bàn giao quỹ đất, cơ sở vật chất tuyến đường xuyên tâm Yên Viên – Ngọc Hồi để địa phương đầu tư xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 1.

Về vị trí nhà ga, theo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam do Bộ Giao thông vận tải đề nghị UBND TP Hà Nội góp ý trước đây, dự kiến bố trí depot đầu tuyến tại huyện Thường Tín, cách ga Ngọc Hồi khoảng 3,6km về phía Nam, quy mô diện tích đất dự kiến 85ha. Từ đó có thể tích hợp nhà ga, depot - nơi lập tàu, tập kết tàu, thực hiện bảo dưỡng, sửa chữa tàu và các tác nghiệp kỹ thuật khác của các tuyến đường sắt đô thị, đường sắt quốc gia, đường sắt tốc độ cao và hình thành trong tương lai tổ hợp công nghiệp đường sắt quốc gia.

Theo quy hoạch, ga Ngọc Hồi sẽ được xây dựng trên diện tích khoảng 151,8 ha trong tổng diện tích 171 ha quy hoạch, với mục tiêu trước mắt đảm bảo hoàn trả chức năng của ga Hà Nội và ga Giáp Bát. Dự án ga Ngọc Hồi đã được thực hiện từ năm 2009, đến nay đã giải phóng được khoảng 55 ha mặt bằng.

Ngoài ra, Hà Nội cũng đề xuất Bộ GTVT bố trí thêm một nhà ga đường sắt tốc độ cao tại khu vực đô thị vệ tinh Phú Xuyên, phía Nam Hà Nội vì trong tương lai nơi đây sẽ xây dựng sân bay thứ 2 Vùng thủ đô Hà Nội và xây dựng các khu đô thị vệ tinh, với 127.000 người dân sinh sống.

Đà Nẵng bỏ trống hơn 14.000 lô đất trong khi nhiều dự án thiếu chỗ tái định cư

Trong khi các dự án mới ở Đà Nẵng thiếu quỹ đất bố trí tái định cư thì thành phố lại đang bỏ trống hơn 14.000 lô đất.

Theo số liệu mới công bố tại Kỳ họp chuyên đề HĐND TP Đà Nẵng tháng 10/2023, thành phố hiện còn hàng trăm khu đất lớn, hàng chục nghìn lô đất tái định cư (TĐC) để trống, gây lãng phí nguồn lực đất đai, ô nhiễm môi trường. Trong khi đó, nhiều dự án mới triển khai lại thiếu quỹ đất bố trí TĐC.

Nghịch lý thừa - thiếu đất tái định cư

Qua rà soát, Đà Nẵng hiện còn 14.286 lô đất TĐC để trống, chưa sử dụng. Tuy nhiên, nhiều khu vực triển khai dự án mới lại thiếu quỹ đất xây dựng khu TĐC phục vụ giải tỏa.

Theo ông Phạm Nam Sơn, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) TP Đà Nẵng, tổng quỹ đất TĐC theo quy hoạch 318 dự án trên địa bàn Đà Nẵng là 131.438 lô. Tháng 8/2023, thành phố giao ngành TN-MT rà soát lại hiệu quả sử dụng đất với toàn bộ quỹ đất TĐC.

Về nguyên tắc, giải tỏa ở đâu thì bố trí TĐC tại đó. Tuy nhiên, quá trình giải tỏa thực hiện các dự án, có thực tế là nơi có dự án thì không có quỹ đất TĐC hoặc chưa có đất thực, nơi đã hoàn thành dự án thì còn quỹ đất TĐC.

Vì vậy, để giải bài toán thừa - thiếu cục bộ đất TĐC, Đà Nẵng đã cho chủ trương điều chỉnh nhận đất TĐC từ huyện Hòa Vang về quận Cẩm Lệ tại một số dự án như Dự án đường ĐH2, Dự án đường vành đai phía Tây.

Theo ông Sơn, với chính sách này, thành phố áp dụng cụ thể cho từng trường hợp trên cơ sở đề xuất của hội đồng giải phóng mặt bằng các quận, huyện. “ Giải pháp để triển khai là quận, huyện công khai quỹ đất TĐC để người dân có thể lựa chọn TĐC tại chỗ hoặc vị trí hoán đổi ”, ông Sơn cho biết.

Vấn đề này, ông Lê Trung Chinh, Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng cho biết, những dự án mới, đặc biệt như Dự án mở rộng QL14B không có quỹ đất TĐC tại chỗ, phải tính toán sử dụng nguồn đất trên địa bàn huyện Hòa Vang nhưng hiện nay Hòa Vang cũng đang thiếu.

“ Vì vậy, vừa qua các sở làm việc với Hòa Vang lên phương án cụ thể về TĐC cho Dự án QL14B. Từng người một sẽ TĐC ở đâu, tại chỗ hay xuống Cẩm Lệ. Có như vậy mới giải quyết được bài toán này. Chưa kể, sắp tới triển khai Dự án mở rộng cao tốc đoạn Hòa Liên - Túy Loan, nhu cầu đất TĐC cũng lớn ”, ông Chinh nêu.

Trong khi đó, ông Lương Nguyễn Minh Triết, Chủ tịch HĐND TP Đà Nẵng, đề nghị nghiên cứu, sớm ban hành quy định xác định hệ số mặt cắt đường khi người dân có nhu cầu chuyển địa điểm bố trí TĐC (chuyển đổi từ lô đất tại đường mặt cắt khác nhau cũng như chuyển đổi vị trí đất ở các quận, huyện) để sử dụng hiệu quả quỹ đất TĐC đã có thực tế nhưng chưa bố trí.

“ Phải nghiên cứu phương án hoán đổi để sử dụng hiệu quả quỹ đất TĐC, đảm bảo không để dôi dư chỗ này, thiếu thốn chỗ kia. Làm sao phải đưa thành phương thức chung chứ không phải riêng cho từng dự án, vì liên quan tới từng dự án riêng lẻ phải xin ý kiến, rồi tư vấn, đấu giá, đấu thầu… chắc không ai muốn tham gia ”, ông Triết cho biết.

Đấu giá khai thác tạm thì 10 năm chưa xong

Trước thực trạng hàng loạt lô đất trống trong khu dân cư để hoang nhiều năm gây ô nhiễm, mất mỹ quan đô thị hiện vẫn chưa được quản lý, khai thác hiệu quả, ông Phạm Nam Sơn cho biết, sắp tới sẽ đề xuất thành phố phương án quản lý, khai thác quỹ đất TĐC.

Cụ thể, đất TĐC ở địa phương nào thì giao về địa phương đó thay vì để hết ở Trung tâm Phát triển quỹ đất thành phố. Các quận, huyện được giao quản lý, khi nào sử dụng phải có phương án cụ thể.

“ Địa phương có thể đề xuất phương án sử dụng các lô đất này để phục vụ TĐC cho dự án giải tỏa trên địa bàn hoặc đề xuất phương án đấu giá tạo nguồn thu, phát triển dịch vụ thương mại. Nếu khu vực đó khó đấu giá thì đề xuất khai thác tạm (đấu giá quyền khai thác tạm) nhưng đồng thời đảm bảo hai yếu tố về an ninh trật tự và môi trường ”, ông Sơn nêu phương án.

Cụ thể, với 324 khu đất lớn để trống, trong năm 2023 thành phố đã có kế hoạch đấu giá khai thác tạm 31 khu, trong đó đã trình phương án giá 5 khu. Qua đấu giá thí điểm 3 khu gồm Khu đất số 1 đường Trương Chí Cương (phường Hòa Cường Nam, quận Hải Châu),

Khu A-13 khu cuối tuyến Bạch Đằng Đông (phường Nại Hiên Đông, quận Sơn Trà) và Khu đất 5.2 Khu dân cư An Cư 5 (phường Mân Thái, quận Sơn Trà) thì có 2 khu đất lớn đã đấu giá thành công.

“ Đấu giá khai thác tạm các khu đất mang lại nhiều lợi ích như đảm bảo cảnh quan môi trường, quản lý và thu được nguồn lực tạm thời ban đầu cũng như tạo căn cứ, cơ sở để xác định mức giá triển khai cho các khu đất lân cận, tạo thành chuỗi dịch vụ kích thích phát triển khu vực ”, ông Sơn đánh giá.

Tuy nhiên, ông Lương Nguyễn Minh Triết, Chủ tịch HĐND TP cho rằng, hiện trong khu dân cư có rất nhiều lô đất trống để hoang cả chục năm nhưng không ai tới nhận.

“ Người dân muốn mượn sử dụng tạm để trồng cây cảnh chẳng hạn, khi cần thì trả lại nhưng cũng chẳng biết của ai, mượn ai ”, ông Triết nói và cho biết thêm cần phải có giải pháp xử lý chứ đấu giá khai thác tạm, cả thành phố hàng chục nghìn lô, chờ đấu giá thì 10 năm nữa cũng chưa đưa vào sử dụng được.

Chủ tịch HĐND TP Đà Nẵng gợi mở giải pháp là thành phố ban hành hướng dẫn khung, từ đó các quận, huyện có căn cứ pháp lý để trực tiếp quản lý, sử dụng. Trong đó, việc sử dụng tạm làm công viên, bãi đỗ xe, vườn dạo cũng rất cần thiết và nên xem xét.

Nguồn: Thanh Niên; Vietnammoi; Soha; CafeF