LŨ LỤT, LỞ ĐẤT KINH HOÀNG Ở PHILIPPINES, ÍT NHẤT 126 NGƯỜI CHẾT

Số người chết và mất tích trong lũ lụt và sạt lở đất lớn do Bão nhiệt đới Trami gây ra ở Philippines lên tới gần 130 người và tổng thống nước này nói hôm thứ Bảy rằng nhiều khu vực vẫn bị cô lập với những người cần được giải cứu.

Trami quét qua vùng tây bắc Philippines vào ngày thứ Sáu, khiến ít nhất 85 người chết và 41 người khác mất tích trong một trong những cơn bão gây chết chóc và tàn phá nhất ở quần đảo này tính đến thời điểm này trong năm nay, cơ quan ứng phó thảm họa của chính phủ cho biết. Số người chết dự kiến sẽ tăng lên khi có báo cáo từ các khu vực trước đây bị cô lập.

Tổng thống Ferdinand Marcos, đi thị sát một khu vực bị ảnh hưởng nặng nề ở phía đông nam Manila vào ngày thứ Bảy, cho biết lượng mưa lớn bất thường do cơn bão đổ xuống — bao gồm ở một số khu vực có lượng mưa chỉ trong 24 giờ bằng một đến hai tháng — đã vượt quá khả năng kiểm soát lũ lụt ở các tỉnh bị Trami tàn phá.

"Nước quá nhiều," ông Marcos nói với các phóng viên.

"Chúng ta vẫn chưa hoàn tất công tác cứu hộ," ông nói. “Vấn đề của chúng ta ở đây là vẫn còn nhiều khu vực bị ngập lụt và ngay cả xe tải lớn cũng không tiếp cận được.”

Tổng thống nói chính quyền của ông sẽ lên kế hoạch bắt đầu thực hiện một dự án kiểm soát lũ lụt lớn có thể ứng phó với các mối đe dọa chưa từng có do biến đổi khí hậu gây ra.

Cơ quan chính phủ cho biết có hơn 5 triệu người nằm trên đường đi của cơn bão, bao gồm gần nửa triệu người chủ yếu chạy đến tá túc ở hơn 6.300 nơi trú ẩn khẩn cấp ở một số tỉnh.

Trong một cuộc họp nội các khẩn cấp, ông Marcos nêu lên lo ngại về các báo cáo của cơ quan dự báo thời tiết của chính phủ rằng cơn bão có thể quay đầu vào tuần sau khi bị gió áp suất cao ở Biển Đông đẩy ngược trở lại.

Cơn bão được dự báo sẽ ập vào Việt Nam vào cuối tuần nếu nó không đổi hướng.

TRUNG QUỐC ĐAU ĐẦU VÌ LÀN SÓNG VỠ NỢ TRÁI PHIẾU Ở ĐỊA PHƯƠNG

Một khu vực có độ minh bạch thấp của thị trường trái phiếu địa phương ở Trung Quốc đang chứng kiến một làn sóng vỡ nợ kỷ lục, đẩy các các nhà đầu tư, từng tin rằng những trái phiếu này có được sự bảo đảm ngầm của nhà nước, rơi vào cảnh lao đao...

Nhưng thực tế không phải vậy. Những trái phiếu trên không có được sự bảo đảm như các nhà đầu tư đã nhầm tưởng.

Năm ngoái, khi đối mặt với một làn sóng nợ xấu do phương tiền tài chính của các địa phương (LGFV) phát hành, Chính phủ Trung Quốc đã có động thái. Bắc Kinh cho phép các địa phương huy động khoảng 2,2 nghìn tỷ nhân dân tệ, tương đương 309 tỷ USD, trái phiếu mới để trả cho các chủ nợ cũ, đồng thời yêu cầu các ngân hàng quốc doanh cung cấp thêm vốn để các địa phương có thể đảo nợ.

Nợ ẩn và nỗi đau của nhà đầu tư nhỏ lẻ

Các biện pháp này đẩy lãi suất đi vay xuống mức thấp kỷ lục và nhà đầu tư đổ xô trở lại thị trường trái phiếu địa phương. Tuy nhiên, có một khu vực của thị trường này đã không giải quyết được vấn đề trước đó. Các vụ vỡ nợ của các sản phẩm nợ không đạt tiêu chuẩn - là những trái phiếu không được giao dịch đại chúng, hay còn gọi là nợ ẩn - tăng lên mức cao kỷ lục.

Không có một thống kê chính thức nào về quy mô của khu vực thị trường trái phiếu này, nhưng giới phân tích ước tính rằng quy mô có thể đạt khoảng 800 tỷ USD. Trong 9 tháng đầu năm nay, 60 trái phiếu không đạt chuẩn có mối liên hệ với LGFV của các chính quyền địa phương đã vỡ nợ hoặc đưa ra cảnh báo về rủi ro thanh toán, tăng 20% so với cùng kỳ năm ngoái - theo dữ liệu của Công ty Công nghệ và thông tin tài chính Trung Quốc (FCI&T), một nhà cung cấp dữ liệu. Con số tuy còn nhỏ những đang tăng này là cao chưa từng thấy, kể từ khi dữ liệu bắt đầu được ghi lại vào năm 2019.

Những vụ vỡ nợ trái phiếu như vậy đã gây tổn thất cho nhiều nhà đầu tư cá nhân.

Bà Lulu Fang, 60 tuổi, chủ một công ty thương mại nhỏ, cho biết bà đã mất số tiền tiết kiệm 15 triệu nhân dân tệ khi mua một sản phẩm quỹ ủy thác có mối liên hệ với chính quyền tỉnh Quý Châu. Bà đã hy vọng được hưởng mức lợi nhuận ổn định khoảng 8% hàng năm, cao hơn nhiều so với lãi ngân hàng. Nhưng trên thực tế, khoản đầu tư của bà Fang đã bị xóa sổ khi sản phẩm trái phiếu này vỡ nợ vào năm ngoái.

Đối mặt với nguy cơ bị ngân hàng tịch thu căn hộ ở Thẩm Quyến do mất khả năng thanh toán khoản vay thế chấp nhà, bà Fang đã cùng hơn 100 nhà đầu tư khác năm lần bảy lượt tìm đến trụ sở của quỹ ủy thác và các cơ quan chức năng để đòi nợ. “Cuộc sống của tôi bây giờ hoàn toàn bị đảo lộn. Tôi đã làm việc cả đời và dồn tất cả số tiền tiết kiệm được khi nghỉ hưu vào khoản đầu tư đó. Người ta bảo tôi rằng những sản phẩm đầu tư này là an toàn. Họ nói dối”, bà nói.

Các thị trấn, thành phố trực thuộc địa phương và tỉnh lị của Trung Quốc đã sử dụng các LGFV để huy động vốn cho các dự án cơ sở hạ tầng, bao gồm cả đường bộ và hải cảng. Tuy nhiên, các dự án do LGFV cấp vốn không nhất thiết phải mang về lợi nhuận, dẫn tới các công cụ tài chính này phải phụ thuộc vào sự hậu thuẫn từ chính quyền.

Các LGFV thường không tiết lộ tổng số tiền huy động được từ trái phiếu không đạt chuẩn. Trong số 60 trường hợp sản phẩm nợ không đạt tiêu chuẩn đã rơi vào cảnh vỡ nợ hoặc cảnh báo rủi ro trả nợ mà FCI&T thống kê được trong năm nay, có 40 trường hợp không đưa ra con số. 20 sản phẩm còn lại có tổng trị giá khoảng 4,55 tỷ nhân dân tệ.

Điều này hoàn toàn trái ngược với các loại trái phiếu cũng do các LGVF phát hành nhưng được giao dịch công khai. Các địa phương ưu tiên những loại trái phiếu này này, những trái phiếu này cũng được các nhà đầu tư tổ chức ưa chuộng và chưa bao giờ xảy ra tình trạng vỡ nợ. Trong khi đó, các sản phẩm nợ không đạt tiêu chuẩn thường được bán cho các nhà đầu tư ở các đợt phát hành riêng lẻ nên chính quyền địa phương có ít động lực hơn để giúp đỡ họ.

Bà Laura Li, một giám đốc điều hành của S&P Global Ratings, nhận định “Trung Quốc đã đưa ra một loạt chính sách để giải quyết các khoản nợ LGFV, nhưng các chính sách này cần đảm bảo việc hoàn trả các khoản nợ trái phiếu của LGFV vì các công cụ này là một phần của thị trường vốn. Nếu các LGFV vỡ nợ, điều đó sẽ gây nguy hiểm cho sự ổn định tài chính và ổn định xã hội”.

Lãi suất cao, rủi ro lớn

Có một số hy vọng cho các nhà đầu tư sở hữu các trái phiếu LGVF vỡ nợ. Theo tiết lộ của nguồn thạo tin, Chính phủ Trung Quốc đang xem xét cho phép chính quyền các địa phương phát hành trái phiếu trị giá lên tới 6 nghìn tỷ nhân dân tệ trong thời gian từ nay đến hết năm năm 2027 để tái cấp vốn cho các khoản nợ nằm ngoài bảng cân đối kế toán. Nếu được thực thi, một kế hoạch như vậy sẽ tạo điều kiện để các LGFV thực thi đầy đủ nghĩa vụ đối với các sản phẩm nợ ẩn. Tuy nhiên, chưa có gì là chắc chắn và một số nhà phân tích nghi ngờ Bắc Kinh sẽ triển khai một chương trình như thế.

Ông Wang Chen - nhà đồng sáng lập công ty phân tích rủi ro tín dụng Belt & Road Origin (Bắc Kinh) Tech, nhận định: “Nếu những cam kết mới nhằm cắt giảm nợ ẩn trở thành hiện thực, trong trường hợp cần vào cuộc, chính quyền các địa phương vẫn sẽ ưu tiên trái phiếu LGFV được giao dịch đại chúng hơn là các khoản nợ phi tiêu chuẩn. Tác động của kế hoạch mới đối với thị trường nợ phi tiêu chuẩn sẽ phụ thuộc vào quy mô hỗ trợ chính sách thực tế và cách phân bổ các nguồn lực đó giữa các khu vực và thực thể khác nhau”.

Nhiều vụ vỡ nợ trong số trên đã xảy ra trong lĩnh vực quỹ ủy thác. Các sản phẩm quỹ ủy thác thường không được niêm yết và được bán qua các kênh như ngân hàng và công ty chứng khoán đến tay các công ty, tổ chức tài chính và cá nhân giàu có, với ngưỡng đầu tư tối thiểu là 1 triệu nhân dân tệ. Các trái phiếu này thường có các đợt thanh toán cố định hàng năm hoặc 6 tháng, với kỳ hạn của sản phẩm dao động từ 6 tháng đến 5 năm.

Lý do khiến các LGFV phát hành trái phiếu phi tiêu chuẩn là chính quyền địa phương ngày càng thiếu tiền mặt do nền kinh tế Trung Quốc giảm tốc và thị trường bất động sản khủng hoảng kéo dài. Các cơ quan quản lý đã thắt chặt hạn chế đối với việc bán trái phiếu giao dịch đại chúng của LGFV, buộc các công cụ này phải tìm kiếm giải pháp thay thế, cụ thể là phát hành nợ ẩn. Các LGFV thường trả lãi 7-8% cho các sản phẩm nợ này, trong khi lãi suât của trái phiếu niêm yết chỉ là 3%.

“Các LGFV chắc chắn có nhu cầu huy động vốn thông qua các kênh phi tiêu chuẩn mặc dù chi phí cao. Nhưng ưu tiên chính sách đối với các sản phẩm nợ như vậy là thấp nên tỷ lệ vỡ nợ vẫn ở mức cao”, ông Li nói.

Những vụ vỡ nợ đó đã khiến các nhà đầu tư nhỏ lẻ như bà Fang tha thiết được nhà nước hỗ trợ, nhưng kinh nghiệm của một nhà đầu tư lâu năm khác cho thấy bà không có nhiều cơ hội lấy lại tiền.

Khoản đầu tư 3 triệu nhân dân tệ của ông Jason Lai vào một sản phẩm trái phiếu LGFV đã gặp vấn đề từ 5 năm trước. Ông Lai, nhân viên trong một doanh nghiệp nhà nước có trụ sở tại Bắc Kinh, đã bốn lần tới thành phố Anshun để đòi nợ. “Từ năm 2019 khi sản phẩm này lần đầu vỡ nợ cho tới nay, tôi chỉ thu hồi được khoảng 10% tiền gốc. Tôi sẽ không mua bất kỳ sản phẩm nào như vậy trong tương lai”, ông nói.

PHỨC TẠP NHƯ NGÀNH SẢN XUẤT CHIP

Ngay cả sau khi các cơ sở ở Mỹ được xây dựng, hoạt động sản xuất chip nhớ vẫn mang tính chất toàn cầu.

Chất bán dẫn đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với nền kinh tế hiện đại, cung cấp năng lượng cho mọi thứ từ trò chơi điện tử, ô tô đến siêu máy tính, hệ thống vũ khí. Chính quyền Tổng thống Joe Biden đã đầu tư hàng chục tỷ USD giúp các công ty xây dựng thêm nhà máy ở Mỹ, với mục đích sau cùng là củng cố chuỗi cung ứng chung.

Tuy nhiên, ngay cả sau khi các cơ sở ở Mỹ được xây dựng, hoạt động sản xuất chip nhớ vẫn mang tính chất toàn cầu, theo The New York Times. Ví dụ về một con chip thuộc sở hữu của nhà sản xuất Onsemi (Mỹ) cho thấy việc tách khỏi Đông Á và các khu vực khác khó khăn như thế nào.

Những bước đầu tiên để chế tạo loại chất bán dẫn đặc biệt này, được gọi là cacbua silic, diễn ra tại một nhà máy ở New Hampshire. Quá trình phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu thô, máy móc và bằng sở hữu trí tuệ từ hàng chục nhà cung cấp và nhà máy nước ngoài.

Bên trong nhà máy ở New Hampshire của Onsemi, bột silicon và carbon đen từ Na Uy, Đức và Đài Loan (Trung Quốc) sẽ được thêm vào than chì và khí đến từ Mỹ, Đức và Nhật Bản, sau đó trải qua quá trình nung nóng để tạo ra một thứ gọi là “xương sống” của hàng triệu con chip. Chúng cứng gần như kim cương và sẽ được gửi đến một nhà máy ở Cộng hòa Séc để cắt thành các tấm mỏng.

Các tấm bán dẫn sau đó được chuyển đến một nhà máy siêu sạch ở Hàn Quốc, xử lý và chuyển đến các cơ sở ở Trung Quốc, Malaysia và Việt Nam để hoàn thiện và thử nghiệm trước đi đặt chân tới các trung tâm phân phối toàn cầu ở Trung Quốc và Singapore. Điểm dừng cuối cùng là Hyundai, BMW…- nơi các nhà sản xuất ô tô ứng dụng chúng vào hệ thống xe điện. Số khác sẽ được bán cho các nhà cung cấp phụ tùng ở Canada, Trung Quốc và Mỹ.

Như vậy, đếm sơ qua, quy trình phức tạp trên cần đến sự trợ giúp của khoảng 10 quốc gia. Một mình Mỹ không thể lo toan và ôm đồm tất cả.

Chip máy tính được phát minh đầu tiên ở Mỹ, song đến cuối những năm 1960, các bộ phận của chuỗi cung ứng mới bắt đầu dịch chuyển ra nước ngoài khi các công ty tìm cách tiết kiệm chi phí. Với sự trợ giúp hào phóng, các công ty châu Á cuối cùng cũng có thể sản xuất chip rẻ hơn và tiên tiến hơn so với phương Tây.

Theo số liệu của ngành, thị phần sản xuất chip thế giới của Mỹ hiện đã giảm xuống chỉ còn 12% từ mức 37% vào năm 1990. Nước này theo đó cố gắng giành lại hoạt động sản xuất nhằm giúp chuỗi cung ứng trở nên linh hoạt, đồng thời tránh gây thiệt hại về mặt kinh tế.

Một nghiên cứu hồi năm 2020 của Tập đoàn Tư vấn Boston và Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn ước tính khoản đầu tư 50 tỷ USD sẽ giúp Mỹ tăng thị phần sản xuất lên 13 hoặc 14% vào năm 2030. Nếu không có nguồn tài trợ, thị phần của Mỹ sẽ giảm xuống còn 10%.

Đối với những con chip tiên tiến nhất, bao gồm cả những con chip đang giúp thúc đẩy sự bùng nổ về trí tuệ nhân tạo, quan chức Mỹ cho biết các khoản đầu tư mới sẽ đưa nước này đi đúng hướng và đạt mục tiêu sản xuất khoảng 20% số chip logic hàng đầu thế giới vào cuối năm nay.

Tuy nhiên, hoạt động sản xuất chip và điện tử có thể sẽ tập trung ở châu Á trong tương lai gần, theo Moody's Analytics. Chance Finley, phó chủ tịch chuỗi cung ứng toàn cầu của Onsemi, cho biết các công ty công nghệ hiện đang chịu áp lực cạnh tranh vô cùng gay gắt để giảm chi phí, vậy nên buộc phải hợp tác với hầu hết các nhà sản xuất lành nghề ở châu Á.

Cũng theo Chance Finley, chi phí đắt đỏ để xây dựng các cơ sở sản xuất chip – dao động từ 5 tỷ USD đến 20 tỷ USD - đã khuyến khích các nhà sản xuất thuê cơ sở ở nước ngoài thay vì tự xây dựng. Chip cũng nhỏ và nhẹ nên dễ dàng di chuyển khắp thế giới.

Ngoài ra, sản xuất chip cần rất nhiều vốn. Đây cũng là một trong những ngành phức tạp nhất thế giới với lịch sử biến động mạnh theo chu kỳ. Các công ty theo đó phải đặc biệt chú trọng nếu muốn mở rộng quy mô.

Onsemi hiện đang tìm kiếm các khoản đầu tư mới của Mỹ vào ngành công nghiệp chip, đồng thời xem xét các địa điểm ở Mỹ, Cộng hòa Séc và Hàn Quốc để mở rộng 2 tỷ USD.

Một nghiên cứu hồi năm 2020 của Liên minh Bán dẫn Toàn cầu và Accenture cho thấy chip và các bộ phận liên quan có thể vượt qua biên giới quốc tế 70 lần hoặc hơn trước khi đến tay người tiêu dùng cuối cùng. Quãng đường di chuyển ước tính đạt hơn 25.000 dặm.

“Ý tưởng cho rằng chúng tôi sẽ tự cung tự cấp bằng cách nào đó là không thực tế. Chúng tôi là một phần của chuỗi cung ứng toàn cầu này, dù muốn hay không”, Bindiya Vakil, giám đốc điều hành Resilinc, nhận định.

Theo Financial Times, các công ty bán dẫn hàng đầu thế giới đang chạy đua để sản xuất chip xử lý kích cỡ 2 nm để cung cấp năng lượng cho các thế hệ smartphone, trung tâm dữ liệu và sản phẩm trí tuệ nhân tạo vào năm 2025. TSMC, Samsung và Intel đang là những đối thủ dẫn đầu trong cuộc đua.

“Trong dài hạn, cuộc đua thu nhỏ con chip này sẽ thay đổi. Lần đầu tiên sau 40 năm, Intel phải thiết kế lại kiến trúc chip của mình nhằm tận dụng ưu thế khi đóng gói chip”, Tiến sĩ Sadasivan Shankar, chuyên gia bán dẫn, Đại học Stanford, Mỹ, nhận định.

Theo các chuyên gia, việc chính phủ Mỹ và châu Âu tăng cường trợ cấp cho các nhà sản xuất chip cho thấy sự công nhận của giới chức, rằng chất bán dẫn không chỉ quan trọng đối với an ninh quốc gia, hệ thống vũ khí tiên tiến, mà còn đối với cả cuộc sống hàng ngày. Các Giám đốc điều hành kỳ vọng doanh thu toàn cầu sẽ tăng gấp đôi lên hơn 1 nghìn tỷ USD/năm trong thập kỷ tới, qua đó tạo cơ sở cho các khoản đầu tư khổng lồ.

NÓNG CUỘC ĐUA TỔNG TUYỂN CỬ SỚM TẠI NHẬT

Các cử tri Nhật Bản đi bỏ phiếu ngày 27-10 trong cuộc bầu cử được đánh giá là sít sao nhất trong nhiều năm qua.

Nhật Bản tiến hành tổng tuyển cử sớm sau vài năm Đảng Dân chủ tự do (LDP) cầm quyền chứng kiến hàng loạt vụ bê bối, cử tri lạnh nhạt và tỉ lệ ủng hộ thấp kỷ lục.

Tân Thủ tướng Shigeru Ishiba công bố về cuộc bầu cử 3 ngày sau khi ông được bầu làm lãnh đạo LDP và trước khi ông chính thức tuyên thệ nhậm chức thủ tướng.

Quyết định này được đưa ra mặc dù tỉ lệ ủng hộ LDP xuống dưới 20% vào đầu năm nay. Cùng với đó là tình cảnh cử tri ở nền kinh tế lớn thứ tư thế giới đang chịu ảnh hưởng bởi giá cả tăng cao và dư chấn từ vụ bê bối quỹ đen của LDP.

Tại cuộc vận động ngày 26-10, ông Ishiba nói: "Chúng tôi muốn bắt đầu lại với tư cách là một đảng công bằng, chính trực và chân thành, mong mỏi sự ủy nhiệm của mọi người".

Trọng tâm của cuộc bầu cử sớm là liệu liên minh cầm quyền hiện tại của LDP và đối tác liên minh cấp dưới, đảng Công Minh, có thể duy trì được thế đa số hay không.

Giới phân tích nghĩ rằng Thủ tướng Ishiba và LDP có thể phải đối mặt với kết quả tồi tệ nhất kể từ năm 2009. Các cuộc thăm dò ý kiến cho thấy LDP và đối tác liên minh của đảng này có nguy cơ không đạt được đa số.

Tuy nhiên, theo đài BBC, LDP vẫn là ứng cử viên mạnh đối với các đảng đối lập. Thực tế, các đảng đối lập đã không đoàn kết hoặc thuyết phục được cử tri rằng họ là một lựa chọn khả thi để điều hành đất nước.

Đảng Dân chủ Lập hiến Nhật Bản (CDPJ), đảng đối lập chính ở Nhật Bản, chỉ có tỉ lệ ủng hộ là 6,6% trước khi quốc hội bị giải tán.

Trong tình thế hiện tại, Thủ tướng Ishiba chỉ đặt mục tiêu khiêm tốn là liên minh cầm quyền giữ lại ít nhất 233 ghế, đủ để duy trì đa số tại hạ viện.

Về phía các đảng đối lập, Đảng Dân chủ Lập hiến lớn nhất và Đảng Dân chủ vì Nhân dân dự kiến đạt được những bước tiến đáng kể tại cuộc bầu cử Hạ viện lần này.

Theo Tân Hoa Xã, cuộc bầu cử lần này sẽ bầu 465 ghế của Hạ viện từ 1.344 ứng cử viên. Trong số 465 ghế, có 289 ghế sẽ dành cho các chính trị gia được bầu trực tiếp từ các khu vực bầu cử một ghế. 176 ghế còn lại sẽ được bầu theo thể thức đại diện theo tỉ lệ chia Nhật Bản thành 11 khu vực bầu cử.

NHỮNG ĐIỂM ĐÁNG CHÚ Ý SAU CUỘC KHÔNG KÍCH CỦA ISRAEL VÀO IRAN

Israel đã tiến hành các cuộc không kích mà họ mô tả là "chính xác và có mục tiêu" vào Iran, nhằm đáp trả loạt tên lửa Iran phóng vào Israel hồi đầu tháng.

Đây là diễn biến mới nhất trong một loạt động thái đối đầu giữa hai quốc gia vốn đã làm dấy lên lo ngại trong vài tháng qua về một cuộc chiến tranh toàn diện tại khu vực này.

Dù Iran nói các cuộc không kích hôm 26/10 nhằm vào các địa điểm quân sự đã khiến bốn binh sĩ thiệt mạng, những dấu hiệu ban đầu cho thấy các cuộc tấn công có quy mô hạn chế hơn so với lo ngại ban đầu.

Dưới đây là những thông tin mới nhất.

Vụ tấn công diễn ra thế nào?

Khoảng 2 giờ 15 sáng giờ địa phương (5 giờ 45 sáng ngày 26/10 giờ Việt Nam), truyền thông Iran cho hay có những vụ nổ bên trong và xung quanh thủ đô Tehran.

Một video đăng tải trên mạng xã hội và đã được BBC kiểm chứng cho thấy tên lửa bay trên bầu trời thành phố này. Cư dân ở một số khu vực cho biết mình nghe thấy những tiếng nổ lớn.

Không lâu sau, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) xác nhận đã thực hiện những cuộc tấn công “chuẩn xác” nhằm vào “các mục tiêu quân sự” ở Iran.

Hàng loạt máy bay tham gia vào cuộc tấn công, bao gồm các máy bay chiến đấu và máy bay không người lái (drone).

Các mục tiêu bao gồm các hệ thống phòng không của Iran, cũng như các cơ sở sản xuất và phóng tên lửa và drone.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant đã theo dõi chiến dịch này từ trung tâm chỉ huy và điều khiển của IDF tại Tel Aviv.

Các cuộc không kích diễn ra theo nhiều đợt, kéo dài khoảng 3 tiếng đồng hồ.

Tới khoảng 10 giờ sáng ngày 26/10 theo giờ Việt Nam, IDF cho biết đợt không kích đã kết thúc.

Mỹ mô tả đợt không kích này là một “hành động tự vệ”.

Một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết Washington đã hợp tác với Tel Aviv để khuyến khích Israel đáp trả "có mục tiêu và tương xứng."

Quy mô của cuộc tấn công

Hiện vẫn chưa rõ quy mô của cuộc tấn công cũng như mức độ thiệt hại nó gây ra.

IDF nói đã bắn trúng 20 mục tiêu, bao gồm các cơ sở sản xuất tên lửa, hệ thống tên lửa đất đối không và các địa điểm quân sự khác.

Quân đội Iran xác nhận hai binh sĩ đã thiệt mạng “trong khi chiến đấu với tên lửa". Hai thành viên khác thuộc quân đội Iran sau đó đã tử vong do bị thương quá nặng, theo truyền thông nhà nước Iran.

Giới chức Iran cho biết một số địa điểm ở Tehran, Khuzestan và Ilam đã bị nhắm tới.

Lực lượng phòng không của Iran tuyên bố đã "thành công chặn đứng" các đòn tấn công, nhưng "một số khu vực đã bị thiệt hại hạn chế".

BBC Verify xác định đã có thiệt hại tại một căn cứ quốc phòng ở phía đông và một căn cứ phòng không ở phía nam Tehran.

Một quan chức cấp cao của Mỹ nói rằng cuộc tấn công không gây hư hại cho hạ tầng cơ sở dầu mỏ hoặc các cơ sở hạt nhân của Iran – những nơi Tổng thống Joe Biden đã đề nghị Israel không nhắm tới.

Truyền thông nhà nước Syria đưa tin đã có những cuộc không kích vào các căn cứ quân sự ở miền trung và miền nam Syria.

Israel không xác nhận có thực hiện các cuộc tấn công vào Syria.

Vì sao Israel tấn công Iran?

Iran là quốc gia hậu thuẫn chính của cho một loạt các nhóm hoạt động ở khắp Trung Đông - thường được mô tả là các nhóm ủy nhiệm – những nhóm thù địch với Israel, trong đó có Hamas và Hezbollah, hai nhóm đang có chiến tranh với Israel.

Vào tháng Tư, Iran đã tiến hành cuộc tấn công trực tiếp đầu tiên khi phóng khoảng 300 tên lửa và drone vào Israel, nhằm đáp trả cuộc không kích của Israel vào khu phức hợp đại sứ quán Iran tại Syria, một đòn tấn công đã khiến một số chỉ huy cấp cao của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) thiệt mạng.

Israel đã đáp trả bằng một cuộc tấn công “có giới hạn” vào hệ thống tên lửa phòng không của Iran ở Isfahan. Khi đó, Iran đã quyết định không đáp trả hành động này.

Tới tháng Bảy, Israel đã giết chết một lãnh đạo cấp cao của Hezbollah trong một cuộc không kích ở Beirut (Lebanon). Một ngày sau, thủ lĩnh chính trị của Hamas, ông Ismail Haniyeh, đã chết trong một vụ nổ ở Tehran. Iran cáo buộc Israel là thủ phạm, Tel Aviv không đưa ra bình luận.

Cuối tháng Chín, Israel ám sát thủ lĩnh Hezbollah Hassan Nasrallah và Phó tư lệnh IRGC Abbas Nilforoushan ở Beirut.

Vào ngày 1/10, Iran phóng 200 tên lửa đạn đạo vào Israel, tuyên bố đó là hành động đáp trả cho cái chết của ông Haniyeh, Nasrallah và Nilforoushan.

Tiếp theo sẽ là gì?

Văn phòng Thủ tướng Netanyahu đã phủ nhận thông tin từ trang Axios của Mỹ cho rằng trước khi tấn công, Israel đã gửi một thông điệp cho Iran tiết lộ một số thông tin về các cuộc oanh kích và cảnh báo Tehran không được phản ứng.

“Israel không thông báo cho Iran về cuộc tấn công – không cho biết thời gian, các mục tiêu hay sức mạnh của cuộc tấn công,” người phát ngôn của thủ tướng Israel nói.

Dù vậy, những dấu hiệu ban đầu cho thấy cuộc tấn công này không nghiêm trọng như một số người từng lo ngại.

IDF nói trong một thông cáo rằng “chúng tôi đang tập trung vào các mục tiêu chiến tranh ở Dải Gaza và Lebanon. Chính Iran là bên tiếp tục thúc đẩy tình trạng leo thang căng thẳng ở khu vực”.

Một quan chức cấp cao Mỹ nói rằng “đây nên là điểm kết của những giao tranh trực tiếp giữa Israel và Iran.”

Bộ ngoại giao Iran nói rằng nước này “có quyền và nghĩa vụ tự vệ” và mô tả cuộc tấn công của Israel là hành động vi phạm luật pháp quốc tế.

Nhưng bộ này cũng cho biết Tehran nhận thức được “trách nhiệm [của mình] đối với hòa bình và an ninh khu vực.”

Tình hình ở Iran ra sao?

Theo những hình ảnh do truyền thông nhà nước Iran công bố, cuộc sống ở Iran vẫn diễn ra tương đối bình thường – những con phố tấp nập người qua lại, người dân tới công viên tập thể dục, các chợ hoa quả và rau củ vẫn mở bán như thường lệ.

Iran đã đóng không phận trong vài giờ vào đêm qua, nhưng sau đó đã mở lại và đã có một vài chuyến bay thương mại bay xuyên qua Iran.

Có những dấu hiệu cho thấy chính phủ Iran muốn giảm bớt những hệ quả phát sinh của đợt tấn công vừa rồi.

IRGC đã thông báo rằng hành động gửi “hình ảnh hoặc thông tin” liên quan đến cuộc tấn công cho các cơ quan truyền thông mà họ coi là "liên kết với Israel" hoặc "thù địch" là tội phạm hình sự.

Thông thường, Iran gọi truyền thông phương Tây là thù địch.

Hôm nay, truyền thông Iran đưa tin rằng Văn phòng Công tố viên Tehran đã đệ đơn kiện một trang web không được nêu tên với lý do "đưa tin về các vấn đề ảnh hưởng tới an ninh quốc gia".

Thế giới phản ứng ra sao?

Người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Hoa Kỳ Sean Savett nói rằng đòn đáp trả của Israel “đã tránh những khu vực đông dân cư và chỉ tập trung vào các mục tiêu quân sự, trái ngược với cuộc tấn công của Iran khi nhằm vào thành phố đông dân nhất của Israel”.

Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng mục tiêu của Washington là "tăng cường ngoại giao và giảm căng thẳng ở khu vực Trung Đông".

Thủ tướng Anh Sir Keir Starmer nói Israel có quyền tự vệ, nhưng đề nghị tất cả các bên “kiềm chế” và kêu gọi Iran không có hành động đáp trả.

Ả Rập Xê Út lên án cuộc tấn công và phản đối bất kỳ hành động nào "đe dọa tới an ninh và ổn định" khu vực.

Bộ Ngoại giao Ai Cập có những lo ngại tương tự, cho biết các cuộc không kích đã khiến họ "quan ngại sâu sắc”.

Hamas mô tả đợt tấn công này là “hành động vi phạm trắng trợn tới chủ quyền của Iran và là một sự leo thang nhằm vào an ninh khu vực và sự an toàn của người dân nơi đây.”

Nguồn: VOA; VnEconomy; CafeF; Soha; BBC