Từ cuối năm 2023, tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã ra uyết định đưa "tình trạng cô đơn" vào danh sách những mối đe dọa cấp bách đối với sức khỏe toàn cầu.

Ngày 15.11.2023, WHO đã thành lập ủy ban quốc tế về Kết nối Xã hội được quản lý bởi đội ngũ gồm 11 thành viên, đứng đầu là Tiến sĩ - Bác sĩ người Mỹ Vivek Murthy và đặc phái viên thanh niên của Liên minh châu Phi Chido Mpemba. Dự kiến, cơ quan trực thuộc WHO sẽ hoạt động trong 3 năm.

Nguy cơ đe dọa toàn cầu

Bác sĩ Murthy so sánh những rủi ro về sức khỏe do tình trạng cô đơn gây ra có tác hại tương đương việc hút 15 điếu thuốc mỗi ngày, và thậm chí còn vượt xa những nguy cơ liên quan béo phì và ít hoạt động thể chất.

Cô đơn góp phần khiến nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ ở người lớn tuổi tăng 50%, đồng thời dẫn đến rủi ro mắc bệnh động mạch vành hoặc đột quỵ. Theo ông Murthy, ở tất cả khu vực trên thế giới, cứ 4 người lớn tuổi thì có 1 người phải sống trong cô độc.

Ngoài ra, cô đơn cũng tàn phá cuộc sống của những người trẻ. Theo các báo cáo The Guardian thu được, ở châu Phi, 12,7% thanh thiếu niên cảm thấy cô đơn, cao gấp đôi so với 5,3% ở châu Âu .

Những người trẻ cảm thấy cô độc ở trường học có nhiều khả năng bỏ học đại học, dẫn đến thu nhập thấp. Ngoài ra, cảm giác bị tách biệt và không được hỗ trợ trong công việc có thể kéo giảm đáng kể hiệu suất công việc. Việc thiếu một số loại kết nối xã hội nhất định có thể làm tăng nguy cơ lo lắng, trầm cảm và tự tử.

"Những vấn đề này không chỉ ảnh hưởng đến 1 quốc gia. Đây là một mối đe dọa sức khỏe cộng đồng, nhưng đang bị đánh giá thấp", bác sĩ Murthy cho hay.

Tuổi già và sự cô đơn

Các kết nối xã hội đối với cuộc sống con người cũng quan trọng như cơ bắp đối với cơ thể. Nếu chúng teo đi, cơ thể sẽ mất chúng vốn là một phần chất lượng cuộc sống. Một nghiên cứu mới toàn diện đã chỉ ra rằng cảm giác cô đơn không phải là tuyến tính mà phát triển theo đường cong chữ U trong suốt cuộc đời con người.

Những người trẻ tuổi thường hòa nhập xã hội và kết nối với nhiều mối quan hệ khác nhau. Tuy nhiên, mạng lưới liên hệ này thường giảm đi ở tuổi trung niên, do trách nhiệm nghề nghiệp, gia đình hoặc thay đổi chỗ ở. Nỗi cô đơn thường tăng trở lại từ tuổi 60 và thường đạt đỉnh điểm ở tuổi già, khoảng 80.

Sự cô đơn và tuổi thọ của con người

Theo một công trình nghiên cứu ở Mỹ khảo sát 128.118 người tham gia trong độ tuổi từ 13 đến 103 tuổi từ hơn 20 quốc gia cho thấy, sự cô đơn đi theo đường cong hình chữ U, giảm dần từ tuổi trưởng thành đến tuổi trung niên và tăng lên ở tuổi già. Một số yếu tố cơ bản (tức là giới tính, tình trạng hôn nhân, chức năng thể chất, trình độ học vấn) có liên quan đến mức độ cô đơn, nhưng ít yếu tố nào làm giảm bớt quỹ đạo cô đơn. Những phát hiện này làm nổi bật bản chất năng động của sự cô đơn và nhấn mạnh nhu cầu can thiệp có mục tiêu để giảm sự cô đơn.

Những lý do cho điều này rất đa dạng và bao gồm từ những hạn chế về sức khỏe cho đến những tổn thất cá nhân. Một xã hội ngày càng được kết nối nhưng đồng thời cũng bị cô lập càng củng cố hiện tượng này. Xây dựng và duy trì các mối quan hệ xã hội ngày nay không chỉ đòi hỏi thời gian mà còn cả nỗ lực có ý thức. Đặc biệt ở tuổi già, hậu quả của sự cô lập với xã hội có thể rất sâu rộng.

Cô đơn dẫn đến đau tim, đột quỵ…

Ngày nay khoa học đã chứng minh rằng sự cô đơn không chỉ là một vấn đề về cảm xúc hay xã hội. Cô đơn là một yếu tố nguy cơ thực sự đối với sức khỏe thể chất, có thể so sánh với các yếu tố như hút thuốc hoặc thừa cân. Một nghiên cứu quy mô cao thứ hai đã phát hiện ra rằng sự cô đơn và cô lập với xã hội có thể làm tăng đáng kể nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như đau tim và đột quỵ.

Một công trình khoa học phân tích tổng hợp, kiểm tra hơn 770.000 người tham gia, phát hiện ra rằng sự cô đơn và cô lập với xã hội có tác động trực tiếp đến hệ thống tim mạch, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh gây tử vong. Nhưng đó chưa phải là tất cả: sự cô đơn còn góp phần làm suy giảm thể chất nói chung và suy giảm sức khỏe tâm thần. Những người sống cô lập có nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ và trầm cảm cao hơn và thường bị suy giảm khả năng tinh thần.

Thế giới kỹ thuật số gây trở ngại

Mặc dù về mặt lý thuyết, phương tiện truyền thông xã hội và thiết bị di động nhằm mục đích giúp chúng ta kết nối nhiều hơn, nhưng ngày càng có nhiều bằng chứng khoa học cho thấy việc sử dụng công nghệ liên tục thực sự làm tăng nguy cơ cô đơn và các vấn đề về sức khỏe tâm thần.

Đặc biệt, thế hệ trẻ, những người dành nhiều thời gian trực tuyến hơn và đầu tư ít hơn vào các tương tác mặt đối mặt, có xu hướng dễ trải qua sự cô đơn hơn trong cuộc sống.

Biện pháp tích cực chống lại sự cô đơn

Có nhiều cách đơn giản nhưng hiệu quả để chống lại sự cô đơn và nâng cao năng lực xã hội của chính mình. Các nhà nghiên cứu khuyên nên đầu tư cụ thể vào các mối quan hệ xã hội và tích cực tiếp cận với người khác. Đây không phải là một vấn đề cao; đôi khi một cử chỉ thân thiện cũng đủ để củng cố mạng lưới xã hội của bản thân. Một bữa ăn với bạn bè, một cuộc trò chuyện cởi mở hay giúp đỡ một dự án – những hành động nhỏ này thường có tác động cao.

Bất cứ ai thường xuyên duy trì các mối quan hệ xã hội không chỉ được hưởng lợi về mặt tinh thần mà còn cả về thể chất. Ngoài ra, tham gia vào các mục tiêu của người khác - cho dù đó là giúp đỡ một dự án hay cùng nhau khám phá một sở thích mới - có thể làm sâu sắc thêm mối liên hệ đồng thời thúc đẩy hạnh phúc của chính mình.

Chìa khóa giữ sức khỏe ở tuổi già nằm ở sự tương tác xã hội

Cảm giác cô đơn, nhất là khi về già, không phải là số phận tất yếu. Ngược lại: chính bản thân chúng ta có khả năng ảnh hưởng đến quá trình cô đơn. Bằng cách đưa ra quyết định sáng suốt để duy trì các mối liên hệ xã hội, chúng ta có thể chống lại cảm giác bị cô lập, đồng thời có tác động tích cực đến sức khỏe của mình.

Những người hòa nhập vào hoạt động xã hội đã được chứng minh là có chất lượng cuộc sống cao hơn và thậm chí còn khỏe mạnh hơn về mặt thể chất. Trên thực tế, theo nghiên cứu, khoảng 4 đến 6 mối quan hệ sâu sắc, có ý nghĩa là đủ để đảm bảo hạnh phúc cá nhân và chống lại những tác động tiêu cực của sự cô đơn.

Ngăn ngừa cô đơn, tăng cường sức khỏe

Sự cô đơn, cô lập với xã hội là một trong những yếu tố vô hình nhưng có ảnh hưởng cao đến sức khỏe của chúng ta lại thường bị đánh giá thấp. Việc tích cực chống lại sự cô đơn và cải thiện khả năng xã hội của chính mình dễ dàng hơn nhiều người nghĩ.

Để sống lâu và khỏe mạnh, chúng ta cần một mạng hoạt động xã hội mạnh mẽ - và quyết định tạo ra và duy trì mạng lưới này thuộc về chúng ta. Những người bắt đầu vun đắp các mối quan hệ và đầu tư vào tình bạn từ sớm không chỉ có cơ hội có một cuộc sống viên mãn mà còn có được tuổi thọ kéo dài, ít bị bệnh tật mà nhiều hơn bởi hạnh phúc.

Đức Việt Online