KHI EUR “NGÃ NGỰA”…

Chuỗi mất giá liên tục của đồng Euro kể từ tháng 9/2024 do mối lo về “sức khỏe” của nền kinh tế châu Âu, cùng với xu hướng tăng giá liên tục của đồng USD được củng cố bởi sự kiện cựu Tổng thống Donald Trump đắc cử, đã khiến đồng tiền chung châu Âu phải xuống đáy thị trường “dạo chơi”.

Chuyện gì đã xảy ra với đồng Euro?

Trong phiên giao dịch ngày 3/1 vừa rồi, đồng euro đã có lúc giảm hơn 1% so với đồng USD, chạm mức 1,025 USD/euro - thấp nhất từ tháng 11/2023. So với đỉnh của năm 2024 được ghi nhận là 1,12 USD/euro vào hồi tháng 9/2024, đồng tiền chung châu Âu đã giảm giá hơn 9% so với USD, chính thức gióng lên hồi chuông cảnh báo về tình trạng suy yếu trầm trọng.

Đồng euro yếu làm cho hàng hóa và dịch vụ xuất khẩu từ châu Âu trở nên rẻ hơn trên thị trường quốc tế. Điều này giúp tăng cường khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp xuất khẩu, đặc biệt trong các ngành công nghiệp như ôtô, hàng tiêu dùng và công nghệ. Doanh nghiệp xuất khẩu có thu nhập bằng ngoại tệ có khả năng tăng lợi nhuận nhờ tỷ giá hấp dẫn.

Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, khi đồng tiền chung châu Âu có “sức khỏe” yếu khiến chi phí nhập khẩu tăng ở mọi lĩnh vực từ linh kiện điện tử cho đến năng lượng, thực phẩm, ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình kìm hãm lạm phát. Doanh nghiệp phải chịu lãi suất vay vốn nhiều hơn trong khi lợi nhuận đổi lại không cân xứng nếu không tăng giá sản phẩm. Người dân châu Âu sẽ phải chịu mức chi phí sinh hoạt đắt đỏ do vật giá leo thang.

Điều gì đã làm cho “sức khỏe” đồng Euro suy yếu trầm trọng?

Nguyên nhân đầu tiên gây áp lực mất giá lên đồng euro đến từ chính sự suy yếu rõ dệt của nền kinh tế châu Âu so với kinh tế Mỹ. Trong báo cáo mới đây của công ty S&P Global, chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) lĩnh vực sản xuất trong tháng 12/2024 tại 2 nền kinh tế lớn nhất Eurozone - Pháp và Đức đang trên đà tụt dốc không phanh. Cụ thể, hoạt động sản xuất tại Pháp giảm mạnh nhất từ tháng 5/2020 và sản lượng của các nhà máy ở Đức thấp nhất trong 3 tháng.

Vào tháng 12 vừa rồi, Ngân hàng Trung ương Pháp đã phải giảm dự báo tăng trưởng kinh tế năm 2025 xuống mức 0,9%, giảm thêm 0,3% so với dự báo trước đó. Nền chính trị tại Pháp và Đức đang phải trải qua giai đoạn bất ổn chưa từng có khi các liên minh đảng cầm quyền bị sụp đổ, sức mạnh các đảng hữu được củng cố vững chắc.

Thêm vào đó là dòng chảy khí đốt giá rẻ từ Nga trung chuyển qua Ukraine sang châu Âu đã chính thức bị “khóa van” vào ngày 1/1 vừa rồi. Diễn biến này buộc nhiều nước châu Âu phải lựa chọn các giải pháp sưởi ấm thay thế tốn nhiều chi phí hơn khi mùa đông năm nay nhiệt độ khắc nghiệt hơn rất nhiều so với bình thường.

Bên cạnh đó, xu hướng tăng giá phi mã của đồng USD khi cựu Tổng thống Donald Trump đắc cử đã trở thành một đòn trời giáng khiến đồng tiền chung châu Âu phải hấp hối. Nhiều nhà phân tích kỳ vọng cặp tỷ giá euro/USD sẽ giảm mức ngang giá 1 euro tương đương 1 USD trong năm 2025. Mức tỷ giá này xuất hiện lần gần đây nhất vào năm 2022, sau khi xung đột giữa Nga và Ukraine nổ ra. Giờ đây, khi nhiệm kỳ cầm quyền của ông Trump chính thức bắt đầu, châu Âu sẽ phải sẵn sàng đón những cơn bão có sức công phá khủng khiếp đến nền kinh tế, gây sức ép mất giá đối với euro.

Đặc biệt là tuyên bố liên quan đến kế hoạch thuế quan mới, ông Trump dự kiến sẽ áp mức thuế mới khá cao lên toàn bộ hàng hóa nhập khẩu, đồng nghĩa bao gồm cả hàng hóa từ châu Âu. Tuy ông Trump chưa đưa ra mức thuế cụ thể nào đối với hàng hóa châu Âu nhưng nền kinh tế vốn đang chịu nhiều sức ép như EU được các chuyên gia đánh giá sẽ phải chịu thiệt hại nặng nề nếu kế hoạch thuế quan mới này được thực thi.

Ông George Saravelos, nhà phân tích của Deutsche Bank, cho biết tác động toàn diện của việc ông Trump áp đặt mức thuế quan mới, siết chặt nhập cư và tăng chi tiêu tài chính ròng chỉ được thị trường tài chính "phản ánh" 30%, cho thấy đồng tiền chung châu Âu có thể bị bán tháo đáng kể nếu các biện pháp này được thực hiện.

Khi ông Trump chính thức lên nắm quyền, cuộc chuyển giao quyền lực sẽ khiến các nhà hoạch định chính sách của Fed buộc phải dịch chuyển theo hướng cứng rắn hơn vì khả năng lạm phát ở Mỹ sẽ giảm chậm hoặc thậm chí tăng trở lại bởi sự thay đổi trong các chính sách từ chính quyền mới. Trong khi đó Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) thể hiện quan điểm mềm mỏng với nhiều chính sách có chiều hướng nâng đỡ, hỗ trợ các nước trong khu vực tăng trưởng kinh tế trong điều kiện phát sinh nhiều rào cản lớn.

Cụ thể, Fed đã khởi động chu kỳ nới lỏng chính sách tiền tệ thông qua đợt cắt giảm lãi suất với 0,5 điểm phần trăm vào tháng 9. Ngay sau đó là 2 đợt cắt lãi suất liên tiếp vào tháng 11 và 12, mỗi lần giảm 0,25 điểm phần trăm. Tuy nhiên, trong thời gian tới, Fed dự kiến sẽ thay đổi chiến lược để phù hợp khi nền kinh tế Mỹ cho thấy sức bền hiếm có trong thời gian khó khăn vừa rồi thông qua những số liệu thống kê năm 2024. Trong dự báo lãi suất “dot-plot” cập nhật vào tháng 12 vừa qua, giới chức Fed dự báo giảm lãi suất tổng cộng 0,5 điểm phần trăm trong năm 2025, so với mức dự báo cắt giảm tròn 1 điểm phần trăm đưa ra vào tháng 9.

Đi ngược lại với xu hướng đó, ECB dự kiến có thể đẩy nhanh chu kỳ cắt giảm lãi suất trong năm 2025. Trước đó, ECB đã giảm lãi suất tổng cộng 1 điểm phần trăm trong năm 2024. Dự kiến trong năm 2025, ECB sẽ tiếp tục giảm lãi suất thêm 1 điểm phần trăm nữa để ứng phó với những thách thức về cả kinh tế và chính trị. Việc này có thể gây áp lực không nhỏ lên tỷ giá hối đoái giữa đồng euro và đồng USD.

6 QUỐC GIA KÊU GỌI HẠ GIÁ TRẦN DẦU NGA

6 quốc gia thuộc Liên minh châu Âu (EU) vừa kêu gọi Ủy ban châu Âu (EC) hạ giá trần với dầu Nga xuất khẩu, xuống dưới 60 USD một thùng.

"Chúng tôi tin rằng đã đến lúc siết tác động từ các lệnh trừng phạt, bằng cách hạ mức giá trần xuất khẩu được G7 thống nhất trước đây", Thụy Điển, Đan Mạch, Phần Lan, Latvia, Lithuania và Estonia cho biết trong văn bản gửi EC ngày 13/1.

Các nước G7 hiện áp giá trần 60 USD với dầu thô Nga xuất khẩu. Các sản phẩm từ dầu vẫn duy trì hai mức trần 45 USD và 100 USD (tùy loại) từ tháng 12/2022 và 2/2023, sau xung đột Nga - Ukraine.

Theo lệnh trừng phạt, G7 cấm các hãng vận tải biển và hãng bảo hiểm tại các nước thành viên cung cấp dịch vụ cho dầu Nga xuất khẩu nếu giá bán vượt 60 USD. Chính sách này nhằm siết nguồn thu của Nga, nhưng không làm đảo lộn dòng chảy nhiên liệu toàn cầu.

"Thị trường dầu thế giới hiện có nguồn cung tốt hơn năm 2022, đồng nghĩa hạ giá trần sẽ khó gây ra cú sốc", các nước trên giải thích. Họ cho rằng Nga vẫn tiếp tục xuất khẩu dầu nếu giá xuống thấp đáng kể, do các cơ sở lưu trữ hạn chế và ngân sách phụ thuộc lớn vào bán dầu.

Tháng 9/2024, Bộ Kinh tế Nga dự báo giá dầu xuất khẩu trung bình năm 2024 là 70 USD một thùng, tăng 5 USD so với ước tính trước đó. Con số này cao hơn 64,5 USD năm 2023 và giá trần 60 USD. Giá khí đốt tự nhiên cũng tăng, với khách hàng châu Âu và Trung Quốc.

Các dự báo trên đi ngược mục tiêu của phương Tây là giáng đòn lên kinh tế Nga sau chiến sự tại Ukraine. Nga cho biết lệnh trừng phạt của phương Tây lên các ngành kinh tế chủ chốt của họ chỉ giúp nước này tự chủ hơn. Việc chuyển hướng xuất khẩu hàng hóa và dầu thô sang các nước như Ấn Độ và Trung Quốc, trong bối cảnh giá dầu cao giúp chính phủ Nga duy trì nguồn thu dồi dào.

NHIỀU THƯƠNG HIỆU Ô TÔ CÓ THỂ TRỞ LẠI THỊ TRƯỜNG NGA?

Hiệp hội các doanh nghiệp châu Âu (AEB) tin rằng các thương hiệu ô tô châu Âu có thể quay trở lại thị trường Nga, Trưởng ban Ủy ban các nhà sản xuất ô tô của AEB Alexey Kalitsev cho biết tại một cuộc họp báo.

"Hiệp hội của chúng tôi không bình luận về các chính sách hoặc quyết định của từng thương hiệu, nhưng nói một cách đơn giản, tôi sẽ không loại trừ điều này", ông nói.

Tình hình hiện nay có thể thay đổi và Hiệp hội đã mở các kênh liên lạc với phần lớn các thương hiệu xe nước ngoài, ông Kalitsev nhấn mạnh.

Sau khi chiến tranh Nga-Ukraine nổ ra vào năm 2022, EU đã áp nhiều biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Moscow, trong đó có lệnh cấm bán hàng hóa xa xỉ - gồm xe sang - cho Nga. Tuy nhiên, nhiều công ty tại Nga vẫn có thể lợi dụng một số lỗ hổng để tuồn xe hơi của các thương hiệu châu Âu sang Moscow.

Financial Times cho biết tờ báo này đã nhận diện được 5 công ty Nga rao bán xe sang nhập lậu từ châu Âu. Những chiếc xe được rao bán đều có dung tích động cơ đủ lớn để nằm trong phạm vi bị cấm bán cho Nga theo quy định của lệnh trừng phạt.

Trên website Auto.ru, công ty nhập khẩu Nga có tên AvtoImport quảng cáo một chiếc BMW 50 d M Sport với giá hơn 7,2 triệu rúp, tương đương 68.200 USD. Những bức ảnh được đăng tải trong quảng cáo này cho thấy chiếc xe vẫn đang ở Đức.

Tại thời điểm giữa tháng 12, chiếc xe này được rao bán trên website Đức Autopartner BGL với giá 31.900 euro.

Financial Times phát hiện hơn 50 xe sang từ 25 đại lý xe hơi Đức được đăng trên trang web Nga Auto.ru. Những chiếc xe này được các nhà nhập khẩu Nga rao bán với giá cao hơn trung bình khoảng 19.000 euro mỗi chiếc xe với giá bán ở Đức.

Tháng 7 năm nay, EU siết chặt các biện pháp hạn chế đối với hàng xa xỉ từ khối này vào Belarus - vốn là một quốc gia thứ ba được ưa chuộng để đi vòng vào Nga - các nhà buôn lậu bắt đầu sử dụng những tuyến đường dài và đắt đỏ hơn để đưa xe sang từ châu Âu vào Nga.

Một trong những tuyến phải kể tới là đi qua Thổ Nhĩ Kỳ và Georgia rồi vào Nga. Một tuyến khác được miêu tả là rẻ hơn và nhanh hơn để đưa xe sang Đức vào Nga là đi qua Hàn Quốc. Giới buôn lậu nói rằng Hàn Quốc áp các biện pháp trừng phạt rất ít ỏi đối với Nga, và với chi phí chỉ khoảng 30.000 rúp, họ có chuyển đổi ngôn ngữ trong hệ thống trên xe từ tiếng Hàn sang tiếng Nga.

Theo Financial Times, giới chức EU biết việc xe sang châu Âu vẫn được bán ở Nga, nhưng trọng tâm chính của họ bây giờ là thực thi nghiêm ngặt các biện pháp trừng phạt liên quan đến những hàng hóa có thể sử dụng cho mục đích quân sự.

Trong năm 2024, doanh số bán xe ảm đạm đã khiến tình trạng dư thừa công suất sản xuất ở châu Âu trở nên rất nghiêm trọng. Điều này ảnh hưởng đến nhiều tập đoàn lớn của khu vực như Volkswagen hoặc Stellantis.

Nhật báo Les Echos cho biết lượng khách hàng châu Âu giảm, xuất khẩu ra ngoài Liên minh châu Âu (EU) không tăng, trong khi sản phẩm của các đối thủ Trung Quốc ngày càng hiện diện nhiều hơn, khiến các nhà sản xuất ô tô châu Âu đang phải đối mặt với tình trạng dư thừa công suất sản xuất.

KHÓ ĐẠT MỤC TIÊU QUÂN SỰ CỦA ÔNG TRUMP

Các bộ trưởng quốc phòng của năm quốc gia chi tiêu quân sự hàng đầu châu Âu ngày 13/1 cho biết họ muốn tiếp tục tăng đầu tư vào quốc phòng nhưng mô tả việc đáp ứng thách thức của Tổng thống đắc cử Donald Trump là tăng chi tiêu lên 5% tổng sản lượng kinh tế của họ là phức tạp.

Các bộ trưởng quốc phòng của Đức, Pháp, Anh, Ý và Ba Lan họp gần Warsaw theo hình thức mới mà họ thiết lập sau khi ông Trump tái đắc cử vào năm ngoái. Cuộc họp đầu tiên của họ theo hình thức này với năm thành viên NATO được tổ chức tại Berlin vào cuối tháng 11/2024.

Năm quốc gia này đang tìm cách duy trì sự ủng hộ của họ đối với Ukraine vì chính sách của Hoa Kỳ dự kiến sẽ thay đổi khi ông Trump lên nắm quyền. Họ cũng thảo luận về cách tăng cường năng lực sản xuất vũ khí của chính Ukraine.

Bộ trưởng Đức, Boris Pistorius, nhấn mạnh khi bắt đầu cuộc họp rằng tất cả họ đều ủng hộ một nền hòa bình công bằng cho Ukraine, một nền hòa bình mà Kyiv có tiếng nói quyết định số phận của mình. Có những lo ngại ở châu Âu rằng ông Trump có thể thúc đẩy Ukraine đưa ra những nhượng bộ không thể chấp nhận được.

Các nhà lãnh đạo quốc phòng cũng nêu lên các vấn đề về chi tiêu quân sự sau khi ông Trump gần đây kêu gọi các đồng minh NATO tăng chi tiêu lên 5% tổng sản phẩm quốc nội, mức mà không thành viên NATO nào đạt được — thậm chí cả Ba Lan, nước gần đạt được, chi hơn 4% và dự kiến sẽ đạt 5% trong năm nay.

Một số bộ trưởng nói rằng tập trung vào con số dưới dạng phần trăm là không đủ.

Ông Pistorius cho biết để Đức đầu tư 5% vào quốc phòng thì có nghĩa là phải chi nhiều hơn 40% toàn bộ ngân sách quốc gia cho quốc phòng.

Bộ trưởng Quốc phòng Ý, Guido Crosetto, nói chính phủ của ông biết rằng cần phải chi nhiều hơn cho quốc phòng nhưng cũng cần cân nhắc điều đó với việc phục hồi nền kinh tế.

“Việc tăng chi tiêu quốc phòng vào thời điểm khủng hoảng kinh tế phức tạp hơn so với những thời điểm khác”, Bộ trưởng Crosetto nói.

Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Sébastien Lecornu cho rằng dù sẽ có sự gia tăng chi tiêu cho an ninh, nhưng chúng không nên chỉ dành cho mục đích quân sự thuần túy mà còn phải được sử dụng để bảo vệ xã hội chống lại các cuộc tấn công mạng, khủng bố và các mối đe dọa phi quân sự khác.

“Và tất cả các bạn đều lặp lại 2%, 3%, 4% mà không thực sự biết mục đích là gì”, ông Lecornu trả lời câu hỏi của một phóng viên. “Vâng, để tôi nói thẳng. Tình hình còn tệ hơn cả thời Chiến tranh Lạnh. Nó tệ hơn so với thời Chiến tranh Lạnh chỉ vì chúng ta có những khu vực mới đã trở nên quân sự hóa, và phần lớn là kỹ thuật số,” ông Lecornu nói.

“Và bạn có thể thấy rằng chúng ta đang ở trong một thế giới mà chúng ta có thể bị đánh bại mà không bị xâm lược. Và điều đó có nghĩa là trách nhiệm bảo vệ đất nước của chúng ta sẽ vượt xa các vấn đề quân sự đơn thuần,” ông Lecornu nhấn mạnh.

'LO SỐT VÓ' THEO DÕI UKRAINE

Ủy ban Châu Âu đã bày tỏ quan ngại về các báo cáo về một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine vào đường ống dẫn khí đốt cung cấp cho một số quốc gia thành viên của khối.

Ngày 13/1, Nga cho biết lực lượng Ukraine đã phóng 9 máy bay không người lái chứa thuốc nổ nhằm vào một đoạn của TurkStream ở miền Nam nước Nga vào cuối tuần.

Được đưa vào vận hành năm 2010, đường ống này có công suất vận chuyển hàng năm là 31,5 tỷ mét khối khí đốt tự nhiên và bơm nhiên liệu của Nga đến Thổ Nhĩ Kỳ, rồi đến Hungary, Serbia, Bulgaria, Slovakia, Bosnia và Herzegovina và Hy Lạp.

Trong cuộc họp báo cùng ngày, người phát ngôn của ủy ban về năng lượng, khí hậu và môi trường, Anna-Kaisa Itkonen tuyên bố rằng, "rõ ràng, bất kỳ cuộc tấn công nào vào cơ sở hạ tầng năng lượng đều là điều đáng lo ngại".

"Chúng tôi (chưa có) bất kỳ liên hệ cụ thể nào về báo cáo này hôm nay với phía Ukraine, nhưng rõ ràng là (chúng tôi) vẫn tiếp tục theo dõi tình hình liên quan đến mọi vấn đề cung cấp an ninh ở Ukraine, Moldova cũng như các quốc gia thành viên của chúng tôi", bà Anna-Kaisa Itkonen nói thêm.

Theo tuyên bố của Bộ Quốc phòng Nga ngày 13/1, các UAV kamikaze đã bị bắn hạ gần trạm nén khí Russkaya gần làng Gaikodzor ở Vùng Krasnodar của Nga. Cơ sở này đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của đường ống TurkStream. Các quan chức quân sự cho biết nỗ lực tấn công của Kiev là "nhằm mục đích ngăn chặn nguồn cung cấp khí đốt cho các quốc gia châu Âu".

Trong khi cuộc xuất kích phần lớn bị đẩy lùi, một máy bay không người lái cánh cố định đã rơi gần trạm nén khí và gây ra thiệt hại nhỏ, đã được nhân viên của cơ sở nhanh chóng khắc phục, quân đội Nga tuyên bố. Sự cố không gây gián đoạn nguồn cung cấp, tuyên bố lưu ý.

Đây không phải là lần đầu tiên Moscow cáo buộc Kiev cố gắng phá hoại đường ống TurkStream.

Bình luận về vụ tấn công được báo cáo trong bài đăng trên Facebook ngày 13/1, Bộ trưởng Ngoại giao Hungary Peter Szijjarto mô tả đường ống này là đường ống đã hoạt động đáng tin cậy trong nhiều năm và chứng tỏ "không thể thiếu đối với việc cung cấp khí đốt tự nhiên" cho Hungary.

"Chúng tôi mong đợi mọi người tôn trọng sự an toàn và khả năng hoạt động của tuyến đường vận chuyển này", nhà ngoại giao nói thêm.

Năm ngoái, Kiev đã từ chối gia hạn hợp đồng nhiều năm với Moscow, cho phép khí đốt của Nga vận chuyển qua lãnh thổ của mình đến Đông Âu. Các quốc gia tiêu thụ, bao gồm Hungary và Slovakia, đã chỉ trích quyết định này, cáo buộc giới lãnh đạo Ukraine gây ra cuộc khủng hoảng năng lượng để phục vụ cho các mục tiêu chính trị của mình.

Nguồn: CAND; Vnexpress; Công Luận; VOA; Dân Trí