Doanh nghiệp than khó 'vay được tiền góp vốn nhưng bị phong tỏa'

(Ảnh minh họa).

Khách hàng vay tiền để góp vốn mà ngân hàng lại phong tỏa nguồn tiền này thì chỉ có lợi cho ngân hàng. Còn người nhận tiền thanh toán là chủ đầu tư lại không thể sử dụng số tiền vay.

Quy định bất hợp lý

Mới đây, tại Hội nghị tín dụng đối với bất động sản và phát triển nhà ở xã hội do Ngân hàng Nhà nước (NHNN), Bộ Xây dựng, tổ chức, đại diện các doanh nghiệp bất động sản như Vingroup, Novaland, Hưng Thịnh…, nêu nhiều vướng mắc liên quan thủ tục, hạn mức, lãi suất gây khó khăn khi vay vốn.

Trong đó có câu chuyện bất động sản thế chấp bị định giá thấp, các ngân hàng không nhận thế chấp bằng cổ phiếu, máy móc thiết bị, quyền tài sản... doanh nghiệp đề nghị các nhà băng không phong tỏa những khoản tiền đặt cọc khi nhận chuyển nhượng dự án.

Trao đổi với PV VietNamNet sau hội nghị, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) cho rằng, đây là những rào cản cần được nhanh chóng tháo gỡ. Trong đó, ông Châu cũng chỉ ra bất cập trong Thông tư 06/2023 (gọi tắt Thông tư 06) của NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 39/2016 vừa có hiệu lực từ đầu tháng 9.

Theo phản ánh, thời gian qua, nhiều doanh nghiệp bất ngờ bị phía ngân hàng từ chối cho vay để góp vốn, hợp tác đầu tư, hoặc được chấp nhận cho vay nhưng lại bị phong tỏa khoản vay, không được sử dụng.

Thông tư 06/2023 (TT06) sửa đổi khoản 2 điều 22 yêu cầu các ngân hàng "trường hợp cho vay để thanh toán tiền góp vốn theo hợp đồng góp vốn, hợp đồng hợp tác đầu tư hoặc hợp đồng hợp tác kinh doanh để thực hiện dự án, có biện pháp kiểm tra, giám sát, đánh giá tình hình tài chính, nguồn trả nợ của khách hàng, đảm bảo khả năng thu hồi đầy đủ nợ gốc và lãi tiền vay đúng hạn theo thỏa thuận, kiểm soát việc sử dụng vốn vay đúng mục đích".

TT06 bổ sung khoản 5 điều 26 khi thực hiện cho vay, "trường hợp cho vay để thanh toán tiền nhằm bảo đảm thực hiện nghĩa vụ, tổ chức tín dụng phải phong tỏa số tiền giải ngân vốn cho vay tại tổ chức tín dụng cho vay theo quy định của pháp luật, thỏa thuận của các bên tại thỏa thuận cho vay cho đến khi chấm dứt nghĩa vụ bảo đảm".

Theo công văn số 8631 ngày 8/11 của NHNN gửi các Tổ chức tín dụng (TCTD) để giải đáp những câu hỏi liên quan đến Thông tư 06, giải thích Khoản 2, Điều 22 (sửa đổi, bổ sung) liên quan đến việc cho vay vốn để thanh toán tiền nhằm đảm bảo thực hiện nghĩa vụ, NHNN yêu cầu phải phong tỏa số tiền giải ngân vốn cho vay tại TCTD cho vay.

Theo các chuyên gia, cho vay góp vốn, hợp tác đầu tư là hoạt động kinh tế hết sức phổ biến. Đặc biệt, trong lĩnh vực bất động sản, đây còn được xem là “phao cứu sinh” cho các chủ đầu tư khi dự án đang trong giai đoạn hoàn thiện, chưa đủ điều kiện để đưa vào kinh doanh nên chưa được phép huy động vốn từ khách hàng theo quy định của Luật Kinh doanh bất động sản.

Lúc này, việc nhận góp vốn từ đối tác theo phương châm “góp gạo thổi cơm chung”, đôi bên cùng có lợi là nhu cầu hợp lý và chính đáng, miễn là bên nhận vốn góp phải đảm bảo sử dụng vốn theo đúng quy định của pháp luật và cam kết với bên góp vốn.

Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI cho rằng, quy định của Thông tư đang không rõ ràng.

“Trong trường hợp này, phải hiểu rằng, việc cho vay để góp vốn không phải là “trường hợp cho vay để thanh toán tiền nhằm bảo đảm thực hiện nghĩa vụ” để phải phong tỏa tiền vay. Doanh nghiệp vay tiền nhưng lại không được dùng tiền thì làm sao bên nhận góp vốn có thể triển khai được dự án và hoàn thành nghĩa vụ với bên góp vốn? Hệ lụy không chỉ là giao dịch kinh tế đổ vỡ mà còn gây tác động dây chuyền đến nhiều quan hệ kinh tế, dân sự khác”, Luật sư Trương Thanh Đức cảnh báo.

Theo ông Đức, NHNN cần nhanh chóng giải tỏa cách hiểu và thực hiện không đúng này. Vì nếu hiểu quy định như vậy thì đồng nghĩa với việc phải có tài sản bảo đảm gấp đôi (để ngân hàng cho vay và để ngân hàng giải tỏa số tiền đã giải ngân) cho cùng một khoản vay.

“Điều này là vô lý, gây lãng phí nguồn lực, tăng chi phí, thậm chí là đánh đố doanh nghiệp, nhất là việc siết cả kênh tín dụng và trái phiếu trong thời gian qua đang đẩy họ đến bên bờ vực”, ông Đức nhận định.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) nhận xét, quy định "phong tỏa" số tiền vay đề cập tại Thông tư 06 là vênh với quy định của bộ luật Dân sự và luật Kinh doanh bất động sản.

Ông Châu đánh giá, theo quy định mới, các khoản vay để thực hiện quyền hợp pháp trên sẽ bị phong tỏa, chủ đầu tư không được sử dụng nguồn tiền này là điều vô lý.

Ngoài ra, luật Kinh doanh bất động sản hiện hành cũng như dự thảo sửa đổi cũng không đề cập đến việc phong tỏa tiền của khách hàng vay góp vốn với chủ đầu tư dự án bất động sản.

Đi vào thực tế, Chủ tịch HoREA đưa ra dẫn chứng, khách hàng mua nhà thực hiện đặt cọc với chủ đầu tư là chuyện phổ biến trên thị trường. Trong trường hợp bên nào không thực hiện thì phải bồi thường cho bên kia theo thỏa thuận. Ở đây, khách hàng và chủ đầu tư có quyền và nghĩa vụ ngang nhau.

Còn theo quy định tại Thông tư 06, khách hàng vay tiền để góp vốn mà ngân hàng phải phong tỏa nguồn tiền này thì quy định này hoàn toàn chỉ có lợi cho ngân hàng vì nguồn tiền vẫn nằm tại ngân hàng. Trong khi đó người nhận tiền thanh toán, ở đây là chủ đầu tư, lại không được sử dụng số tiền này.

“Nếu quy định phong tỏa tiền vay cho hoạt động thanh toán vì sợ bên nhận thanh toán sử dụng sai mục đích, thiếu trách nhiệm hay lừa đảo thì không hợp lý. Việc sử dụng tiền có hiệu quả là trách nhiệm của bên nhận vốn góp, hay chủ đầu tư” – ông Châu nói.

Bên cạnh đó, theo ông Châu, doanh nghiệp cũng phải có tránh nhiệm cần tái cấu trúc lại chính mình để chủ động giải quyết các khó khăn.

Cao điểm cuối năm, hàng quán thi nhau đóng cửa, cho thuê lại mặt bằng

Ảnh hưởng từ suy thoái kinh tế, hậu quả sau dịch Covid-19 kéo dài, những con phố từng sầm uất, tấp nập giờ lại đầy rẫy những biển hiệu cho thuê, rao bán.

Biển quảng cáo cho thuê "mọc" khắp nơi

Ghi nhận của phóng viên ở nhiều tuyến phố Hà Nội , nhiều biển hiệu cho thuê lại mặt bằng kinh doanh treo nhan nhản. Thậm chí, những tuyến phố được xem là sầm uất, nơi “đẻ trứng vàng” của Thủ đô cũng không thoát khỏi tình trạng tương tự.

Là khu vực có giá thuê mặt bằng đắt đỏ bậc nhất Hà Nội thế nhưng nhiều chủ nhà trên các tuyến phố cổ như Hàng Bông, Cầu Gỗ, Mã Mây... cũng đang phải "dài cổ" chờ đợi, treo biển tìm người thuê.

Hay dọc các con phố nổi tiếng về các mặt hàng thời trang, ăn uống như Cầu Giấy, Trần Thái Tông, Chùa Bộc… cũng treo biển cho thuê nhiều tháng nay.

Vừa sang nhượng xong quán cà phê do mình góp vốn chung, chị Trương Trang (Cầu Giấy, Hà Nội) chấp nhận sang nhượng để vớt vát số vốn đã đầu tư.

Chị Trương Trang cho biết: “Quán cà phê tôi mở được gần 1 năm, nửa năm đầu lượng khách ổn định. Cứ nghĩ chỉ cần 2 năm sẽ thu hồi được số vốn đầu tư hơn 1 tỷ đồng. Tuy nhiên, nửa năm trở lại đây, lượng khách ngày càng thưa thớt. Không riêng quán tôi, một số quán của bạn bè tôi cũng lâm vào tình trạng tương tự.

Giá mặt bằng thuê quá lớn, cùng với các khoản chi phí khác ngày càng độn lên khiến tôi không thể gồng gánh thêm. Cuối cùng tôi bắt buộc sang nhượng quán trong sự tiếc nuối" .

Anh Lê Hoan (một môi giới bất động sản tại Hà Nội) cho biết, hiện nay sức mua giảm sút, chi phí mặt bằng ngốn hết lợi nhuận nên không ít doanh nghiệp phải 'tháo chạy' khỏi các mặt bằng cho thuê. Điều này dẫn tới sự thay đổi về mô hình sản xuất kinh doanh của nhiều cửa hàng lớn.

“Hiện nay, thị trường buôn bán online trên các sàn thương mại điện tử đang là xu hướng. Nếu trước đây, các chủ kinh doanh thường tập trung vào các tuyến đường chính thì bây giờ họ có xu hướng rút lui về những mặt bằng vùng ven hoặc trong hẻm để tiết kiệm chi phí” – anh Hoan cho hay.

Cho thuê ế ẩm, giá bán vẫn cao ngất ngưởng

Mặc dù tình trạng cho thuê mặt bằng tràn lan, ế ẩm trên các tuyến phố, nhưng theo anh Hoan, giá cho thuê, giá bán mặt bằng kinh doanh không những hạ nhiệt mà còn cao ngất ngưởng.

Nguyên nhân được cho là giá cho thuê trong thời điểm hiện tại vẫn thấp hơn nhiều so với thời điểm cuối năm 2019 - trước đại dịch Covid-19. Do đó nhiều chủ nhà vẫn đang kỳ vọng và muốn tăng giá thuê, dẫn tới sự lệch pha trong kỳ vọng của chủ nhà và kế hoạch kinh doanh của những người đi thuê.

Khảo sát qua một số trang mua bán bất động sản cho thấy, giá nhà tại các tuyến phố như Hàng Bạc, Hàng Bông, Đinh Liệt, Tạ Hiện, Lương Ngọc Quyến… thuộc khu phố cổ đang được rao bán dao động 700-900 triệu đồng/m2.

Cá biệt giá nhà một số tuyến phố như Lý Thái Tổ, Cầu Gỗ, Đinh Tiên Hoàng, xuất hiện những căn nhà phố đang có mức giá rao bán 2- 2,5 tỷ đồng/m2.

Hay những căn nhà mặt phố Thái Hà, Hoàng Cầu, Xã Đàn, Phạm Ngọc Thạch… được rao bán dao động 430-825 triệu đồng/m2. Một căn nhà có diện tích 40m2 ở phố Thái Hà đang được bán với mức giá 33 tỷ đồng, tương đương 825 triệu đồng/m2.

Cụ thể, tại khu vực Láng Hạ (Đống Đa, Hà Nội), một căn nhà mặt phố đang được rao bán với giá 17,5 tỉ đồng, tương đương 309,74 triệu đồng/m2. Theo lời của môi giới, mức giá hiện tại đang được ưu đãi, chủ nhà đang muốn bán nhanh để cắt lỗ. Nhà thiết kế thông sàn, có 2 mặt tiền, 1 mặt tiền ngã tư 3,87m, 1 mặt ngõ ôtô vào nhà.

Không chỉ tại Hà Nội, theo báo cáo của Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh, 6 tháng đầu năm 2023, hoạt động thị trường bất động sản tăng trưởng âm (giảm 11,58%) so với cùng kỳ, tính riêng quý I giảm 16,2% trong khi doanh thu từ bất động sản giảm 8,3% so với cùng kỳ.

Viện Nghiên cứu kinh tế - tài chính - bất động sản Đất Xanh Services nhận định, thị trường bất động sản trong quý III/2023 và 9 tháng năm 2023 chưa có dấu hiệu khởi sắc. Nguồn cung và tỷ lệ hấp thụ trong quý III/2023 vẫn giảm sâu so với cùng kỳ năm 2022. Nguồn cung sơ cấp (từ chủ đầu tư) đạt khoảng 38.000 sản phẩm, trong đó 90% đến từ các dự án hiện hữu (hàng tồn), chỉ 10% là nguồn cung mới.

Batdongsan.com.vn cũng nhận định, lượng tin rao bán nhà đất và mức độ quan tâm năm 2023 đều tiếp tục giảm sút so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó, với loại hình đất nền, mức độ quan tâm tìm kiếm cũng như số lượng giao dịch giảm mạnh.

Còn thống kê của Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS) chỉ ra, 5 tháng đầu năm 2023, 554 doanh nghiệp bất động sản giải thể, tăng 30,4% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung, cả nước có trên 95% doanh nghiệp bất động sản phải thu hẹp quy mô lao động.

Tuy nhiên, báo cáo đánh giá tiến trình phục hồi thị trường bất động sản Việt Nam quý III/2023 và dự báo tình hình thị trường quý IV/2023 của VARS nhận định, nền kinh tế Việt Nam đang trên đà phục hồi.

Bởi lẽ, mới đây Ngân hàng Nhà nước đã hạ lãi suất điều hành 4 lần liên tiếp kể từ tháng 3/2023. Lãi suất vay ngân hàng có sự điều chỉnh giảm rõ rệt, dao động từ 6,7% đến 10%, tiệm cận về mức đầu năm 2022, giảm từ 0,4% đến 3,5% so với cuối quý 2/2023. Đây là mức lãi suất thuận lợi cho người mua nhà. Mua nhà để ở trong giai đoạn này sẽ tận dụng được tối ưu những lợi thế về tín dụng và mặt bằng giá cả.

Đồng thời, kết quả khảo sát gần đây của VARS với các hội viên là những nhà môi giới bất động sản đang hoạt động cho thấy, có khoảng 60% số người được hỏi cho biết khách hàng đã tham gia thị trường bất động sản trước đó sẽ đầu tư bất động sản nếu lãi suất tiếp tục giảm.

Cho vay kinh doanh bất động sản tăng vọt tại nhiều ngân hàng lớn

(Ảnh minh họa).

Trong 9 tháng đầu năm, dự nợ cho vay kinh doanh bất động sản tại một số ngân hàng lớn tăng hàng chục, thậm chí cả trăm %, cao gấp nhiều lần so với tốc độ tăng trưởng tín dụng chung.

Báo cáo tài chính quý 3 cho thấy dư nợ cho vay kinh doanh bất động sản của nhiều ngân hàng tư nhân lớn tăng rất mạnh trong 9 tháng đầu năm. Đây cũng là những nhà băng có tốc độ tăng trưởng cho vay cao nhất hệ thống.

Đơn cử như tại ngân hàng T., tăng trưởng tín dụng 9 tháng đầu năm đạt 13,5%, chủ yếu đến từ phân khúc khách hàng doanh nghiệp lớn (trong đó 71% danh mục là các doanh nghiệp bất động sản, xây dựng và vật liệu xây dựng với dư nợ 223.650 tỷ đồng). Riêng cho vay kinh doanh bất động sản ghi nhận gần 160.238 tỷ đồng (chiếm 34,63% tổng dư nợ), tăng nhẹ so với cuối quý II nhưng tăng 47% so với đầu năm (tương đương tăng thêm hơn 51.000 tỷ).

Trong buổi cập nhật kết quả kinh doanh mới đây, đại diện ngân hàng này cho biết trong bối cảnh cầu tín dụng chung của toàn nền kinh tế khá yếu, các khách hàng của ngân hàng vẫn có nhu cầu vốn nên việc giải ngân cho vay rất tốt. Đồng thời, những dự án ngân hàng cho vay đều là những dự án có tiềm năng triển khai mở bán và tăng trưởng. Do đó, các khách hàng doanh nghiệp vẫn tự tin rút vốn để triển khai dự án, chuẩn bị cho kế hoạch kinh doanh trong những kỳ tiếp theo.

Tương tự, dư nợ cho vay kinh doanh bất động sản tại ngân hàng V. vào cuối quý 3 cũng tăng 45% so với cuối năm 2022, lên hơn 98.192 tỷ đồng và chiếm tỷ trọng 18,83% tổng dư nợ.

Tại ngân hàng S., dư nợ kinh doanh bất động sản tại thời điểm 30/9 đạt hơn 67.620 tỷ đồng (chiếm 16,08% trong tổng dư nợ), tăng 115% so với đầu năm (31.493 tỷ đồng, chiếm 6,75%).

Cùng thời điểm, tại ngân hàng H., tín dụng kinh doanh bất động sản tăng 70% lên 35.668 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 12,22% trong tổng dư nợ.

Ở nhà băng M., tín dụng kinh doanh bất động sản cũng tăng gần 62% lên 34.507 tỷ đồng vào cuối quý 3, cao gấp gần 4 lần tốc độ tăng trưởng dư nợ chung. Qua đó, kéo tỷ trọng cho vay kinh doanh bất động sản trong tổng dư nợ tăng từ mức 4,64% vào cuối năm ngoái lên 6,44%.

Trong báo cáo thị trường bất động sản quý III mới công bố, Bộ Xây dựng dẫn số liệu của Ngân hàng Nhà nước cho biết, tính đến 31/8/2023 dư nợ tín dụng đối với hoạt động kinh doanh bất động sản đạt 986.477 tỷ đồng. Trước đó, dư nợ tín dụng đối với hoạt động kinh doanh bất động sản tính đến cuối năm 2022 đạt khoảng 800.000 tỷ đồng. Như vậy, trong 8 tháng đầu năm 2023, các ngân hàng đã bơm thêm gần 186.500 tỷ đồng cho hoạt động kinh doanh bất động sản.

Cũng theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước, tăng trưởng tín dụng toàn nền kinh tế trong 8 tháng đầu năm chỉ đạt 5,57%, tương đương quy mô tăng thêm là gần 663.900 tỷ đồng. Như vậy, hơn 28% tổng quy mô tín dụng tăng thêm trong 8 tháng đầu năm được đóng góp bởi lĩnh vực kinh doanh bất động sản. Hay nói đơn giản, cứ 100 đồng tín dụng tăng thêm trong 8 tháng đầu năm thì có 28 đồng chảy vào hoạt động kinh doanh bất động sản.

Tình trạng tín dụng kinh doanh bất động sản tăng nhanh hơn nhiều so với tăng trưởng tín dụng chung diễn ra trong bối cảnh thị trường bất động sản đang hồi phục khá chậm.

Trong Công điện Công điện số 993/CĐ-TTg ngày 24/10/2023, Thủ tướng yêu cầu Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ đạo các ngân hàng thương mại tiếp tục thúc đẩy việc cho vay tín dụng với lĩnh vực bất động sản; Có giải pháp phù hợp tiết giảm chi phí để giảm mặt bằng lãi suất; Tiếp tục rà soát cắt giảm hơn nữa các thủ tục hành chính không phù hợp, gây phiền hà, tốn kém để doanh nghiệp, dự án bất động sản và người mua nhà tiếp cận được nguồn vốn tín dụng thuận lợi hơn. Có chính sách khuyến mại tín dụng đặc biệt dành cho các dự án bất động sản khả thi, tiến độ triển khai nhanh, tạo động lực cho tăng trưởng và thúc đẩy thị trường bất động sản.

Bên cạnh đó, Thủ tướng cũng yêu cầu NHNN chủ trì, phối hợp chặt chẽ với Bộ Xây dựng rà soát kỹ các thủ tục điều kiện cho vay thuận lợi thông thoáng, kiểm soát được và đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện Chương trình tín dụng 120.000 tỷ đồng cho vay ưu đãi phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cải tạo xây dựng lại chung cư cũ. Chỉ đạo các Ngân hàng Thương mại khẩn trương hướng dẫn các thủ tục vay vốn tín dụng đối với các dự án đã được công bố đủ điều kiện và có nhu cầu vay vốn đối với cả chủ đầu tư và người cần mua nhà của chương trình tín dụng 120.000 tỷ đồng.

Trong một diễn biến liên quan, sáng ngày mai (13/11), Ngân hàng Nhà nước và Bộ Xây dựng sẽ phối hợp tổ chức hội nghị trực tuyến triển khai Công điện 933 về tiếp tục thực hiện quyết liệt các giải pháp phát triển thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh.

Theo đó, Thống đốc NHNN và Bộ trưởng Bộ Xây dựng, lãnh đạo nhiều bộ ngành như: Văn phòng Chính phủ, Bộ Công an, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tư pháp cùng tham gia hội nghị này.

Ngoài ra, Hội nghị còn có sự tham dự của Tổng giám đốc Ngân hàng chính sách xã hội; Tổng giám đốc của 14 tổ chức tín dụng có trụ sở tại Hà Nội (có dư nợ tín dụng bất động sản trên 20.000 tỷ đồng). Hội nghị cũng sẽ có sự tham dự của đại diện lãnh đạo Hiệp hội Bất động sản Việt Nam và lãnh đạo một số doanh nghiệp, tập đoàn bất động sản.

Tết này có thiếu tàu, xe?

Hàng không ồ ạt cắt giảm đường bay, thu hẹp đội tàu bay để tiết giảm chi phí; "ông lớn" vận tải hành khách đường bộ phải ngưng hoạt động vì sai phạm… Ngành vận tải đối mặt với liên tiếp khó khăn đúng giai đoạn năm hết tết đến khiến người dân lo lắng không mua được tấm vé về quê ăn tết.

Doanh nghiệp giảm quá nửa số máy bay

Đặt vé máy bay của Hãng Bamboo Airways từ hồi tháng 7 để về VN ăn tết sau 4 năm xa nhà, chị My Nguyễn, du học sinh tại Melbourne (Úc), chưa kịp hào hứng chờ tới ngày đoàn viên thì đến ngày 24.10, chị nhận được email của hãng thông báo hủy chuyến bay, đường bay. Sau đó, theo hướng dẫn trong email, chị My 2 lần gửi thư yêu cầu hoàn tiền nhưng vẫn không nhận được phản hồi gì từ hãng. Không còn cách nào, chị My phải tìm mua vé của hãng khác và chấp nhận mức giá đắt hơn vé cũ nhiều vì đã gần tới tết.

"Đợt này du học sinh ở Melbourne lao đao nhiều. Người có điều kiện còn mua lại vé mới, chứ nhiều bạn chắc không được về luôn vì không đủ tiền mua vé mới. Giờ hãng có trả tiền lại thì giá vé các hãng khác cũng cao hơn khả năng của du học sinh rồi. Đợt trước, hãng hủy chuyến nhưng vẫn đổi cho khách sang bay hãng khác như Vietjet. Mọi người bực mình vì đổi hãng, đổi lịch nhưng ít nhất vẫn được bay về, còn đợt này hủy ngang luôn", chị My Nguyễn chia sẻ.

Chị My Nguyễn không phải trường hợp duy nhất khốn khổ vì Bamboo Airways bất ngờ hủy chuyến bay ngay trước thềm Tết Nguyên đán. Bắt đầu từ giữa tháng 10, Bamboo Airways đã dừng khai thác đường bay từ VN đi Úc, Đức, tiếp sau là Thụy Sĩ. Trong thời gian ngắn, hãng này đã trả lại toàn bộ các máy bay thân rộng bay đường dài đi châu Âu, Úc, ngừng bay tất cả đường bay quốc tế thường lệ khu vực. Các chuyến bay nội địa của hãng cũng cắt giảm mạnh tần suất kể từ ngày 28.10. Đơn cử, chặng Hà Nội - Côn Đảo từ 3 chuyến/ngày xuống còn 1 - 2 chuyến/ngày, chặng Hà Nội - TP.HCM từ 11 chuyến/ngày xuống còn 7 chuyến/ngày; một số chặng bay từ TP.HCM đi Hải Phòng, Phú Quốc chỉ còn 1 chuyến/ngày...

Từng mở rộng đường bay trong nước và quốc tế với 6 máy bay, Vietravel Airlines thu hẹp đội bay xuống còn 3 máy bay, kèm với đó là giảm quy mô mạng bay và tần suất khai thác các đường bay hiện có.

Theo kế hoạch năm 2023 của Cục Hàng không VN, tổng số lượng máy bay của các hãng là 230 chiếc vào các tháng đầu năm và cuối năm lên 250 chiếc. Tuy nhiên, đến nay số máy bay tiếp tục sụt giảm. Dữ liệu thống kê máy bay từ trang Planespotters, hiện tại các hãng hàng không nội địa VN đang khai thác khoảng 204 chiếc. Số lượng máy bay có thể thay đổi liên tục do thời gian thuê, trả máy bay…

Lãnh đạo Cục Hàng không VN cho biết, sau một thời gian dài bị tác động của dịch Covid-19, các hãng hàng không VN nói riêng cũng như thế giới nói chung gặp rất nhiều khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Đối với VN, mặc dù thị trường hàng không đang dần hồi phục nhưng hệ lụy của Covid-19 (thiếu nhân lực hàng không hậu đại dịch, một số quốc gia chậm mở cửa…) cùng với các vấn đề mới phát sinh như xung đột Nga - Ukraine, giá nhiên liệu hàng không tăng cao khiến kết quả sản xuất kinh doanh của các hãng hàng không VN đều không được như kỳ vọng, doanh thu không bù đắp được chi phí.

Để tồn tại, ổn định, duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh và tìm kiếm cơ hội phát triển, các hãng hàng không VN đã phải thực hiện nhiều giải pháp từ tái cơ cấu tài chính, đội tàu bay, bộ máy tổ chức cho đến phương án kinh doanh...; trong đó việc tái cơ cấu tài chính, bổ sung nguồn vốn, dòng tiền, cắt giảm chi phí được coi là giải pháp quan trọng nhất.

Đến thời điểm hiện tại, Bamboo Airways cũng đã thực hiện các giải pháp này và chú trọng vào việc tổ chức lại mô hình hoạt động, tái cấu trúc lại đội tàu bay qua việc giảm quy mô khai thác, trả các tàu bay không phù hợp và dừng khai thác các đường bay kém hiệu quả. Theo kế hoạch, đội tàu bay của Bamboo Airways sẽ giảm từ 29 chiếc xuống còn 11 - 13 chiếc trong giai đoạn tới. Vietravel Airlines tiếp tục duy trì đội tàu bay 3 chiếc và có kế hoạch bổ sung lên 5 - 7 chiếc.

Lo giá vé máy bay tăng vọt

Thông tin về tình hình phục vụ cao điểm Tết Nguyên đán, phía nhà chức trách hàng không cho biết: Trong giai đoạn cao điểm Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024 (từ 25.1 - 24.2.2024, tức từ 15 tháng chạp - 15 tháng giêng âm lịch), các hãng hàng không VN dự kiến cung ứng xấp xỉ 5,5 triệu ghế trên các đường bay nội địa, tăng 4% so với thời điểm Tết Nguyên đán Quý Mão và xấp xỉ 2,1 triệu ghế trên các đường bay quốc tế, tăng 36,8%. So với lịch bay thường lệ mùa đông 2023 - 2024, tải cung ứng trên các đường bay quốc tế và nội địa tăng tương ứng lần lượt 17% và 69%. Với lượng tải cung ứng này, các hãng hàng không VN dự kiến sử dụng 213 tàu bay.

Bên cạnh việc tiếp tục thực hiện các giải pháp để tháo gỡ khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh của các hãng hàng không, Cục Hàng không VN sẽ triển khai thêm các giải pháp để ổn định thị trường trong giai đoạn tới như: Báo cáo Bộ GTVT sớm ban hành khung giá dịch vụ vận chuyển hành khách trên các đường bay nội địa; hỗ trợ, khuyến khích các hãng hàng không đảm bảo lực lượng vận tải và tăng năng lực khai thác thông qua việc tìm kiếm các tàu bay thuê ngắn hạn; báo cáo Bộ GTVT kiến nghị Chính phủ có các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp (DN) về giảm thuế bảo vệ môi trường, giảm một số loại thuế, phí cho đến hết năm 2024…

Các biện pháp ổn định thị trường của Cục Hàng không VN vô tình lại khiến người dân hoang mang hơn. Bởi khung giá dịch vụ vận chuyển hành khách trên các đường bay nội địa mới nếu được ban hành, đồng nghĩa trần giá vé máy bay sẽ tăng từ 50.000 - 250.000 đồng tùy từng chặng bay. Trong đó, một số đường bay "hot" nhất dịp tết như TP.HCM - Hà Nội, TP.HCM - Thanh Hóa có thể tăng lên mức 4 triệu đồng/chiều.

Thực tế, dù mở bán từ rất sớm, nhiều chặng bay vẫn hiển thị còn chuyến, nhưng giá vé đã tăng lên mức kịch trần. Đơn cử, chặng TP.HCM - Hà Nội bay ngày 6.2.2024 (nhằm 27 tháng chạp) giờ chỉ còn 3 chuyến bay đêm của Vietjet có giá xấp xỉ 3 triệu đồng/chiều; hơn 20 chuyến bay còn lại của hãng đều còn chỗ nhưng giá dao động từ gần 3,2 đến gần 3,6 triệu đồng/chiều. Bamboo Airways chỉ có 7 chuyến bay trong ngày và không chuyến nào có giá vé thấp hơn 3,6 triệu đồng/chiều. Gần 10 chuyến bay trải đều từ 8 - 15 giờ ngày 27 tết của Vietnam Airlines chỉ còn hạng thương gia với giá vé gần 10 triệu đồng/chiều; các chuyến còn lại cũng không còn giá vé dưới 3,6 triệu đồng/chiều. Đặc biệt, toàn bộ các chuyến bay của Vietnam Airlines chặng TP.HCM - Đà Nẵng từ 25 - 29 tháng chạp âm lịch chỉ còn vé hạng thương gia, giá gần 5 triệu đồng/chiều.

Giật mình khi thấy một số chuyến bay chiều từ Đà Nẵng về TP.HCM đã hết vé phổ thông, nhưng tới tháng 10 vừa rồi, chị Quỳnh Thanh (ngụ Q.3, TP.HCM) vẫn quyết không mua vé tết sớm bởi theo kinh nghiệm đúc kết nhiều năm của chị "mua sớm hay muộn thì cũng đắt như nhau, thậm chí mua sát ngày có khi còn lợi hơn mua sớm". Như năm ngoái, chị Thanh mua vé trước 3 tháng, vé khứ hồi về Đà Nẵng hơn 5 triệu đồng/người nhưng gia đình người bạn sau đó mua trước tết 1 tháng mà còn được vé rẻ hơn vài trăm ngàn đồng. Thế nhưng, với những diễn biến mới của thị trường hàng không hiện nay, chị Thanh cũng bắt đầu nao núng: "Chắc chắn các hãng sẽ tiếp tục tăng cường vé nên tôi không lo thiếu chỗ, chỉ sợ năm nay ít hãng khai thác hơn, lại bổ sung cùng đợt tăng trần thì giá vé sẽ cao hơn. Nếu đẩy lên kịch trần thì vé về Đà Nẵng sẽ lên tới 2,7 - 2,8 triệu đồng/chiều. Trung bình gia đình 4 người về quê ăn tết hết hơn 20 triệu đồng tiền vé máy bay, số tiền lớn cho 1 năm kinh tế khó khăn như năm nay".

Trong khi đó, đến nay vẫn chưa có hãng hàng không nào thông báo kế hoạch đợt bổ sung vé tết. Hãng nào cũng dự báo nhu cầu đi lại của hành khách dịp Tết Âm lịch 2024 sẽ tăng cao so với năm 2023 và khuyến cáo hành khách mua vé sớm.

"Nhờ" đường sắt, đường bộ giúp sức

Song song với các giải pháp bảo đảm năng lực vận chuyển của các hãng hàng không, lãnh đạo Cục Hàng không VN cũng báo cáo Bộ GTVT để chỉ đạo các DN đường sắt, đường bộ tăng cường năng lực vận chuyển đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân trong dịp Tết Nguyên đán.

Thế nhưng vận tải hành khách bằng đường bộ khu vực miền Nam năm nay cũng bất ngờ gặp xáo trộn. Sau khi nhà xe Thành Bưởi ngưng hoạt động, các địa phương đã phải huy động hàng trăm chuyến xe tăng cường chặng TP.HCM đi Đà Lạt, Cần Thơ; lãnh đạo Sở GTVT TP.HCM cũng khẳng định sẽ tăng cường điều phối xe đáp ứng đủ nhu cầu của người dân trên các tuyến này, song thực tế Bến xe Miền Đông mới đã ghi nhận tình trạng hành khách ùn ứ vào giờ cao điểm do năng lực vận chuyển của các DN chưa đáp ứng kịp thời. Sau đó, Công ty CP xe khách Phương Trang cũng đã phải xin bổ sung thêm 20 xe để phục vụ trung chuyển hành khách từ các quận, huyện và ngược lại. Vì thế, rất nhiều hành khách quê ở Lâm Đồng, Cần Thơ nhiều năm qua đã quen đi xe của Thành Bưởi nay đang lo lắng dịp cao điểm tết sắp tới hoặc thiếu xe, khan vé, giá vé tăng cao; hoặc sẽ phải chấp nhận bị nhồi nhét, phải đi xe dù, bến cóc để được về quê.

Liên hệ với Sở GTVT TP.HCM, đơn vị này thông tin đang cùng các bến xe, DN xây dựng kế hoạch điều tiết, tăng cường phương tiện phục vụ người dân dịp Tết Nguyên đán 2024, trên tinh thần đáp ứng đủ nhu cầu của người dân về ăn tết. Dự kiến trong tháng 12, các bến xe sẽ triển khai kế hoạch bán vé tết.

Trong khi đó, ngành đường sắt vẫn chưa ghi nhận "nóng" vé tàu Tết Nguyên đán. Sau 3 ngày đầu "bán vèo" khoảng 41.000 vé tết, sức mua có dấu hiệu chững lại và đến nay mới bán được khoảng 70.000 vé. Hiện nay, vé tàu Tết Giáp Thìn 2024 còn nhiều ở tất cả các tuyến, các ngày. Do nhu cầu chưa có dấu hiệu tăng cao nên ngành đường sắt vẫn chưa có kế hoạch bổ sung, tăng cường chỗ

Nguồn: Vietnamnet; CafeF; Soha; Thanh Niên