Chính sách tiền tệ 2024: Kỳ vọng giảm lãi suất cho vay dù đang ở mức thấp kỷ lục

“Hiện lãi suất huy động bình quân của các ngân hàng thương mại với các giao dịch mới phát sinh là 3,9%/năm; còn lãi suất cho vay bình quân cho các giao dịch mới phát sinh là 6,7%/năm. Đây là mức thấp kỷ lục nhiều năm qua nhưng Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vẫn mong muốn các ngân hàng thương mại tiếp tục giảm lãi suất cho vay trong năm 2024”, ông Phạm Chí Quang - Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ Ngân hàng Nhà nước chia sẻ.

Mục tiêu tăng trưởng tín dụng 15% năm 2024

Chia sẻ với báo chí mới đây, Phó Thống đốc thường trực NHNN Đào Minh Tú cho biết, năm 2024, triển vọng kinh tế toàn cầu và thị trường quốc tế tiếp tục diễn biến phức tạp. Trong nước, nền kinh tế dự kiến vẫn đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Trong bối cảnh đó, NHNN tập trung vào một số định hướng, giải pháp trọng tâm nhằm góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, hạn chế biến động tỷ giá, ổn định giá trị đồng tiền, kiểm soát nợ xấu.

Trong năm 2024, NHNN tiếp tục theo dõi sát diễn biến, tình hình kinh tế thế giới, trong nước để điều hành chủ động, linh hoạt, đồng bộ các công cụ chính sách tiền tệ, phối hợp hài hòa, chặt chẽ với các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế gắn với kiểm soát lạm phát, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, thị trường tiền tệ, ngoại hối và hệ thống ngân hàng.

Đồng thời, điều hành lãi suất phù hợp với diễn biến thị trường, kinh tế vĩ mô, lạm phát và mục tiêu chính sách tiền tệ; khuyến khích các tổ chức tín dụng (TCTD) tiết giảm chi phí, đơn giản hóa thủ tục cấp tín dụng, tăng cường ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số vào quy trình cấp tín dụng, phấn đấu giảm mặt bằng lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ nền kinh tế. Điều hành tỷ giá linh hoạt nhằm ổn định thị trường ngoại tệ, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô.

‘Định hướng tăng trưởng tín dụng năm 2024 khoảng 15%, có điều chỉnh phù hợp với diễn biến, tình hình thực tế. Tuy nhiên NHNN có thể đặt mục tiêu cao hơn 15%, thậm chí 16% nếu như nền kinh tế, doanh nghiệp cần tín dụng" – Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú cho biết.

Phấn đấu tiếp tục giảm lãi suất cho vay

Ông Phạm Chí Quang - Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ, NHNN đánh giá khó khăn của năm 2023 vẫn sẽ tiếp tục cho đến năm 2024.

“Nhìn vào các yếu tố tăng trưởng vĩ mô, ngay từ đầu năm, NHNN định hướng tăng trưởng tín dụng đến 15% và cấp hết 1 lần cho các ngân hàng thương mại, giúp cho nền kinh tế tăng trưởng ngay từ đầu năm. Quyết định này của NHNN là giải pháp rất quyết liệt, sáng tạo trong việc thúc đẩy nhu cầu hợp pháp của nền kinh tế" - ông Quang nhấn mạnh.

Lý giải nguyên nhân lãi suất huy động và lãi suất cho vay giảm chưa đồng tốc, ông Phạm Chí Quang cho biết, trong cấu trúc bảng cân đối tài sản, có đến 80% là nguồn vốn huy động ngắn hạn nhưng có đến 50% dư nợ cho vay của các ngân hàng là trung và dài hạn. Vì vậy lãi suất cho vay giảm có độ trễ hơn lãi suất huy động. Hiện lãi suất huy động bình quân của các ngân hàng thương mại với các giao dịch mới phát sinh là 3,9%/năm; còn lãi suất cho vay bình quân cho các giao dịch mới phát sinh là 6,7%/năm.

Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết, mặt bằng lãi suất hiện nay đã rất thấp, thấp hơn nhiều so với nhiều năm trở lại đây. Tuy nhiên, nếu giảm được sẽ tiếp tục giảm để hỗ trợ nền kinh tế.

PGS.TS Phạm Mạnh Hùng, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Khoa học ngân hàng - Học viện Ngân hàng nhận định: Hiện mặt bằng lãi suất huy động đang ở mức thấp kỷ lục, nếu giảm thêm có thể khiến dòng vốn huy động chảy sang các kênh đầu tư khác.

Hơn nữa, tín dụng tăng chậm hiện nay có nguyên nhân chính không phải do lãi suất, mà chủ yếu do sức cầu kinh tế yếu. Bài toán đặt ra là việc đẩy mạnh chính sách tài khóa và giảm hơn nữa lãi suất cho vay, không phải hạ thêm lãi suất huy động.

Trong bối cảnh hiện nay, xác suất tăng lãi suất trở lại khá thấp, bởi các ngân hàng thương mại đều thừa thanh khoản, lạm phát được kiểm soát và FED nhiều khả năng sẽ hạ lãi suất. Tuy nhiên, dư địa tiếp tục giảm lãi suất còn khá ít vì với mức lãi suất huy động và mục tiêu kiểm soát lạm phát từ 4 - 4,5% trong năm 2024, ngành ngân hàng cần đảm bảo chỉ tiêu về lãi suất thực dương, cũng như để giảm các áp lực về tỷ giá. Theo nhiều dự báo, NHNN có thể sẽ duy trì lãi suất chính sách ổn định ở mức 4,5% trong năm 2024.

Điều hành chủ động, linh hoạt, đồng bộ các công cụ chính sách

Chia sẻ về phương hướng, nhiệm vụ hoạt động ngân hàng năm 2024, Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết, NHNN sẽ tập trung vào một số định hướng, giải pháp trọng tâm sau:

Một là, theo dõi sát diễn biến, tình hình kinh tế thế giới, trong nước để điều hành chủ động, linh hoạt, đồng bộ các công cụ chính sách tiền tệ, phối hợp hài hòa, chặt chẽ với các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế gắn với kiểm soát lạm phát, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, thị trường tiền tệ, ngoại hối và hệ thống ngân hàng.

Điều hành lãi suất phù hợp với diễn biến thị trường, kinh tế vĩ mô, lạm phát và mục tiêu chính sách tiền tệ; khuyến khích các TCTD tiết giảm chi phí, đơn giản hóa thủ tục cấp tín dụng, tăng cường ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số vào quy trình cấp tín dụng, phấn đấu giảm mặt bằng lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ nền kinh tế.

Điều hành tỷ giá linh hoạt nhằm ổn định thị trường ngoại tệ, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô.

Hai là, điều hành tín dụng chủ động, linh hoạt, phù hợp với diễn biến kinh tế vĩ mô, lạm phát, đáp ứng nhu cầu vốn cho nền kinh tế. Định hướng tăng trưởng tín dụng năm 2024 khoảng 15%, có điều chỉnh phù hợp với diễn biến, tình hình thực tế.

Phó Thống đốc Đào Minh Tú cũng cho biết, NHNN đã có văn bản về tăng trưởng tín dụng năm 2024 gửi các TCTD. Tại văn bản này, NHNN giao hết toàn bộ chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng định hướng 15% cho các TCTD.

Tiếp tục chỉ đạo các TCTD hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng (đầu tư, tiêu dùng, xuất khẩu) theo chủ trương của Chính phủ; kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro.

Tiếp tục đẩy mạnh triển khai các nhiệm vụ được giao của ngành ngân hàng tại các Chương trình mục tiêu Quốc gia. Tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng, tháo gỡ và thúc đẩy mở rộng tín dụng tiêu dùng đi đôi với an toàn, lành mạnh, góp phần hạn chế “tín dụng đen”.

Ba là , tiếp tục triển khai quyết liệt, hiệu quả Đề án Cơ cấu lại hệ thống các TCTD gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021-2025; tập trung thực hiện có hiệu quả phương án xử lý các TCTD yếu kém. Chỉ đạo các TCTD đẩy mạnh công tác xử lý, thu hồi nợ xấu; phấn đấu năm 2024 tỷ lệ nợ xấu nội bảng (không bao gồm các NHTM yếu kém) dưới 3%.

Tích cực đổi mới, tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát ngành Ngân hàng; thanh tra có trọng tâm, trọng điểm, các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro nhằm ngăn chặn, phát hiện và xử lý nghiêm các rủi ro, tồn tại và sai phạm của TCTD, góp phần bảo đảm an ninh, kỷ luật trên thị trường tiền tệ, ngân hàng.

Bốn là, tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động ngân hàng và hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, đáp ứng yêu cầu đối với các mô hình kinh doanh và sản phẩm dịch vụ mới trên nền tảng công nghệ thông tin, ngân hàng số, thanh toán số. Tăng cường bảo đảm an ninh, an toàn trong hoạt động thanh toán và chuyển đổi số.

Cuối cùng, tiếp tục hoàn thiện thể chế pháp luật ngân hàng nhằm tạo cơ sở pháp lý đồng bộ, thuận lợi cho điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng. Tiếp tục phối hợp với các cơ quan của Quốc hội hoàn thiện hồ sơ dự án Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) trình Quốc hội tại kỳ họp gần nhất. Xây dựng, trình ban hành/ban hành các văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết sau khi Luật các TCTD (sửa đổi) được ban hành.

Con đường mới của lúa gạo Việt Nam

Bộ trưởng NN&PTNT Lê Minh Hoan nói, ông muốn nhắn gửi tới hàng triệu hộ nông dân, HTX, doanh nghiệp rằng, con đường lúa gạo không chỉ dừng lại ở hạt gạo.

Hình ảnh hạt gạo không chỉ nằm ở độ dài, độ tròn, độ ngọt, độ thơm, mà còn ở việc cộng đồng những người làm ra và trao gửi hạt gạo đến tay người tiêu dùng. Hình ảnh đó sẽ trở thành thương hiệu Gạo Việt Nam...

2023 là năm bội thu cùng những kỷ lục lịch sử mới của lúa gạo Việt Nam. Người đứng đầu ngành nông nghiệp chia sẻ, chúng ta vẫn trở thành cường quốc xuất khẩu gạo trên thế giới. Đây là niềm tự hào, nhưng không thể mãi dừng ở hạt gạo!

Việt Nam là một trong những cái nôi của văn minh lúa nước. Ngày nay, có được nhiều thành quả là nhờ sự tích luỹ của bao nhiêu thế hệ để lại. Từ những đỉnh núi cao chót vót trên Tây Bắc đến những đồng bằng phì nhiêu, gần như chỗ nào người Việt cũng có thể trồng lúa, tạo ra hạt gạo trắng ngần, thơm tho, giàu dưỡng chất.

Ở đó, hộ có điều kiện thì canh tác quy mô lớn với máy móc hiện đại, còn hộ có vài vuông ruộng nhỏ thì gàu sòng dân dã. Cứ thế, hạt giống gieo xuống, rồi đến ngày lúa trổ bông chín vàng đồng. Sau hạt lúa là hạt gạo, sau hạt gạo là hạt cơm trong bữa ăn hàng ngày.

Lúa gắn liền với văn hoá và tâm thức người Việt. Cây lúa, hạt gạo, bữa cơm đã đi vào lời ăn, tiếng nói, hòa quyện vào đời sống văn hóa, tinh thần khắp đất nước như biểu tượng của sự quan tâm, chia sẻ, gắn kết gia đình, bạn bè gần xa.

Các cuộc cách mạng trong ngành lúa gạo Việt Nam đã từng diễn ra. Từ cải cách ruộng đất đến khoán 10, khoán 100, trao ruộng đất vào tay nông dân. Từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Từ các giống lúa bản địa đến nghiên cứu lai tạo các giống lúa chất lượng tốt, năng suất cao…

Nhiều người nói chúng ta có diện tích đất trồng lúa lớn? Bộ trưởng Lê Minh Hoan khẳng định không phải vậy. Ngồi trên máy bay nhìn xuống cánh đồng sẽ thấy các thửa ruộng như những miếng vá chằng chịt, mỗi người nông dân vài sào. Bình quân diện tích đất sản xuất nông nghiệp trên quy mô hộ của nước ta thuộc diện thấp nhất thế giới.

Ông nhớ lại, nhiều thập kỷ về trước, "chạy gạo từng bữa" từng là nỗi lo toan thường nhật. Dần theo năm tháng, hạt gạo không chỉ đủ đảm bảo bữa ăn hằng ngày của gần trăm triệu người Việt mà còn mang theo hình ảnh đất nước bốn ngàn năm lịch sử vươn xa toàn cầu.

Việt Nam trở thành cường quốc lúa gạo trên thế giới. Xuất khẩu gạo mang về vài tỷ USD mỗi năm là minh chứng. Gạo Việt không chỉ bán cho nước nghèo, mà dần tiến vào thị trường cao cấp như Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ, châu Âu… Những túi gạo in thương hiệu “Vietnam Rice” tự tin hiện diện trên quầy kệ của các chuỗi siêu thị lớn toàn cầu. Hạt gạo Việt Nam được vinh danh trong nhóm gạo ngon nhất thế giới, vào thực đơn của chính khách, là sự lựa chọn của các đầu bếp nổi tiếng.

Và hạt gạo là một câu chuyện thần kỳ, là niềm tự hào của người Việt.

Cuộc cách mạng mới trên đồng ruộng

Nhưng không có gì bất biến! Trước những thách thức của biến đổi khí hậu, biến động thị trường, biến chuyển xu thế tiêu dùng, chuỗi giá trị ngành hàng lúa gạo cần thích ứng linh hoạt để trở nên chuyên nghiệp và bền vững. Không chỉ tạo ra các sản phẩm chất lượng cao mà còn góp phần kiến tạo nên một hệ sinh thái ổn định, an lành.

“Trong chuyến đi châu Âu vừa qua, tôi nói với các doanh nghiệp giờ đây người tiêu dùng không mua sản phẩm mà mua cách tạo ra sản phẩm, thậm chí mua luôn văn hoá sản xuất và văn hoá của người kinh doanh. Tức, người tiêu dùng ngoài đòi hỏi chất lượng cao thì còn yêu cầu cách tạo ra sản phẩm cao cấp đó có trách nhiệm với môi trường và xã hội hay không”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan chia sẻ.

Ông dẫn chứng quy định IUU (khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định) của châu Âu đối với hải sản. Ở đây, họ không chỉ mua con cá mà còn xem con cá đó đánh bắt có đúng quy trình hay không. Gạo Việt Nam cũng sẽ như vậy!

Trồng lúa là sinh kế của hàng triệu hộ nông dân. Đứng trước bất kỳ sự thay đổi nào đều khó khăn, nhưng nếu không thay đổi, sẽ càng khó khăn hơn.

Đề án "Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030", theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan không phải đơn thuần là khoanh vùng trồng lúa chất lượng cao. Đây chính là điểm khởi đầu cho cuộc cách mạng mới trong sản xuất để chứng minh cách Việt Nam tạo ra hạt gạo là minh bạch, trách nhiệm.

Đồng bằng sông Cửu Long là “vựa lúa gạo” lớn nhất của Việt Nam, song cũng là 1 trong 5 đồng bằng trên thế giới chịu tác động lớn nhất của biến đổi khí hậu. Xâm nhập mặn, sụt lún, hạn hán… diễn ra ngày càng khốc liệt ở nơi đây. Thực hiện thành công Đề án 1 triệu ha lúa, chúng ta không chỉ có 9 triệu tấn gạo chất lượng cao, người nông dân còn có thể bán được tín chỉ carbon nâng cao thu nhập. Đồng thời, truyền đi thông điệp, chúng ta không đong đo đếm trên diện tích, năng suất mà tìm kiếm những giá trị mới, thích ứng với tăng trưởng xanh, tuần hoàn, phát thải thấp.

Bộ trưởng Hoan ‘khoe’, ông vừa gửi thư cho các doanh nghiệp đầu ngành mời họ tham gia trực tiếp vào đề án 1 triệu ha lúa ở Đồng bằng sông Cửu Long. Bởi, đây là những “đại bàng” lớn sẽ dẫn dắt hàng triệu “chim sẻ” cùng tạo ra hệ sinh thái ngành hàng vững mạnh.

Theo ông, trong nông nghiệp nói chung và trong ngành hàng lúa gạo nói riêng, người nông dân luôn là trung tâm, doanh nghiệp trở thành người dẫn dắt đưa sản phẩm ra thị trường. Đại bàng và chim sẻ đều phải thay đổi tư duy. Không đơn thuần là câu chuyện mua – bán theo mùa vụ, doanh nghiệp phải hợp tác với nông dân tạo ra hình ảnh mới cho hạt gạo Việt Nam, thích ứng với xu hướng tiêu dùng xanh. Khi và chỉ khi doanh nghiệp thực sự đồng hành với nông dân thì lúc đó chúng ta mới có thể thành công đề án 1 triệu ha.

Đất Mẹ hào sảng hòa với tâm sức của con người, gieo trồng mầm xanh, sẽ tạo nên những mùa vàng bội thu. Xây dựng một nền sản xuất, kinh doanh có trách nhiệm với con người và môi trường, góp phần tích cực vào ổn định an ninh lương thực thế giới luôn là mục tiêu chiến lược, là sự cam kết của ngành lúa gạo Việt Nam trong thời kỳ hội nhập.

Bộ trưởng nông nghiệp kỳ vọng, thông qua ngành lúa gạo sẽ lan toả sang các ngành hàng khác trong lĩnh vực nông nghiệp. Rồi mai đây, chăn nuôi và thuỷ sản… cũng phải chuyển đổi sang tăng trưởng xanh, minh bạch và trách nhiệm.

“Bán văn hoá cảm xúc ở trong gạo”

Không thể mãi dừng ở hạt gạo. Bộ trưởng Lê Minh Hoan chỉ ra, phải đa giá trị cho hạt gạo, mở không gian cho cây lúa. Tại Mù Cang Chải (Yên Bái), nông dân trồng lúa đâu chỉ có bán lúa, bà con bán cảnh quan trên những thửa ruộng bậc thang cho du khách nghỉ dưỡng ở các khách sạn, homestay.

Đi Hải Dương, ông cũng rất mê cách làm lúa - rươi - cáy ở Tứ Kỳ. Trước kia, trồng lúa đơn thuần nông dân chỉ thu 30-50 triệu đồng/ha. Giờ làm lúa - rươi – cáy, bà con Tứ Kỳ thu vài trăm triệu đồng mỗi ha. Con rươi, con cáy phải sống trong môi trường sạch, không hoá chất. Có rươi, có cáy tức bà con có hạt gạo siêu sạch. Đây là cách đa gia trị cho cây lúa, chứng minh thương hiệu gạo rươi khác với hạt gạo trên thị trường.

Mỗi vùng miền ở nước ta đều có đặc trưng riêng. Trên ruộng bậc thang trồng lúa tuy năng suất không cao như Đồng bằng sông Hồng hay Đồng bằng sông Cửu Long, nhưng kết hợp với du lịch bán cảnh quan sẽ giúp bà con có thu nhập cao gấp chục lần bán lúa. Hay như ở Hải Phòng, Thái Bình, Hải Dương có mô hình lúa rươi; ở Bạc Liêu có lúa tôm; Đồng Tháp có lúa cá… Chúng ta cần kể câu chuyện văn hoá lịch sử của người trồng lúa tại vùng miền cho người tiêu dùng. Lúc đó, hạt gạo không còn là hạt gạo, bán hạt gạo là bán luôn văn hoá cảm xúc ở trong đó.

Thế nên, hạt lúa chuyển sang hạt gạo đem xuất khẩu chỉ là một khía cạnh, còn rất nhiều không gian giá trị khác đem lại thu nhập cao cho người nông dân khi kết hợp với du lịch, nghiên cứu ra các sản phẩm khác… Nhìn hạt lúa gạo khác đi, thu nhập của bà con cũng khác đi.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan nói, ông muốn nhắn gửi tới hàng triệu hộ nông dân, HTX, doanh nghiệp rằng: “Con đường lúa gạo không chỉ dừng ở hạt gạo. Tích hợp đa giá trị, chúng ta bán cả gói sản phẩm từ gạo, đó là đích đến của gạo Việt Nam. Hình ảnh hạt gạo không chỉ nằm ở độ dài, độ tròn, độ ngọt, độ thơm, mà còn ở việc cộng đồng những người làm ra và trao gửi hạt gạo đến tay người tiêu dùng. Hình ảnh đó dần sẽ trở thành thương hiệu Gạo Việt Nam”.

Dự án đầu tư mở rộng cao tốc TP.HCM - Long Thành: “Lối mở” cho VEC

Việc chọn được phương án tối ưu để mở rộng đoạn cao tốc TP.HCM - Long Thành cũng đồng thời giúp Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) tìm ra hướng đi mới trong việc tham gia các dự án hạ tầng đường cao tốc khác.

Hé lộ phương án đề xuất

Trong công văn vừa gửi Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp liên quan phương án đầu tư mở rộng đoạn cao tốc TP.HCM - Long Thành (thuộc Dự án đường bộ cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây) do VEC đề xuất, Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) cơ bản thống nhất với nội dung do VEC đề xuất và đề nghị VEC nghiên cứu đầu tư bổ sung nút giao kết nối với đường Long Phước vào phạm vi đầu tư của dự án này.

Trên cơ sở phân tích ưu, nhược điểm của 4 phương án đầu tư đầu tư mở rộng đoạn cao tốc TP.HCM - Long Thành do VEC đề xuất, Bộ GTVT ủng hộ phương án 2. Để có cơ sở đề xuất phương án này, Bộ GTVT đề nghị VEC phân tích bổ sung, làm rõ hình thức đầu tư theo phương án 2 là hình thức đầu tư gì theo quy định của pháp luật hiện hành; thẩm quyền thẩm định, phê duyệt chủ trương đầu tư, dự án đầu tư và ngân sách nhà nước tham gia Dự án sẽ được thực hiện như thế nào.

Cũng trong công văn nói trên, Bộ GTVT cho biết, VEC đề xuất sử dụng vốn chủ sở hữu để tham gia Dự án là khoảng 3.135 tỷ đồng, tuy nhiên, theo phương án tài chính có sử dụng vốn của VEC để hoàn thành Dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành (một trong 5 dự án cao tốc do VEC đầu tư) đã được thẩm định, thì dòng tiền dư thấp nhất vào năm 2028 là 958 tỷ đồng. Do vậy, VEC cần làm rõ khả năng cân đối vốn 3.135 tỷ đồng cho việc mở rộng đoạn cao tốc TP.HCM - Long Thành.

Một điểm cấn cá khác trong phương án 2 là vốn điều lệ của VEC hiện nay rất thấp (khoảng 1.115 tỷ đồng) so với vốn vay hiện hữu. Do đó, Bộ GTVT đề nghị VEC làm rõ khả năng vay vốn ngân hàng thương mại 4.638 tỷ đồng.

Đầu tư với cơ cấu nguồn vốn hỗn hợp

Dự án đường bộ cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây giai đoạn I do VEC đầu tư là một phần của đường trục cao tốc Bắc - Nam phía Đông. Từ khi đưa vào khai thác đến nay, lưu lượng phương tiện tham gia lưu thông trên tuyến đường liên tục tăng cao, trung bình khoảng 10,45%/năm. Đến nay, tuyến đường đã trong tình trạng mãn tải.

Đặc biệt, đoạn TP. HCM - Long Thành đã vượt giới hạn năng lực thông hành mặt cắt ngang 4 làn xe 25% và sẽ không thể đáp ứng được khả năng thông hành khi Cảng hàng không quốc tế Long Thành đưa vào khai thác sử dụng (dự kiến vào năm 2026).

Tại Công điện số 57/CĐ-TTg ngày 19/2/2023, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính giao Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp chủ trì, phối hợp với Bộ GTVT, UBND TP.HCM và UBND tỉnh Đồng Nai xem xét triển khai đầu tư mở rộng đoạn TP.HCM - Long Thành

Tháng 9/2023, sau gần 8 tháng nghiên cứu, VEC đưa ra 4 phương án đầu tư mở rộng đoạn cao tốc TP.HCM - Long Thành với chi phí đầu tư khoảng 15.175 tỷ đồng (chưa bao gồm lãi vay trong thời gian xây dựng).

VEC cho rằng, trong 4 phương được đưa ra, chỉ có 2 phương án (phương án 2 và phương án 4) có tính khả thi về mặt tài chính và đề xuất thực hiện theo phương án 2.

Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp đồng thuận với đề xuất của VEC vì cho rằng, phương án 2 có ưu điểm hơn, phù hợp với mục tiêu hình thành VEC, phát huy lợi thế của VEC (hiện là chủ đầu tư, quản lý vận hành, khai thác, nên việc tiếp tục giao VEC làm chủ đầu tư mở rộng Dự án sẽ đảm bảo tính đồng bộ của toàn Dự án); thời gian thực hiện ngắn hơn, do không phải tổ chức lựa chọn nhà đầu tư theo quy định.

Bên cạnh đó, việc đầu tư nguồn vốn ngân sách nhà nước cho Dự án thông qua tăng vốn điều lệ cho doanh nghiệp để doanh nghiệp đầu tư vào Dự án sẽ thực hiện được việc thu giá phù hợp với các quy định hiện hành nhằm thu hồi vốn đã đầu tư và bảo toàn, phát triển vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Do phương án VEC kiến nghị đầu tư là đầu tư công, nên Dự án phải có trong danh mục kế hoạch đầu tư công trung hạn và phải trình Quốc hội cho phép giao vốn trực tiếp cho VEC.

Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp cho rằng, trong trường hợp VEC được cấp có thẩm quyền quyết định giao làm chủ đầu tư Dự án, các vướng mắc về việc tăng vốn điều lệ, giãn thời gian hoàn trả khoản tiền gốc trái phiếu Bộ Tài chính đã ứng trả từ giai đoạn 2022-2027 sang hoàn trả trong giai đoạn 2032-2035 và khoản lãi phát sinh của khoản tiền này, VEC hoàn trả trong giai đoạn 2027-2036 cần phải được tháo gỡ, giải quyết.

“Phương án 2 nếu được thông qua cũng sẽ giúp VEC mở ra cánh cửa đầu tư nâng cấp một số tuyến cao tốc do đơn vị đang quản lý, như cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình và Nội Bài - Lào Cai”, một lãnh đạo VEC đánh giá.

Nghị quyết 98 với TP.HCM: Cơ chế “tự quyết” cần lãnh đạo “dám quyết”

Nghị quyết 98 được xem là chìa khóa mở ra cơ hội phát triển mới mang tính đột phá cho TP.HCM. Tuy nhiên, đó chỉ là điều kiện cần…

Để khơi thông nguồn lực cho phát triển, mang đến làn gió tươi mới, thành phố lớn nhất cả nước phải chủ động hơn nữa, trong đó không thể thiếu là tinh thần “dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm”, thậm chí là “xé rào”, hành động táo bạo đã từng giúp thành phố trẻ vượt khó.

Nghị quyết 98 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM đã được thông qua tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV và chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8/2023. Mục tiêu của Nghị quyết 98 là đưa TP.HCM trở lại quỹ đạo phát triển với tư cách đầu tàu kinh tế của cả nước.

TĂNG TRƯỞNG NHƯNG KHÔNG ĐỘT PHÁ

Cơn bạo bệnh mang tên “Covid-19” đã kéo kinh tế TP.HCM xuống đáy vào năm 2021 với mức tăng trưởng tổng sản phẩm (GRDP) âm 6,78% lần đầu tiên trong lịch sử kể từ giai đoạn đổi mới. Năm 2022, kinh tế TP.HCM phục hồi ngoạn mục với mức tăng trưởng hơn 9%, cao hơn mức tăng trưởng chung của cả nước.

Dù lạc quan với mức tăng trưởng cao đã đạt được của năm 2022 nhưng trước những bất ổn đến từ tình hình kinh tế, địa chính trị thế giới và những thách thức đến từ nội tại của nền kinh tế, TP.HCM đã chủ động hạ mục tiêu tăng trưởng năm 2023 thấp hơn, ở mức từ 7,5% đến 8%.

Tuy nhiên, kết quả tăng trưởng chỉ 0,7% trong quý 1/2023 đã gây sốc cho nhiều người. 4/9 ngành dịch vụ trọng yếu có mức tăng trưởng âm, nặng nhất là ngành bất động sản. Đến giờ, ngành này vẫn đang bị ảnh hưởng nặng nề khi hầu hết các chủ đầu tư, sàn giao dịch, nhà đầu tư đều rơi vào tình trạng khát vốn, buôn bán ế ẩm, nợ như chúa Chổm, phải bán tháo tài sản để trả nợ…

TS.Trần Du Lịch, chuyên gia kinh tế, Ủy viên Hội đồng tư vấn chính sách tiền tệ quốc gia, Chủ tịch Hội đồng tư vấn thực hiện Nghị quyết 98, nhận định, kinh tế quý 1 chính là đáy của sự suy giảm và sẽ không có đáy thứ hai sâu hơn.

Quả thực, sau quý 1 đáng thất vọng, TP.HCM đã nỗ lực, ngăn chặn được đà suy giảm, kéo tăng trưởng tăng dần đều qua các quý, dù mức tăng trưởng còn khá khiêm tốn: Quý 2 tăng 5,8%, quý 3 tăng 6,7%, quý 4 bứt phá hơn với 9,6% và cả năm ước tăng 5,8%, thấp hơn mục tiêu tăng trưởng 7,5% - 8% đã đặt ra.

Không có sự đột phá nào trong tăng trưởng kinh tế của thành phố trong năm 2023 như kỳ vọng nhưng theo TS.Trần Du Lịch, TP.HCM đã “lội ngược dòng”, đưa GRDP từ chỗ “rơi tự do” trong quý 1 vào quỹ đạo tăng trưởng, đạt đỉnh vào quý 4 dù tình hình rất khó khăn. Điều này cho thấy tiềm lực nội sinh và sức chống chịu mạnh mẽ của nền kinh tế thành phố.

Thu ngân sách năm 2023 của TP.HCM tính đến 29/12 cũng chỉ đạt 446.545 tỷ đồng, bằng 95,07% dự toán và 94,69% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, nhìn vào cơ cấu thu của thành phố gồm: Thu nội địa (gồm cả dầu thô) là 325.963 tỷ đồng, đạt 100,74% dự toán; Thu từ khu vực kinh tế đạt 190.703 tỷ đồng, đạt 98,22% dự toán và thu từ hoạt động xuất nhập khẩu 120.555 tỷ đồng, đạt 82,69% dự toán, có thể thấy, ảnh hưởng lớn nhất khiến thành phố không đạt mục tiêu ngân sách là hoạt động xuất nhập khẩu với những diễn biến bất ngờ và khó lường của tình hình thế giới.

Riêng ngành thuế, theo ông Nguyễn Nam Bình, Cục trưởng Cục Thuế TP.HCM, dù trong bối cảnh hết sức khó khăn, thu thuế của thành phố vẫn cán đích với 323.670 tỷ đồng nhờ thực hiện đồng bộ các giải pháp, tích cực hỗ trợ người dân, doanh nghiệp trong kê khai, nộp thuế, đồng thời tăng cường các biện pháp quản lý thuế, chống thất thu ngân sách, đẩy mạnh quản lý và thu thuế trên các nền tảng số, thương mại điện tử…

Năm 2024, dự toán thu ngân sách trên địa bàn thành phố là 482.851 tỷ đồng, tăng 2,8% so với dự toán năm 2023. Trong đó, ngành thuế được giao là 351.860 tỷ đồng. “Đây là nhiệm vụ được đặt ra trong bối cảnh rất khó khăn”, ông Nguyễn Nam Bình nhấn mạnh.

LÃNH ĐẠO KHÔNG DÁM QUYẾT, DỰ ÁN "ĐỨNG HÌNH"

Tổng giám đốc một công ty bất động sản có tiếng tại TP.HCM (xin giấu tên) cho biết: Doanh nghiệp của ông có dự án tại TP.Thủ Đức với diện tích 2,7ha, gồm đất ở và đất nông nghiệp, đã hoàn tất đền bù giải phóng mặt bằng 100%; các chỉ tiêu của dự án đều phù hợp với quy hoạch đã được phê duyệt.

Tuy nhiên, từ ngày nộp hồ sơ xin chủ trương đầu tư đồng thời chấp thuận nhà đầu tư đến nay đã hơn 4 năm nhưng hồ sơ vẫn chưa được trình lên thành phố mà cứ loanh quanh ở các sở ngành, TP.Thủ Đức chờ ý kiến. Dù lãnh đạo thành phố đã có văn bản chỉ đạo, Sở Kế hoạch Đầu tư cũng đã nhiều lần có văn bản nhắc nhưng UBND TP.Thủ Đức vẫn “bặt vô âm tín”.

“Dự án đã có quỹ đất sạch, các chỉ tiêu xin đầu tư đều phù hợp nhưng chúng tôi không hiểu, lãnh đạo TP.Thủ Đức vì quá nhiều việc hay dự án có vướng mắc gì mà chưa có văn bản trả lời hay yêu cầu gì đối với dự án khiến chúng tôi không biết đường nào mà lần, chỉ biết ngồi chờ”, vị Tổng giám đốc bức xúc và bày tỏ, mong muốn: Nếu dự án có vướng mắc gì thì đề nghị có văn bản để doanh nghiệp hiểu, giải trình, bổ sung…

Đây là thực trạng của không chỉ một vài mà rất nhiều dự án tại TP.HCM. Doanh nghiệp thì sốt ruột, còn chính quyền thì lại tỏ ra thờ ơ, né tránh, sợ trách nhiệm… Nhìn rộng ra, tình trạng này đang xảy ra ở nhiều nơi, mà vụ việc ông Đỗ Đình Quế, thành viên Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Đầu tư Bất động sản Đông Dương, chủ đầu tư dự án Vườn Xuân, phải bật khóc một cách tức tưởi khi đối thoại với chính quyền tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu là một điển hình. Doanh nghiệp này cũng không hiểu vì sao, dự án đã qua nhiều lần thanh tra kết luận không sai phạm, cơ sở pháp lý rõ ràng, 6 sở ngành chuyên môn của tỉnh đều đã đồng thuận nhưng UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu vẫn không… dám quyết (!?).

Nghị quyết 98 là nghị quyết mới nhất và đầy đủ, toàn diện nhất, với 44 cơ chế, chính sách trên 7 lĩnh vực khác nhau, trong đó có đến 6 cơ chế đang trong quá trình trao đổi, thông qua nhưng TP.HCM được đi trước; 27 cơ chế, chính sách chỉ dành riêng cho TP.HCM, chỉ TP.HCM mới có.

“Đó là cơ hội được trao cho TP.HCM với kỳ vọng “đầu tàu” kinh tế của cả nước sẽ trở lại một cách mạnh mẽ”, vị Tổng giám đốc chia sẻ và cho rằng, quyền “tự quyết” phải gắn liền với đội ngũ lãnh đạo “dám quyết”. Đây là điều mà TP.HCM đã thiếu vắng trong thời gian qua, khiến cho “đầu tàu” mất lực, doanh nghiệp mất đi niềm hứng khởi trong sản xuất, kinh doanh.

Hồi tháng 4/2023, trong buổi làm việc giữa đoàn công tác của Thủ tướng Chính phủ và TP.HCM, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, cho biết năm 2022: TP.HCM có 584 văn bản hỏi ý kiến và bộ này đã có 604 văn bản trả lời. Tuy nhiên, hầu hết các vấn đề được hỏi thuộc thẩm quyền của thành phố.

“Đây là điều rất vô lý, cho thấy chúng ta sợ hoặc đùn đẩy cho nhau”, ông Dũng nói và chỉ thẳng ra rằng: Ngoài các nguyên nhân khách quan thì tâm lý e ngại, sợ trách nhiệm, chờ đợi, thiếu chủ động, sáng tạo, quyết liệt là một trong những lý do khiến kinh tế của TPHCM sụt giảm. Nếu không giải quyết vấn đề này, TP.HCM khó tạo những đột phá về tăng trưởng trong thời gian tới.

CÁCH NÀO KHƠI THÔNG NGUỒN LỰC?

Khi bàn luận về Nghị quyết 98, TS.Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam đã nhanh chóng nhận ra điểm mấu chốt mang tính quyết định đến sự bứt phá của TP.HCM và cũng là một trong những cơ chế vượt trội của Nghị quyết này. Đó là cho phép TP.HCM có cơ quan chức năng phù hợp với mình; cho phép chủ động biên chế cấp cơ sở…

Chính vì vậy, theo TS.Trần Đình Thiên, TP.HCM cần đẩy mạnh việc sắp xếp lại bộ máy tổ chức hiệu quả, chịu trách nhiệm cá nhân, công việc có đầu mối rõ ràng… “Đây chính là điều kiện hàng đầu để hiện thực hóa nghị quyết này”, TS.Thiên nhấn mạnh.

TS.Trần Du Lịch cũng đồng quan điểm khi cho rằng để Nghị quyết 98 nhanh chóng đi vào cuộc sống, thành phố cần sớm có dự thảo các nội dung phân cấp, phân quyền rõ ràng, tránh tình trạng có cơ chế đặc thù nhưng vẫn làm theo quy trình cũ. Việc này để bộ máy thấy rõ được việc của mình, không thể hỏi ai khác.

Theo người đứng đầu Hội đồng Tư vấn thực hiện Nghị quyết 98, hiện nay thành phố đang tồn đọng nhiều cái cũ vướng mắc, chưa được xử lý, mà một khi cứ lo cho cái cũ thì làm sao làm được cái mới. Chính vì vậy, ông đề nghị, ngay từ đầu năm phải tháo gỡ một số dự án bất động sản để sớm khởi công, tạo sức bật…

Mục tiêu tăng trưởng kinh tế của TP.HCM năm 2024 là 7,5% đến 8%. Theo nhận định của nhiều chuyên gia kinh tế, không dễ để thành phố đạt được mục tiêu tăng trưởng này vì thực tế cho thấy khó khăn đang nhiều hơn thuận lợi.

Theo tham vấn của các chuyên gia, 3 trụ cột chính có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của TP.HCM là tiêu dùng nội địa, đầu tư công và xuất khẩu. Thành phố cần có những giải pháp phù hợp cho từng yếu tố này. Chẳng hạn, ở trụ cột đầu tư công, điểm nghẽn này cần được khơi thông bằng cách gỡ ngay các vướng mắc pháp lý. Tính đến 5/1/2024, giải ngân đầu tư công của thành phố mới chỉ đạt gần 44.000 tỷ đồng, tương đương 64%, quá thấp so với mục tiêu 68.600 tỷ đồng. Rõ ràng, nếu lượng tiền bị tắc này được khơi thông thì sẽ là một trợ lực lớn cho tổng cầu, thúc đẩy tiêu dùng sôi động…

Trong phiên thảo luận gần đây, ông Phan Văn Mãi, Chủ tịch UBND TP.HCM nhấn mạnh: Thành phố sẽ tận dụng tối đa các cơ chế, chính sách đặc thù phát triển theo Nghị quyết 98, tạo bước chuyển có tính đột phá trong huy động sức mạnh tổng hợp, khai thác hiệu quả các tiềm năng, lợi thế, vị trí chiến lược... để đạt được mục tiêu tăng trưởng, tạo tiền đề để sau 2025, TP.HCM sẽ đạt mức tăng trưởng cao 2 con số.

Tuy nhiên, Nghị quyết 98, theo nhiều chuyên gia kinh tế, có nhiều điểm vượt trội nhưng cần thời gian để “ngấm” từ cơ chế, chính sách đến thực tiễn, tốc độ “ngấm” phụ thuộc vào giải pháp và sự quyết liệt của lãnh đạo thành phố.

Năm 2023 đã qua đi, nói như Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên là một năm “đầy cảm xúc”. Thành phố được ví như con cá hồi, phải lội ngược dòng. Kinh tế thành phố nhìn vào những con số thì vẫn “tăng đều”, “quý sau cao hơn quý trước” nhưng nhìn vào thực tiễn, bao bộn bề vẫn còn đó. Chủ doanh nghiệp tất tả ngược xuôi lo tiền trả nợ, đảo nợ, buôn bán ế ẩm, hàng quán đóng cửa, trả mặt bằng hàng loạt, ai nấy đều ngược xuôi, vật lộn mưu sinh một cách nhọc nhằn…

“Mình chưa bằng lòng với nhau thì chắc chắn người dân và doanh nghiệp cũng chưa bằng lòng”, Bí thư Nguyễn Văn Nên nói và khẳng định: “Thành phố sẽ thưởng, phạt nghiêm minh, chính xác và kịp thời. Tinh thần là mỗi cán bộ, công chức, nhất là người đứng đầu phải làm đúng và làm tốt việc của mình. Ai làm sai, rủi ro do khách quan, chưa lường hết được thì lãnh đạo thành phố đứng ra chịu trách nhiệm. Còn ai có động cơ cá nhân, vụ lợi, tham nhũng, hối lộ thì phải chịu trách nhiệm cá nhân của mình như những trường hợp đã từng xảy ra”.

Nguồn: Soha; Vietnamnet; Tin Nhanh Chứng Khoán; Thương Gia Online