KHÁM CHỮA BỆNH MIỄN PHÍ CHO BÀ CON VIỆT KIỀU VÀ NGƯỜI CAMPUCHIA NGHÈO TỈNH TAKEO

Ngày 1/11, Đại sứ quán Việt Nam và Bệnh viện Chợ Rẫy-Phnom Penh tại Campuchia đã tổ chức chương trình khám, chữa bệnh, cấp phát thuốc và tặng quà cho bà con người gốc Việt và Campuchia tại tỉnh Takeo.

Cùng với sự phối hợp của Đại sứ quán Việt Nam, Hội Khmer - Việt Nam tại Campuchia và chính quyền địa phương, nhóm 24 y, bác sĩ của Bệnh viện Chợ Rẫy - Phnom Penh, với trang thiết bị y tế chuyên dụng, đã triển khai chương trình thăm khám, tầm soát bệnh, tư vấn sức khỏe, cấp phát thuốc miễn phí cho 500 người dân, bao gồm 250 người gốc Việt và 250 người Campuchia tại tỉnh Takeo, cách thủ đô Phnom Penh khoảng 70km về phía Nam.

Trao đổi với phóng viên, bác sĩ Tôn Thanh Trà, Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy - Phnom Penh cho biết: Đây là đợt khám bệnh từ thiện thứ hai trong năm nay của bệnh viện và cũng là đợt thứ 14 từ trước đến nay được bệnh viện triển khai theo chương trình hợp tác đảm bảo an sinh xã hội do Đại sứ quán Việt Nam tại Campuchia phát động.

Theo đó, bà con nghèo, không phân biệt là người gốc Việt hay người Campuchia, không có điều kiện đến thăm khám, chữa bệnh ở các cơ sở y tế đều được tạo điều kiện tư vấn, tầm soát tại chỗ. Những người có bệnh lý cần phải điều trị lâu dài thì chúng tôi hướng dẫn bà con đến các cơ sở y tế khám chữa bệnh.

Bác sĩ Tôn Thanh Trà chia sẻ: “Mỗi lần chúng tôi đi một địa phương khác nhau. Lần này, chúng tôi đã kêu gọi được sự hỗ trợ của các đối tác, và đặc biệt các y, bác sĩ của Bệnh viện Chợ Rẫy – Phnom Penh cũng đã quyên góp về mặt tài chính, từ đó chúng tôi đã mua cho bà con gạo và thực phẩm. Ngoài công tác chuyên môn, chúng tôi cũng tập trung vào hoạt động hướng tới cộng đồng, vì chăm sóc sức khỏe cộng đồng là một nhiệm vụ hết sức cần thiết cho bà con".

Hoạt động khám bệnh từ thiện của Bệnh viện Chợ Rẫy - Phnom Penh thường được ưu tiên tổ chức ở những vùng sâu, vùng xa, khu vực khó khăn trên đất nước chùa Tháp. Chủ trương này phù hợp với chính sách chung của các cấp chính quyền Campuchia nhằm từng bước nâng cao chất lượng y tế cộng đồng.

Thay mặt chính quyền địa phương, ông Sut Khon, Phó Tỉnh trưởng tỉnh Takeo đã nhấn mạnh ý nghĩa của chương trình hôm nay: “Đây là một chương trình có ý nghĩa, phù hợp với chủ trương của Chính phủ Hoàng gia Campuchia khóa VII dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng Samdech Hun Manet, trong đó thúc đẩy việc chăm lo sức khỏe cộng đồng. Chương trình ngày hôm nay vô cùng có ý nghĩa, thể hiện sự gắn bó, đoàn kết, hữu nghị giữa nhân dân hai nước Việt Nam-Campuchia".

Phát biểu tại buổi lễ, Đại sứ Việt Nam tại Campuchia Nguyễn Minh Vũ đã biểu dương, đánh giá cao sự phối hợp và chung tay của Bệnh viện Chợ Rẫy - Phnom Penh trong chăm lo, bảo vệ sức khỏe cho người dân Campuchia và cộng đồng người gốc Việt. Đại sứ bày tỏ mong muốn bà con người Khmer và gốc Việt sẽ tiếp tục phát huy truyền thống đoàn kết, thương yêu, đùm bọc, giúp đỡ lẫn nhau, tích cực đóng góp cho việc giữ gìn, vun đắp mối quan hệ giữa hai nước Việt Nam – Campuchia, cũng như chung tay xây dựng đất nước Campuchia phát triển thịnh vượng.

GIỮ TIẾNG VIỆT BẰNG NHẠC CỤ VÀ ẨM THỰC

Dạy thanh điệu bằng nhạc cụ dân tộc, nói tiếng Việt khi nấu món ăn quê nhà… ngôn ngữ mẹ đẻ đang được những người con xa xứ gìn giữ, lan toả bằng những hoạt động cụ thể, gần gũi nhất trong đời sống. Bằng cách làm đầy cảm xúc, sự sáng tạo và yêu thương, tiếng Việt lớn lên cùng thế hệ măng non mỗi ngày.

Lớp học "tùng - cheng"

Một buổi sáng ở Đại học Ca’ Foscari (thành phố Venice, Italy), tiếng "tùng - cheng" vang lên giữa lớp học của cô Lê Thị Bích Hường (quê Phú Thọ). Cô vừa gõ trống, vừa khẽ rung chập cheng: "Hôm nay, chúng ta học thanh điệu qua âm thanh nhé. Đây là trống - tùng, đây là chập cheng - cheng. Tiếng nào thấp, tiếng nào cao?". Cả lớp bật cười rồi chăm chú lắng nghe.

Với cô Hường, tiếng Việt là một ngôn ngữ giàu nhạc tính - sáu thanh điệu (sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng, không dấu) như sáu nốt nhạc. Bảy năm giảng dạy tiếng Việt tại Italy, cô Hường luôn trăn trở tìm cách giúp sinh viên vượt qua rào cản thanh điệu. "Các em thấy các thanh điệu rất giống nhau, nên tôi phải nghĩ cách để các em nghe được sự khác biệt bằng âm nhạc, nhưng vẫn giữ đúng sắc thái tiếng Việt", cô nói.

Từ đó, cô đưa nhạc cụ dân tộc của Việt Nam vào lớp học, vừa sinh động vừa gắn liền với văn hóa Việt. Sinh viên lớp tiếng Việt thực hành Giulio Perini nói: "Âm thanh nhạc cụ giúp mình nhớ các thanh điệu lên xuống của tiếng Việt". Còn Marinunzia Cimarosa, bạn cùng lớp, nhận xét: "Cách học này rất thú vị và hiệu quả. Sử dụng nhạc cụ trong lớp luôn khiến chúng tôi thấy vui".

Các buổi học của cô Hường thường kết thúc trong tiếng cười. "Các em có thể tự sửa khi nói sai. Tôi muốn tạo cho các em cách học nhẹ nhàng nhất, thú vị nhất", cô nói.

Cô Hường bắt đầu dạy tiếng Việt từ năm 2005 tại Brazil, khi đang làm Giám đốc các dự án hợp tác Italy - Brazil. Là người từng học nhiều ngoại ngữ như Nga, Pháp, Italy, Anh, cô coi việc trở lại với tiếng Việt là một hành trình trở về cội nguồn. Sau đó, cô sang Italy, giảng dạy cho Hiệp hội Nhịp cầu Văn hóa Italy - Việt Nam, rồi từ năm 2018 được tuyển vào Đại học Ca’ Foscari, nơi tiếng Việt còn là môn học mới, chưa có giáo trình tiếng Italy.

"Trường nói nếu không đủ sinh viên thì sẽ đóng lớp. Tiếng Việt khó, thời gian dạy ít, trường lại cách nhà bốn tiếng đồng hồ. Có lúc tôi thấy chơi vơi. Nhưng mẹ tôi luôn nói: "Mẹ mong con tỏa sáng trên giảng đường". Chính khát khao, ước vọng của mẹ về việc gìn giữ và lan tỏa tiếng Việt giúp tôi vượt qua", cô nói.

Để tăng hứng thú, cô kết hợp ngữ âm, văn hóa và âm nhạc, khuyến khích sinh viên viết luận, hát dân ca, đóng kịch, học nấu món Việt, tìm hiểu phong tục. "Các em học dùng đũa, học làm nem, rồi hỏi: Cô ơi, dạy chúng em hát quan họ được không?", cô Hường kể.

"Giảng dạy tiếng Việt giúp sinh viên Italy hiểu hơn về Việt Nam. Ngôn ngữ có thể truyền tải và mở cánh cửa hiểu biết giữa các nền văn hóa", cô nhấn mạnh. Cô tin rằng phương pháp dạy gắn với âm nhạc, ẩm thực, truyện cổ tích, lễ hội… cũng có thể áp dụng cho trẻ em gốc Việt sinh ra ở nước ngoài để tiếng Việt trở nên gần gũi, thân thuộc hơn.

Nói món Việt cùng con

Nếu lớp học của cô Hường dùng âm nhạc để “nghe” thanh điệu thì ở nhiều gia đình kiều bào, tiếng Việt được nuôi dưỡng qua mùi vị và những câu chuyện quanh bếp. Kênh Việt Happiness Station - “Trạm hạnh phúc - Chạm cảm xúc” - do chị Kiều Thị Bích Hương (ở Rotselaar, Vương quốc Bỉ) cùng nhóm bạn gốc Việt ở châu Âu sáng lập - đã biến ý tưởng ấy thành hoạt động thiết thực.

Năm 2021, cuộc thi đầu tiên "Nói món Việt cùng con" do Kênh Việt Happiness Station tổ chức đã được các gia đình và trẻ em gốc Việt sinh ra, lớn lên ở nước ngoài hưởng ứng nhiệt tình. Chỉ sau ba ngày phát động, hai chị em Tống Khánh Linh (15 tuổi) và Tống Mỹ Linh (12 tuổi) ở Australia đã gửi video đầu tiên giới thiệu bánh trôi nước - một sản phẩm được thực hiện trong bối cảnh Melbourne kéo dài phong tỏa vì Covid-19. Chị Nguyễn Thị Thanh Hương, mẹ của hai em, kể rằng các con tự làm kịch bản, soạn lời dẫn bằng tiếng Việt, mặc áo dài và hào hứng thực hiện clip - trải nghiệm khiến các em thêm yêu quê hương và tự hào về văn hoá Việt.

Ban tổ chức đã lựa chọn 19 video vào vòng chung khảo. Ở đó, tiếng Việt của trẻ em vẫn giữ giọng vùng miền, biểu cảm và chân thực - như lời Lynh Mai Moneyn (14 tuổi, ở Bỉ) khi nói về nỗi nhớ phở: “Lúc cháu ốm, mẹ cũng nấu phở cho ăn. Mẹ bảo phở tốt cho người ốm. Việc đầu tiên khi được về quê là cháu đi ăn phở. Cứ đợi để về Việt Nam ăn phở, cứ thèm lắm ạ!”.

Nhiều gia đình coi quá trình làm clip như một “tiết học tiếng Việt tại gia”: mẹ chuẩn bị nguyên liệu vừa nói chuyện với con, bố quay phim, con học từ vựng và mẫu câu mới. Ở Bỉ, hai anh em Zeno Hùng Anh Caroen (10 tuổi) và Ilias Hoàng Anh Caroen (7 tuổi) được mẹ hướng dẫn từng công đoạn gói bánh chưng, mỗi động tác lại trở thành một bài học tiếng Việt.

Ban giám khảo chấm điểm không chỉ theo tiêu chí ẩm thực mà còn ở giá trị ngôn ngữ và tình cảm gia đình. Kết quả cho thấy: một cuộc thi nhỏ, định dạng giản dị, có thể khơi dậy thói quen dùng tiếng mẹ đẻ nơi trẻ em và lan tỏa tinh thần giữ gìn văn hoá trong cộng đồng.

Từ cuộc thi ban đầu, đến nay, Kênh Việt Happiness Station đã mở rộng thành kênh podcast và video về văn hoá, văn học Việt Nam, với hơn 1,7 nghìn người theo dõi trên fanpage. Nhiều cuộc thi và dự án mới ra đời: “Du lịch cùng con 2022”, "Podcast của tôi - Chuyện của tôi 2023", "Tủ sách Việt trong nhà hàng Việt ở nước ngoài"… Kênh cũng duy trì nhiều chuyên mục: Tiếng Việt ở nước ngoài - Chuyện bây giờ mới kể; Chuyện mình xứ người; Ngỡ như mới hôm qua; Ối giời ơi; Nghe và ngẫm...

Chị Kiều Thị Bích Hương chia sẻ: “Ngay từ những podcast đầu tiên, chúng tôi đã xác định hướng đi là giữ gìn và nuôi dưỡng tiếng mẹ đẻ qua giọng đọc của người Việt, gốc Việt ở nhiều nước trên thế giới - khuyến khích cả trẻ em và dâu, rể nước ngoài cùng gieo trồng tình yêu tiếng Việt trên cánh đồng Kênh Việt Happiness Station”.

Nỗ lực miệt mài của hàng nghìn giáo viên không chuyên, tình nguyện viên kiều bào, những cha mẹ người Việt đã và đang góp phần gìn giữ, lan tỏa tiếng Việt cho các thế hệ người Việt Nam thứ hai, thứ ba sinh ra và lớn lên ở nước ngoài. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, tiếng Việt không thể đứng ngoài dòng chảy giao thoa ngôn ngữ. Nhưng họ chính là sợi dây, mỏ neo, sợi chỉ đỏ để tiếng Việt không bao giờ mất.

LAN TỎA VĂN HỌC VIỆT Ở XỨ SỞ SƯƠNG MÙ

Khi sáng lập Major Books, chị Trần Thủy Thiên Kim cùng các cộng sự mong muốn chia sẻ tình yêu và đưa văn học Việt đến với thế giới nói tiếng Anh. Họ tin rằng việc làm mình sẽ có những đóng góp dù nhỏ bé vào việc nâng cao nhận thức rằng không có tiếng nói nào yếu kém trong nền văn học thế giới.

Tại London - nơi quy tụ những nhà xuất bản hàng đầu và các giải thưởng văn học danh giá, một công ty xuất bản độc lập của người Việt đã ra đời khiến nhiều người trong giới làm sách chú ý. Với Major Books, việc dịch và xuất bản văn học Việt ra tiếng Anh không chỉ là một dự án nghề nghiệp, mà là sứ mệnh dài lâu giúp cho tiếng nói Việt được vang lên trên bản đồ văn học thế giới.

Giấc mơ từ những trang sách

Ngay từ khi còn theo học ngành Văn học so sánh tại Đại học University College London (UCL), Thiên Kim đã nhận ra sự thiếu vắng của các tác phẩm Việt trong mắt độc giả quốc tế. Theo chị, Việt Nam có quá nhiều tác phẩm văn học đáng giá cần được giới thiệu ra thế giới.

Trước khi cùng các cộng sự lên ý tưởng cho Major Books, Thiên Kim đã sáng lập San Hô Books - một công ty phát hành và truyền thông sách tại Việt Nam.

Hơn bốn năm hoạt động trong ngành xuất bản trong nước giúp chị hiểu sâu sắc ý nghĩa và sự khắc nghiệt của nghề. Đằng sau mỗi cuốn sách là cả một thế giới những người âm thầm lao động, từ biên tập, chế bản, in ấn, phát hành để đưa tri thức và cái đẹp đến tay độc giả.

Những kinh nghiệm ấy trở thành nền tảng thôi thúc chị tiếp tục giấc mơ lớn hơn để Major Books chính thức ra đời vào năm 2022. Theo nhóm sáng lập, tên gọi Major Books không chỉ là một thương hiệu mà giống như một tuyên ngôn thẳng thắn trước sự phân cấp ngầm vốn tồn tại trong ngành xuất bản phương Tây giữa các nền văn học với ngôn ngữ và văn hóa khác nhau.

Sau ba năm thành lập, Major Books đã phát hành tại Anh nhiều tác phẩm văn học Việt được dịch sang tiếng Anh như Water: A Chronicle (Biên sử nước - Nguyễn Ngọc Tư), Making a Whore (Làm đĩ - Vũ Trọng Phụng), The tale of Kiều (Truyện Kiều - Nguyễn Du), Parallels (Song song - Vũ Đình Giang)…

Những tác phẩm này được lựa chọn không theo độ “hot” hay khả năng bán chạy mà bằng giá trị văn chương và sức biểu đạt của ngôn ngữ, mang lại cho bạn đọc quốc tế có được cái nhìn toàn diện về văn học Việt Nam từ trung đại, hiện đại đến đương đại.

Chính sự chỉn chu trong lựa chọn đã giúp Major Books nhận được thành quả đáng kể như bản dịch Biên sử nước giành Giải thưởng PEN Translates của English PEN (Hiệp hội Văn bút Anh) năm 2024. Ngoài ra, chuỗi ba tác phẩm về hình ảnh phụ nữ Việt qua các thời kỳ được Quỹ Nghệ thuật Anh (Arts Council England) tài trợ.

Niềm tin cho tác giả Việt

Không chỉ dừng lại ở việc xuất bản, Major Books còn đặt ra một sứ mệnh sâu xa hơn khi khuyến khích các cây bút Việt tiếp tục sáng tác.

Theo Thiên Kim, từ khi văn học dịch phổ biến, dường như có một sự mất cân bằng rõ ràng giữa văn học Việt và văn học nước ngoài. Thông qua Major Books tại Anh và San Hô Books tại Việt Nam, chị cùng cộng sự đang kiến tạo một hệ sinh thái hai chiều – nơi các tác phẩm Việt có cơ hội bước ra thế giới, đồng thời những cuốn sách quốc tế giàu giá trị cũng được giới thiệu tới độc giả Việt Nam.

Bởi vậy, các dự án của họ không chỉ xuất phát từ tình yêu văn chương mà còn gắn với tinh thần cộng đồng, tạo ra những tác phẩm có thể mang lại lợi ích xã hội, giúp con người thấu hiểu và kết nối với nhau.

Tin rằng dịch giả gốc Việt hiểu rõ nhất cái “thần” của tác phẩm, Major Books luôn ưu tiên chọn dịch giả là người gốc Việt. Hiện tại, những dịch giả hợp tác với nhà xuất bản đều là những tên tuổi trẻ nhưng có chiều sâu học thuật như Nguyễn An Lý, Nguyễn Bình, Đinh Ngọc Mai, Khải Q. Nguyễn… Họ vừa là những người hiểu văn chương Việt vừa có khả năng đối thoại với độc giả quốc tế bằng ngôn ngữ tinh tế và chuẩn mực.

Major Books cũng nhận được sự ủng hộ của UCL - nơi có cộng đồng sinh viên, giáo sư và tiến sĩ đam mê văn học. Đến nay, nhà xuất bản đã thiết lập được quan hệ với nhiều nhà phân phối, đại diện bán hàng và nhà sách uy tín tại Anh, đồng thời đang đàm phán bản quyền với các đối tác ở châu Âu và Mỹ. Tất cả các đầu sách đều có phiên bản sách in và sách điện tử, giúp độc giả toàn cầu dễ dàng tiếp cận.

Cầu nối dịch thuật Việt-Anh

Từ năm 2025, Major Books mở rộng sang mảng sách thiếu nhi với kế hoạch phát hành bản dịch Treasury of Vietnamese folk tales (Tuyển tập Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam) của Nguyễn Đổng Chi, do họa sĩ Việt kiều Jeet Zdũng minh họa và sách tranh phi hư cấu Tết All Round (Muôn miền Tết) giới thiệu tập tục đón Tết khắp các vùng miền Việt Nam…

Mới đây, hai tác phẩm Dạo bước với thời gian và Thư gửi Thần chết của tác giả Quỳnh Hương đã được nhà xuất bản Major Books mua bản quyền phát hành tại Anh vào mùa Xuân năm 2026.

Theo tác giả, quá trình chuyển ngữ cuốn sách từ tiếng Việt sang tiếng Anh trong vòng bốn đến năm tháng không chỉ là công việc dịch thuật đơn thuần, mà còn là một hành trình tự nhìn lại tác phẩm của chính mình. Việc đặt những chi tiết, hình ảnh và cảm xúc của cuốn sách trong một nền văn hóa khác giúp chị có cơ hội tự chất vấn, suy ngẫm sâu hơn về những gì đã viết lần nữa từ một góc nhìn mới mẻ và khách quan hơn.

Quỳnh Hương coi việc ra mắt bản dịch tiếng Anh là một trải nghiệm đáng quý và háo hức chờ đợi phản hồi của độc giả quốc tế. Chị tin rằng nếu cuốn sách thực sự mang giá trị và ý nghĩa, nó sẽ tự tìm được đường lan tỏa đến bạn đọc ở khắp nơi, theo thời gian.

Thiên Kim cho biết, Major Books quyết định lựa chọn các tác phẩm trên để mua bản quyền xuất bản vì đánh giá cao giá trị thẩm mỹ cũng như thông điệp nhẹ nhàng, sâu lắng, sự đầu tư chỉn chu của đội ngũ tác giả và họa sĩ.

Chị cũng tin rằng tiềm năng ra thế giới của sách tranh và sách thiếu nhi Việt rất lớn, điển hình như thành công của Chang Hoang dã (Trang Nguyễn và Jeet Zdũng) hay những tác phẩm được Nhà xuất bản Kim Đồng xuất bản thêm ấn bản tiếng Anh.

Không chỉ giúp quảng bá văn học và văn hóa Việt Nam, việc làm này còn hướng đến cộng đồng con em kiều bào quốc tế, giúp các bé và gia đình được tiếp tục gìn giữ văn hóa truyền thống của dân tộc mà không nề hà rào cản ngôn ngữ.

Nguồn: VTV4; Thời Đại; Báo Quốc Tế