Lao động chui Schwarzarbeit

Lao động chui ở Đức rất đa dạng. Bị coi là lao động chui không chỉ đơn thuần lao động không khai báo, hay không có giấy phép lao động, mà còn làm dịch vụ nhận tiền không hoá đơn, hay sửa chữa nhà cửa, làm vườn tược, trông trẻ, làm vệ sinh cho các gia đình nhưng không đăng ký kinh doanh... Vậy ai, cơ quan chức trách nào được quyền kiểm tra lao động chui, và khi kiểm tra thì kiểm tra những gì ? Cầu trả lời dưới đây rất cần thiết cho cả chủ lao động lẫn người lao động để phòng ngừa oan sai.

Cơ quan kiểm tra

Lao động chui được điều chỉnh bởi Luật chống Lao động chui viết tắt SchwarzArbG. Đức tổ chức nhà nước theo cơ cấu Liên bang, nên cơ quan thực thi Luật Lao động chui khá phức tạp, chi tiết cụ thể tùy thuộc từng tiểu bang và không chỉ liên quan tới luật lao động chui mà còn liên quan tới luật thuế và luật bảo hiểm, thậm chí luật nhập cư, luật hình sự nếu liên quan tới đưa người nhập cư lậu. Tuy nhiên về mặt tổng quan ở tất cả các tiểu bang, kiểm tra lao động chui bao gồm: Cơ quan Tài chính chuyên trách kiểm tra lao động chui Finanzkontrolle Schwarzarbeit (FKS), các cơ quan chức năng của chính quyền điạ phương, trong đó có cảnh sát, nội chính, trật tự xã hội, thuế vụ, sở lao động.

Hình phạt

Tùy thuộc từng trường hợp cụ thể, luật cho phép phạt tiền lên tới 500.000 Euro hoặc phạt tù lên đến 15 năm. Tuy nhiên, trên thực tế, tiền phạt thường không cao tới mức như luật định.

Ngoài phạt tiền hoặc phạt tù, đối tượng vi phạm có thể bị truy đòi bồi thường những thiệt hại cho nhà nước có thể rất nặng, liên quan tới trách nhiệm pháp lý của chủ lao động, đến thời gian vi phạm dài và số lượng người vi phạm cùng trong một doanh nghiệp nhiều, hoặc người lao động chui hưởng tiền trợ cấp xã hội hoặc là người nhập cư lậu, hay lao động chui bị hoặc gây tai nạn cho người khác... Chẳng hạn, nếu lao động chui nhập cư lậu, chủ lao động phải trả tiền trục xuất lao động nhập cư lậu đó. Hoặc cơ quan bảo hiểm tai nạn sẽ yêu cầu chủ lao động bồi thường trong trường hợp xảy ra tai nạn đối với người lao động.

Mức phạt đối một số vi phạm thường xảy ra:

- Không đăng ký bảo hiểm xã hội cho người lao động (lao động chui): Phạt tiền tới 25.000 Euro.

- Giữ lại phần chủ lao động phải đóng góp phí bảo hiểm cho người lao động: Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng từng trường hợp cụ thể, có thể phạt tiền hoặc phạt tù lên đến 10 năm.

- Kinh doanh hàng hoá dịch vụ với quy mô lớn nhưng không đăng ký kinh doanh có thể bị phạt tiền lên tới 50.000 Euro.

- Ủy quyền cho lao động thực hiện chức năng kinh doanh có thể bị phạt tiền đến 50.000 Euro.

- Khai thiếu thuế do bất cẩn liên quan tới lao động chui có thể bị phạt tới 50.000 Euro.

- Trốn thuế do thuê lao động chui, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của từng trường hợp, phạt tiền hoặc phạt tù lên đến 10 năm.

Trích bản tổng kết của FKS năm ngoái 2021về xử lý lao động chui, trong ngành nhà hàng khách sạn, vốn đông người Việt tham gia

- Kiểm tra chủ lao động, tổng cộng: 5,606 vụ.

- Chuyển sang điều tra hình sự: 8.119 vụ.

- Đã truy tố ra án quyết: 8.443 vụ.

- Phạt hành chính: 4.278 vụ.
- Số tiền thiệt hại do lao động chui gây ra: 31.186.959 Euro.

Trích bản tổng kết của FKS năm 2019 về xử lý lao động chui, trong một số lĩnh vực khác

(Nhấn vào bảng để xem kich thước lớn hơn)

Phân nhiệm kiểm tra lao động chui giữa các cơ quan chức năng Đức

- Đầu tiên và quan trọng nhất là FKS chịu trách nhiệm thực thi Luật Chống Lao động lậu mở rộng năm 2019 (SchwarzArbG 2019). FKS chuyên kiểm tra phòng ngừa đối với trách nhiệm đóng bảo hiểm an sinh xã hội. Ngoài ra, FKS truy bắt các dạng tổ chức lao động chui như lao động chui dưới dạng tự hành nghề, lao động chui vi phạm luật nhập cư, vi phạm luật lao động chuyển giao và cả vi phạm luật lương tối thiểu.

- Tiếp đến là cơ quan bảo hiểm hưu trí điạ phương kiểm tra thường xuyên và định kỳ các doanh nghiệp về đóng phí an sinh xã hội và trách nhiệm đăng ký bảo hiểm an sinh xã hội.

- Cơ quan điều tra thuế có trách nhiệm điều tra các hành vi vi phạm luật thuế liên quan tới thuê lao động chui. Ngoài kiểm tra thuế nói chung, thuế về doanh thu, thuế lương, trong nhiều trường hợp còn thực hiện điều tra hình sự thuế.

- Các cơ quan hành chính điạ phương có chức năng cảnh báo các hành vi vi phạm luật kinh doanh như kinh doanh nhưng không đăng ký hoặc hành nghề thủ công không đăng ký trong sổ đăng ký thợ thủ công theo luật tiểu bang.

- Hải quan Zoll được hỗ trợ bởi các cơ quan chức năng, chẳng hạn như cơ quan thuế vụ, Cơ quan lao động Liên bang, Qũy gia đình Familienkasse hoặc Cơ quan Mạng Liên bang. Những cơ quan trên có trách nhiệm trao đổi thông tin thường xuyên với Hải quan trong trường hợp có ngờ vực.

Hoạt động của thống kiểm tra

Hệ thống này phân định theo các cơ quan chức năng kiểm tra. FKS thực hiện kiểm tra định hướng rủi ro trên cơ sở thông tin từ các cơ quan chức năng hoặc công dân kể cả không báo trước và không có nghi ngờ. Với việc sửa đổi đạo luật chống lao động chui SchwarzArbG 2019, FKS cũng có thể hoạt động cả trên các nền tảng dịch vụ trực tuyến. Cơ quan thuế có thẩm quyền kiểm tra thường xuyên hoặc kiểm tra định hướng người đóng thuế liên quan tới lao động chui. Các tổ chức bảo hiểm hưu trí kiểm tra chủ lao động xem họ có thực hiện đúng trách nhiệm đóng an sinh xã hội hay không. Đặc biệt, kiểm tra tính chính xác của các khoản đóng phí bảo hiểm định kỳ ít nhất 4 năm một lần.

Đức Việt Online